Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits, Latin 3254

Go to viewer chevron_right
Source
Gallica (Bibliothèque nationale de France)
Library
Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits
Shelfmark
  • Latin 3254
Biblissima authority file
Date
  • XIVe siècle
Language
  • Latin
Title
  • Astesanus Astensis, Summa de Casibus Conscientiae cum tabulis.
Agent
Description
  • Contents:

    F. 1-305 « In nomine Domini. Amen. Incipit Summa de Casibus... compilata per fratrem Astexanum de Ast, de ordine fratrum minorum, ubi [pre]mittitur littera ejusdem fratris ad dominum Johannem Gaytanum, Sancti Theodori dyaconem [sic] ; et postea subjungitur immediate littera ejusdem domini... : Reverendo in Christo Patri.. Cum jam elapso multo tempore... — ... Data Jan. anno Domini M°CCC°XVIImo » ; « Incipit littera predicti domini cardinalis ad ipsum fratrem. Venerabili et religioso viro... Librum vestrum opus quippe laudabile... » (1) ; « Prohemium libri. Bonorum laborum gloriosus est fructus, Sap. 3. Nullus autem labor est... — ... fiat paragrafus semper ubi est signatus in exemplari » (1-1v) ; — « Isti sunt tituli primi libri hujus Summe qui est de divinis preceptis » (1v) ; « De lege divina titulus primus. Dicturi ergo in hoc primo libro de decem preceptis moralibus... — ... reducitur ad concordiam per interpretationem extra. ea. Cum dilectus. Explicit liber primus... » (1v-43v) ; — « Hic sunt tituli secundi libri hujus Summe, qui est de virtutibus et viciis » (44) ; « De voluntario et involuntario, titulus Ius. Expeditis per Dei gratiam in libro precedenti de hiis que pertinent ad divinorum preceptorum considerationem... — ... quos omitto quia eos alibi posui. Explicit secundus liber... » (44-77v) ; la fin du tit. LIV depuis : « ... superflua et curiosa [unde dixit Chrisostomus super Mattheum]... » manque (62v) ; — « Et sequitur immediate IIIus liber. Tytuli hujus tertii libri sunt isti » (62v) ; « De appropriatione rerum titulus primus. Finitis per Dei gratiam duabus partibus hujus Summe... — ... in sua necessitate cum devocione recurrit. Explicit tertius liber ... » (77v-120) ; — « Hic sequitur quartus liber... Tytuli hujus quarti libri in quo agitur de sacramentis in communi et de tribus primis sacramentis in speciali, scilicet de baptismo, de confirmatione et de eucharistia, sunt isti » (120) ; « De sacramentis in communi, titulus primus. Expeditis per Dei gratiam... tribus partibus hujus summe... — ... et ideo multiplicatur effectus sacrificii. Hec Tho. etc. Explicit quartus liber... » (120-138v) ; — « Et sequitur quintus [liber] immediate. Isti sunt tituli quinti libri » (138v-139) ; « De virtute penitentie, titulus I. Finita quarta parte hujus summe, que est de sacramentis in communi et de tribus primis... — ... et in predictis concordant doctores » (139-171v) ; le tit. XXX n'est pas séparé du tit. XXIX (162v) ; addition au titre XXX : « ... monasterio, marito et ecclesie. Insuper queri potest de tenentibus columbaria et granarias. Respondeo de tenentibus... — ... ut dicitur in Summa Tancredi, de rap., c. Qui condunt leges iniquas » (163-163v) ; les tit. XXXI à XLI sont numérotés « 30 » à « 39 » et « XL » ; — « Sequitur sextus liber ejusdem Summe. Tituli hujus libri, qui est liber sextus hujus Summe, in quo quidem libro tractatur de sacramento ordinis et de personis rebusque ecclesiasticis... » (171v) ; « De clericatu et tonsura, titulus primus. Expeditis per Dei gratiam hiis que pertinent ad sacramentum penitentie et unctionis extreme... — ... appellabitur juste ut extra. de ap. interposita. Explicit liber sextus... » (172-234) ; — « Isti sunt tituli VII libri qui est de censura ecclesie » (234) ; « Cum in libro immediate precedenti habitum sit de prelatis ecclesiasticis... — ... et idem est in similibus observandum. Explicit liber septimus »... » (234-267v) ; — « Sequitur octavus [liber] immediate » ; 41 titres (267v-268) ; « Quid sunt sponsalia et unde dicuntur, titulus I. Finitis auxiliante Deo... VII partibus hujus operis... — ... nisi virum indignum elegerit. Explicit liber octavus Sume de casibus edite a fratre Astexano de Ast, de ordine fratrum minorum. Deo gratias. Amen etc. » (268-305).

    F. 305v-314 [De significationibus verborum, tit. XLI] « Consequenter quia in aliquibus premissis capitulis sive titulis nonnulla reperiuntur... — ... sumemus a vocabulis incipientibus ab a » (305v). « Abigeus dicitur proprie qui peccora... — ... Yconomus supra in : curator etc. Explicit tabula de expositione seu declaratione vocabulorum et terminorum cum suis notabilibus in corpore juris, tam canonici quam civilis, contentorum... » (305v-314).

    F. 314-315 « In tabula ista immediate sequenti breviter ostenditur de quibus titulis Decretalium et ubi in precedenti Summa tractatur, et primo primi libri : De Summa Trinitate et fide catholica li. secundo tit. 55... — ... de regulis juris ».

    F. 315-320v « Incipiunt rubrice seu tituli Decretalium et postea omnium librorum in corpore juris civilis contentorum ordinate secundum ordinem alphabeti ut in sequentibus apparebit. Postremo quia in precedentibus sepe rubrice... — ... inchoans a rubricis Decretalium » (315) ; « Incipiunt rubrice Decretalium ; lib. I, 1° de auctoritate et usu pallii 8... —... de usuris nauticis. Expliciunt rubrice diversorum voluminum juris civilis secundum ordinem alphabeti posite sive compilate. Deo gratias » (315-320v) ; le ms. ne contient pas une série de rubriques qui se trouvent dans l'édition sous le titre « Rubrice de usu feudorum ».

    F. 320v-326v [Tabula materiarum] « Cupiens ego frater Astexanus compilator hujus Summe... — ... in quo titulo vel articulo debeant requiri » (320v) ; « De dictionibus incipientibus ab a. Abbas. Abbas unus non potest simul pluribus monasteriis... — ... Yronia ; de hac 1.2, tit. 28. Explicit. Amen » (320v-326v) (Ed. Lyon, 1519) ; cf. Dietterle, Die Summae Confessorum, dans Zeitschrift für Kirchengeschichte XXVI (1905) 350-362.

    Physical Description:

    Grandes initiales peintes et dorées, à filigranes et à antennes, au début de chaque livre, des préfaces, et de la première table. Une initiale peinte ou d'or, à filigranes et à antennes, au début de chaque titre. Au f. 1 la première initiale est ornée d'une miniature représentant un moine enseignant à d'autres moines ; le feuillet est encadré de rinceaux d'or sur fond de filigranes. Pieds-de-mouches. Rubriques ; quelques unes en lignes alternativement rouges ou bleues. Titres en rouge et bleu. Manchettes et corrections marginales. — 33 cahiers de 10 ff., à l'exception du 27e de 7 ff., et du 33e de 9 ff. Réclames à chaque cahier ; au XIXe s. les cahiers ont été numérotés de 1 à 34 ; les ff. 268 à 326 sont rongés par l'humidité.Parchemin.326 ff. à 2 colonnes.435 × 290 mm.Reliure maroquin rouge aux armes de Colbert.

    Abigeus dicitur proprie quod pecora a pascuis et armentis...

    f. 305v

    Incipit du lemme biblique

    Bonorum laborum gloriosus est fructus... (Sap. III, 15)

    Incipit

    Nullus autem labor est illo labore melior...

    f. 1

    Consequenter quia in aliquibus praemissis capitulis sive titulis nonnulla reperiuntur...

    f. 305v

    Cum in libro immediate praecedenti habitum sit de praelatis ecclesiasticis...

    f. 234

    Cum jam elapso multo tempore benignitati vestrae placuerit me ad perficiendum...

    f. 1

    Cupiens ego frater Astasanus, compilator hujus Summae, ad honorem Dei...

    f. 320v

    Dicturi ergo in hoc primo libro de decem praeceptis moralibus de divina Lege...

    f. 1v

    Expeditis per Dei gratiam his quae pertinent ad sacramentum paenitentiae et unctionis extremae...

    f. 172

    Expeditis per Dei gratiam, in hoc praecedenti his quae pertinent ad divinorum praeceptorum considerationem...

    f. 44

    Expeditis per Dei gratiam pro modulo tenuitatis meae tribus partibus hujus summae...

    f. 120

    Finita quarta parte hujus libri quae est de sacramentis in communi et de tribus primis...

    f. 139

    Finitis auxiliante Deo secundum quod potuit exiguitas meae virtutis septem partibus hujus operis...

    f. 268

    Finitis per Dei gratiam duabus partibus hujus summae, scilicet prima de praeceptis et secunda de virtutibus et vitiis...

    f. 77v

    Insuper quaeri potest de tenentibus columbaria et granarias. Respondeo de tenentibus...

    f. 163

    Librum vestrum opus quippe laudabile quem nobis vestra sinceritas destinavit...

    f. 1

    [...] Nullus autem labor est illo labore melior...

    f. 1

    Postremo quia in praecedentibus saepe rubricae quae nominantur...

    f. 315

    ASTESANUS ASTENSIS, O.F.M. • Initiale historiée (XIVe s.)
    ASTESANUS ASTENSIS, O.F.M. • Lettre à lui adressée
    ASTESANUS ASTENSIS, O.F.M. • Summa de casibus conscientiae cum tabulis
    COLBERT (Jean-Baptiste) • Possesseur
    DÉCORATION • Encadrement de couleur, bleu, rouge et or (XIVe s.)
    DÉCORATION • Encadrement peint et or (XIVe s.)
    DÉCORATION • Initiales filigranées d'or à filigranes de couleur, (XIVe et XVe s.)
    DÉCORATION • Initiales historiées (XIVe s.)
    JOHANNES CAJETANI DE URSINIS, card. diac. Sancti Theodori • Lettre de dédicace à lui adressée
    JOHANNES CAJETANI DE URSINIS, card. diac. Sancti Theodori • Epistola
    RELIURE • Reliures aux armes de Colbert (Jean-Baptiste)
Rights
  • Bibliothèque nationale de France. Département des Manuscrits
License
Digitisation
Manifest URL
Related
Biblissima portal
Library logo