Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits, Latin 417

Go to viewer chevron_right
Source
Gallica (Bibliothèque nationale de France)
Library
Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits
Shelfmark
  • Latin 417
Biblissima authority file
Date
  • XIIIe siècle (milieu) : ff. 1-162
  • XVe (début) : ff. 163-250.
Language
  • Latin
Title
  • Petrus Lombardus, Glossa in Psalmos . – Petrus Pictaviensis, Distinctiones in Psalterium
Agent
  • Preferred form
    • Pierre Lombard (1095?-1160?)
    Role
    • Author
    Original form
    • Petrus Lombardus (1095?-1160?)
    • Petrus Lombardus
    Other form
    • Pierre Lombard (1095?-1160?)
    • PETRUS LOMBARDUS
    • PETRUS LOMBARDUS, Parisiensis ep.
    • Petri Lombardi
    • Pierre Lombard
    • Author: Petrus, Lombardus
    • Peter Lombard, Bishop of Paris, approximately 1100-1160
    • Peter Lombard
    • Lombard, Peter, c 1100-1160, Bishop of Paris
    • Peter Lombard, Bishop of Paris,‏ ‎approximately 1100-1160
    • Peter Lombard, Bishop of Paris‏, ‎approximately 1100-1160
    • Petrus Lombardus, 1095?-1160
    • Petrus Lombardus, 1095-1160
    • Petrus<Lombardus>
    • Petrus, Lombardus, 1095-1160
    • Petrus <Lombardus> (1095-1160)
    • Lombard, Peter, 1100-1160
    • Peter Lombard (b. c. 1100, d. c. 1160), theologian and Bishop of Paris
    • Peter Lombard, Bishop of Paris (approximately 1100-1160)
    • Pierre Lombard (1100-1160) > Chancelier de l'Université de Paris
    • Pierre Lombard (1100-1160)
    • Petrus Lombardus, Obispo de París, 1095-1160
    • Petrus
    • Lombardus, Petrus, 1096-1164
    • Lombardus, Petrus, 1096-1164 > , ant. bibliog.
    • Petrus Lombardus - ca. 1095 - ca. 1160 - auteur
    • Petrus Lombardus - ca. 1095 - ca. 1160 - oorspronkelijke auteur
    • see more
    Biblissima portal
    Biblissima authority file
  • Preferred form
    • Pierre de Poitiers (1130?-1205)
    Role
    • Author
    Original form
    • Pierre de Poitiers (1130?-1205)
    • Petrus Pictaviensis
    Other form
    • Petrus Pictavensis
    • Petrus Pictaviensis (112.?-1205)
    • Pictavensis
    • PETRUS PICTAVENSIS, cancellarius ecclesiae Parisiensis
    • Pseudo - Petrus Pictaviensis
    • Peter of Poitiers
    • Peter of Poitiers, c 1130-1205, Chancellor of Paris
    • Peter, of Poitiers, approximately 1130-1205
    • Petrus <Pictaviensis, Cancellarius>
    • see more
    Biblissima portal
    Biblissima authority file
  • Preferred form
    • Charles d' Orléans (1394-1465)
    Role
    • Former owner
    Original form
    • Orléans, Charles d' (1394-1465)
    • Charles d'Orléans
    Other form
    • Charles d’Orléans
    • Orléans, Charles d' (1394- 1465)
    • Orleans, Charles duc d'
    • Charles duc d'Orléans
    • CHARLES, duc D'ORLEANS
    • Charles, duc d'Orleans
    • Orléans, Charles
    • Charles, duc d'Orléans
    • Charles, duc d'Orléans (1394-1465)
    • Charles, duc d'Orléans (1394-1465) (?)
    • Charles, Duke of Orléans(1394-1465)
    • Charles, Duke of Orleans (1394-1465)
    • Charles, Duke of Orléans (1394-1465)
    • Charles, Duke of Orléans (1394-1465) (?)
    • Charles d'Orléans, comte d'Angoulême (1394-1465)
    • Charles d'Orléans, Count of Angoulême(1394-1465)
    • Charles d'Orléans, Count of Angoulême (1394-1465)
    • Orléans, Charles d' 1394-1465
    • Carles, d'Orleans, 1394-1465
    • Charles, d'Orléans, 1394-1465
    • Charles Orléans, Duc 1394-1465
    • see more
    Biblissima portal
    Biblissima authority file
  • Preferred form
    • Louis-Philippe Ier (roi des Français, 1773-1850)
    Role
    • Former owner
    Original form
    • Louis-Philippe Ier (roi des Français ; 1773-1850)
    • Louis-Philippe
    Other form
    • Louis-Philippe Ier (1773-1850 ; roi des Français)
    • Louis-Philippe 1er
    • Louis-Philippe 01 (roi des Français)
    • Louis philippe
    • Louis-Philippe 1 (roi des Français ; 1773-1850)
    • Louis-Philippe Ier, Roi des Français
    • see more
    Biblissima portal
    Biblissima authority file
  • Preferred form
    • Blois. Librairie royale de Blois
    Role
    • Former owner
    Original form
    • Librairie royale de Blois
    • Librairie royale de Blois
    Other form
    • Librairie royale de Blois
    • Librairie de Blois
    • Bibliothèque royale de Blois
    • Librairie de Blois
    • Bibliothèque royale de Blois
    • Bibliothèque de Blois
    • Bibliothèque royale de Blois. Ancien possesseur
    • Koninklijke bibliotheek in het Kasteel van Blois
    • see more
    Biblissima portal
    Biblissima authority file
  • Preferred form
    • Paris. Bibliothèque royale (14..-1792)
    Role
    • Former owner
    Original form
    • Bibliothèque royale (France ; 14..-1792)
    • Bibliothèque royale
    Other form
    • Bibliothèque royale (France ; 15..-1792)
    • Bibliothèque du roi
    • Bibliothecae Regiae
    • Bibliothèque Royale
    • Bibliothèque royale
    • Librairie royale
    • Bibliothèque royale à Paris à la fin du XVIe siècle
    • Bibliothèque du roi
    • Bibliothèque Royale, Paris
    • Bibliothèque royale (France ; 15..-1792). Ancien possesseur
    • Bibliothèque royale (France) (15..-1792). Ancien possesseur
    • Bibliothèque royale, France (15..-1792). Ancien possesseur
    • see more
    Biblissima portal
    Biblissima authority file
Description
  • Contents:

    F. 1-162. [Petrus Lombardus, Glossa in Psalmos]. « Cum omnes prophetas spiritus sancti revelatione constet esse locutos ...-... Vite eterne vox est. Omnis spiritus laudet Dominum. Amen»

    F. 163-242v. [Petrus Pictavensis, Distinctiones in Psalterium]. « Facies michi tentorium in introitu tabernaculi .IIII.or preciosis coloribus contextum tabernaculum ...-... in deficientem suer propiciacionis habundanciam largiatur. Qui vivit et regnat Deus per omnia secula seculorum. Amen ». Cf. Moore, Works of Peter of Poitiers (1936), 78-96.

    F. 243-249v. [Table explicative des Psaumes].

    Physical Description:

    France.

    Deux copistes : A (1er manuscrit, ff. 1-162: littera textualis) ; B (2e manuscrit, ff. 163-249v: écriture bâtarde).

    Décoration : Lettrines ornées et historiées (ff. 69, 69v). – Lettres filigranées (ff. 1-162).
    F. 163 (début des Distinctiones in Psalterium): écusson aux armes des Sforza-Orléans. Encadrement vignetté.

    Parchemin ; 250 ff. à 2 colonnes (ff. 1-162); à longues lignes (ff. 163-242v), précédés de 2 gardes papier et 2 gardes parchemin (A, B); suivis d'1 garde parchemin et d'1 garde papier. Contregardes en papier reliure. , 280 x 225 mm (justification : premier manuscrit (ff. 1-162): 190 x 142 mm; 2e manuscrit (ff. 163-250) : 165/170 x 143 mm).

    31cahiers de 8 ff, à l'exception du 8e qui comprend 12 ff (57-68) et du 20e qui comprend 6 ff (157-162) : 18 (ff. 1-8), 28 (ff. 9-16), 38 (ff. 17-24), 48 (ff. 25-32), 58(ff. 33-40), 68 (ff. 41-48), 78 (ff. 49-56), 812 (ff. 57-68), 98 (ff. 69-76), 108 (ff. 77-84), 118 (ff. 85-92), 128 (ff. 93-100), 138 (ff. 101-108), 148 (ff. 109-116), 158 (ff. 117-124), 168 (ff. 125-132), 178 (ff. 133-140), 188 (ff. 141-148), 198 (ff. 149-156), 206 (ff. 157-162: fin de la première partie), 218 (ff. 163-170), 228 (ff. 171-178), 238 (ff. 179-186), 248 (ff. 187-194), 258 (ff. 195-402), 268 (ff. 403-210), 278 (ff. 211-218), 288 (ff. 219-226), 298 (ff. 227-234), 308 (ff. 235-242), 318 (ff. 243-250).

    Mise en texte:
    Le volume est composé de deux manuscrits qui furent rassemblés sous une même reliure par la suite. Les inventaires de la librairie de Charles d'Orléans mentionnent, en effet deux ouvrages bien distincts : un « Psautier glosé en latin » qui figure dans le catalogue de 1417 et « ung autre livre contenant les Distinctions sur le Psaultier » rapporté d'Angleterre.
    Le premier manuscrit, dont l'ornementation peut être datée du milieu du XIIIe siècle, présente un texte sur deux colonnes. Les cahiers sont numérotés en chiffres romains, à l'exception des cahiers 1 (1-8), 4 (25-32) et 20 (157-162). Les réclames sont pour la plupart apparentes. La numérotation des psaumes est indiquée dans la marge, rubriquée. Les versets des psaumes, introduits par de lettrines de couleur alternée sont transcrits en gros module. Un module inférieur a été choisi pour le commentaire. Le f. 162v, séparant les deux textes, est blanc. Annotations marginales.
    L'exécution du second manuscrit, que son écriture en lettres bâtarde permet de dater de la fin du XIVe ou du début du XVe siècle, est moins soignée. A l'exception de l'initiale portant l'écusson des Sforza-Orléans (f. 163), le volume ne contient aucune ornementation, sinon des lettrines de couleur alternée et des pieds-de mouche à l'encre rouge. – Réclames. – Texte composé en longues lignes. – Titre rubriqué au f. 163 : « Incipiunt distinctiones super Psalterium ». – F. 250r-v réglé, blanc.
    Titre (début XVIe) sur le verso de la garde B : « Post hos commentarios in Psalterium est et alter libellus cui titulus est : Distinctio Psalterii. Item alius qui summatim docet usum et argumenta omnium psalmorum docte et pie ».

    Réglure à la mine de plomb pour les ff. 1-162 ; à l'encre rouge pour les ff. 163-250.

    Reliure chagrin rouge, au chiffre de Louis-Philippe au dos selon le Catalogue des mss latins, I, 143 (recouvert aujourd'hui de l'étiquette portant la cote). Titre au dos : «PETRI / LOMBARDI / COMMENTARIUS / IN / PSALMOS ».

    Aux ff. 1 et 249v, estampille de la « Bibliothecae regiae » (Ancien Régime), correspondant au modèle de Josserand-Bruno, type A, n° 1 .

    Custodial History:


    Les deux manuscrits, qui sont rassemblés aujourd'hui sous une même reliure, formaient à l'origine deux volumes distincts. Le premier figurait dès 1417 dans l'inventaire de la librairie de Charles d'Orléans: « Le Psaultier glosé en latin, couvert de cuir rouge marqueté » (cf. Champion, La librairie de charles d'Orléans, p. 91). Il est de même cité dans les inventaires postérieurs de la librairie : inv. de 1427 (cf. Champion, op. cit., p. 91) et inv. établi après le retour du duc de captivité (vers 1442) : cf. Ouy, La librairie des frères captifs..., p. 44, n° 46).
    Le deuxième manuscrit ne figure pas dans l'inventaire de 1417. On le trouve, en revanche, au nombre des ouvrages que Charles d'Orléans rapporta d'Angleterre : « Ung autre livre contenant les distinctions sur le Psaultier, commansant :Facies michi » (Ouy, op. cit., p. 47, n° 87). L'incipit peut être repéré à la première ligne du f. 163 : « Facies michi [tentorium in introitu tabernaculi...] ». Au f. 163, l'initiale historiée porte, en son centre, les armes mi-partie Sforza mi-partie Orléans.

    On ne sait à quelle date les deux exemplaires furent réunis. Le volume resta jusqu'au début du XVIe siècle dans la bibliothèque des Orléans conservée à Blois sous la responsabilité de la Chambre des comptes, ainsi que l'indique la mention portée à la fin du volume (f. 249v) : « de camera compotorum Blesensi » (cf. U. Baurmeister et M.-P. Laffitte, Des livres et des rois. La bibliothèque royale de Blois, Paris, 1992).

    Le volume entra dans la Librairie royale de Blois, sans doute en 1501, lorsque Louis XII reprit les manuscrits de ses parents. Il est cité dans les inventaires postérieurs de la Bibliothèque royale : 1° inv.1544, n° 27; 2° inv. de 1622, n° 1024; 3° inv. de 1645, n° 960; 4° inv. de 1682, n° 4151.

    Anciennes cotes inscrites au f. 1: [Rigault II] « mil vingt quatre »; [Dupuy II] « 960 » ; [Regius] « 4151».

    Inv. 1544: « Expositio Psalterii et distinctiones in Psalterium; couvert de veloux viollet » (Omont, I, p. 158, n° 27).

    Inv. 1622: « Commentarii in Psalterium. Distinctio Psalterii. Argumenta omnium Psalmorum » (Omont, II, p. 314, n° 1024).

    Inv. 1645: « Commentarius in Psalmos. Distinctio Psalterii. Liber qui summatim docet usum et argumenta Psalmorum doce et pie » (Omont, III, p. 51, n° 960).


Place
  • Preferred form
    • France
    Original form
    • France
    Other form
    • France (Paris ? Fontainebleau ?)
    • France.
    • France (?)
    • Lieu de copie : France ( ?) : cf. Hans-Collas ― Schandel, p. 327
    • France ?
    • France -- 16e siècle
    • Frankreich
    • França
    • Francia
    • Frankrijk
    • Abbaye de Fleury (Saint-Benoît-sur-Loire)
    • Abadia de Fleury (Saint-Benoît-sur-Loire)
    • Abtei Fleury (Saint-Benoît-sur-Loire)
    • Abbey of Fleury (Saint-Benoît-sur-Loire)
    • Abadía de Fleury (Saint-Benoît-sur-Loire)
    • Abdij van Fleury (Saint-Benoît-sur-Loire)
    • Région de la Loire (Abbaye de Fleury ?)
    • Loire Region (Abbey of Fleury?)
    • Regió del Loira (Abadia de Fleury ?)
    • Región del Loira (Abadía de Fleury ?)
    • France (Abbaye de Fleury ?)
    • França (Abadia de Fleury?)
    • Francia (Abadía de Fleury?)
    • France (Abbey of Fleury?)
    • Frankreich (Abtei Fleury?)
    • Frankrijk (Abdij van Fleury?)
    • France (est : Lorraine ?)
    • França (est: Lorena?)
    • Ostfrankreich (Lothringen?)
    • Eastern France (Lorraine?)
    • Francia (este: Lorena?)
    • Lothringen
    • Lorena
    • Lotharingen
    • Lorraine
    • França (Borgonya?)
    • France (Burgundy?)
    • Francia (Borgoña)
    • France (Bourgogne ?)
    • Frankrijk (Bourgondië?)
    • France (Bretagne ?)
    • França (Bretanya?)
    • Frankreich (Bretagne?)
    • France (Brittany?)
    • Francia (Bretaña)
    • Frankrijk (Bretagne?)
    • France (ouest : Bretagne ?)
    • Western France (Brittany?)
    • França (oest: Bretanya?)
    • Francia (oeste: Bretaña?)
    • Frankrijk (westen) (Bretagne?)
    • Westfrankreich: Bretagne?
    • Bretagne
    • Bretanya
    • Bretaña
    • Brittany
    • Probably the Loire region
    • France: Auxerre or Brittany
    • France: Fleury. vicinity of Paris (Saint-Denis?) (Bischoff)
    • France: Ile-de-France (Sens?)
    • France: Fleury; Reims?
    • France (Southern France?)
    • France: Fleury
    • France: probably Auxerre
    • France: evidently Eastern France
    • Central- or southern France
    • France, Vienne
    • [France]
    • Paris (?)
    • France (Paris?) or Flanders
    • France (3rd part)
    • Strassburg (probably)
    • Paris (?) or Tours (?)
    • France (Normandy?)
    • Rouen (?) or Paris (?)
    • France: Champagne, Burgundy or Centre
    • Lyon or Luxeuil (?)
    • France (Besançon?)
    • France (Paris?)
    • France, Northern (probably)
    • Probably Eastern France
    • St. Denis near Paris (monastery) (?)
    • Tours (?)
    • France (possibly near the court)
    • Italy and France (illumination)
    • [Provence?]
    • France, East (?)
    • France, Northeast?
    • France, Pontigny (or Paris?)
    • France, North?
    • France, Paris?
    • France, Diocese of Limoges?
    • France, Auxerre or area
    • France, Burgundy?
    • France, Brittany or Paris?
    • France, Angers?
    • France, Normandy?
    • France, East?
    • France, Bourges?
    • France, Anjou?
    • France, Northwest?
    • France, Tours?
    • France (probably Paris)
    • France, Europe
    • SW France?
    • FR
    • [FR]
    • Frankreich (Angers?)
    • Frankrijk (?)
    • Gallia
    • Gallia (Frankrijk)
    • Gallia? (Frankrijk?)
    • Frankreich (I.)
    • Frankreich (III.)
    • Frankreich (III)
    • Frankreich (II)
    • Frankreich (I)
    • I./III. Frankreich
    • II. Frankreich
    • Frankreich (Ergänzung)
    • [Frankrijk]
    • see more
    Biblissima portal
    Biblissima authority file
Rights
  • Bibliothèque nationale de France. Département des Manuscrits
License
Digitisation
Manifest URL
Related
Biblissima portal
Library logo