Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits, Latin 15449

Go to viewer chevron_right
Source
Gallica (Bibliothèque nationale de France)
Library
Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits
Shelfmark
  • Latin 15449
Biblissima authority file
Date
  • XIV e siècle
Language
  • Latin
Agent
  • Preferred form
    • Godefroid de Fontaines (1250?-1308?)
    Role
    • Annotator
    • Former owner
    Original form
    • Godefridus de Fontibus (1250?-1308?)
    • Godefroid de Fontaines
    Other form
    • Godefridus de Fontibus
    • GODEFRIDUS DE FONTIBUS
    • Godefridus de Fontibus - 1250 - 1308 - auteur
    Biblissima portal
    Biblissima authority file
  • Preferred form
    • Jean de Murs (1300?-1350?)
    Role
    • Annotator
    Original form
    • Johannes de Muris (1300?-1350?)
    • Jean de Murs
    Other form
    • Johannes de Muris
    • JEAN DE MURS
    • Author: Johannes, de Muris
    • Iohannes de Muris
    • Johannes de Muris, 1300?-1350?
    • Johannes
    • Johannes <de Muris>
    • Johannes de Muris - ca. 1300 - 1350 - auteur
    • see more
    Biblissima portal
    Biblissima authority file
  • Preferred form
    • Paris. Collège de Sorbonne
    Original form
    • Collège de Sorbonne (Paris)
    • Collège de Sorbonne
    Other form
    • Bibliothèque de la Sorbonne
    • Sorbonne
    • Collège de Sorbonne
    • Bibliothèque de la Sorbonne
    • Collège de la Sorbonne
    • Bibliotheque de Sorbonne
    • Bibliothèque de la Sorbonne (Paris)
    • Collège de Sorbonne (1253-1794 ; Paris). Bibliothèque. Ancien possesseur
    • Collège de Sorbonne (1253-1794 ; Paris). Bibliothèque
    • Collège de Sorbonne (1253-1794 ; Paris). Ancien possesseur
    • Collège de Sorbonne (1253-1794 ; Paris ). Bibliothèque
    • Collège de Sorbonne (1253-1794 ; Paris)
    • see more
    Biblissima portal
    Biblissima authority file
  • Preferred form
    • Albert le Grand (saint, 1200?-1280)
    Role
    • Author
    Original form
    • Albertus Magnus (saint ; 1200?-1280)
    • Albertus Magnus
    Other form
    • ALBERT-le-Grand
    • Alberti Magni
    • Albert le Grand (saint ; 1200?-1280)
    • Albert le Grand (1200?-1280 ; saint)
    • Albert le Grand
    • (saint ; 1200?-1280)
    • ALBERTUS MAGNUS (s.), O.P.
    • Author: Albertus, Magnus
    • Commentator: Albertus, Magnus
    • Various authors, including Albertus Magnus.
    • Albertus, Magnus, Saint, 1193?-1280
    • Albertus Magnus, Saint, 1193?-1280
    • Albertus, Magnus, 1193-1280
    • Albertus Magnus, 1193-1280
    • Albertus <Magnus> (1193-1280)
    • Pseudo-Albertus Magnus
    • Albertus <Magnus>
    • Alberto Magno, Santo, ca 1200-1280, O.P.
    • Albertus Magnus - ca. 1193 - 1280 - auteur
    • see more
    Biblissima portal
    Biblissima authority file
  • Preferred form
    • Apulée (0125-0180?)
    Role
    • Author
    Original form
    • Apuleius, Lucius (0125-0180?)
    • Apuleius
    Other form
    • Lucius Apuleus Seneca
    • Apulei
    • Apuleius Madaurendsis
    • APULEIUS MADAURENSIS
    • Apulée 0125-0180?
    • Apuleius Madaurensis 125-190
    • Apuleu, Luci, ca. 125-ca. 180
    • Apuleyo, Lucio
    • Author: Apuleius, Madaurensis
    • Pseudo-Apuleius
    • Apuleius (ca125-ca170)
    • Apuleius, Madaurensis, 123-170
    • Apuleius <Madaurensis>
    • see more
    Biblissima portal
    Biblissima authority file
  • Preferred form
    • Robert Kilwardby (1215?-1279)
    Role
    • Author
    Original form
    • Kilwardby, Robert (1215?-1279)
    • Robertus Kilwardby
    Other form
    • Robertus Kilwardby (1215?-1279)
    • Robert Kilwarby
    • Robert Kilwardby OP
    • Robert Kilwardby (1215?-1279)
    • Robertus Kilwardby - ca. 1200 - 1279 - auteur
    • see more
    Biblissima portal
    Biblissima authority file
  • Preferred form
    • Gilles de Rome (1247?-1316)
    Role
    • Author
    Original form
    • Aegidius Romanus (1247?-1316)
    • Egidius de Roma
    Other form
    • Gilles de Rome (1247?-1316)
    • Aegidius Romanus
    • Egidius Romanus
    • Gilles de Rome
    • Egidii
    • Aegidii de Roma
    • Gilles de Rome, 1247?-1316
    • Gilles Colonna
    • Aegidius Romanus 1245-1316
    • Egidio, Romano, 1247-1316
    • Giles, of Rome, Archbishop of Bourges, ca. 1243-1316
    • Author: Aegidius, Romanus
    • Aegidius de Columna
    • Giles of Rome OESA
    • Giles, of Rome, Archbishop of Bourges, approximately 1243-1316
    • Aegidius Romanus, O.S.A., 1243/1247-1316
    • Aegidius Romanus, ca. 1243-1316
    • Aegidius
    • Aegidius <Romanus>
    • Egidio Romano, 1243?-1316, O.E.S.A.
    • Aegidius Romanus - ca. 1243 - 1316 - auteur
    • see more
    Biblissima portal
    Biblissima authority file
  • Role
    • Author
    Original form
    • Magister Robertus
  • Preferred form
    • Hermès Trismégiste (auteur prétendu)
    Role
    • Author
    Original form
    • Hermes Trismegistus (auteur prétendu)
    • Hermes Trismegistus
    Other form
    • HERMES Trismegistus
    • Hermès
    • HERMÈS TRISMÉGISTE
    • Hermès Trismégiste
    • Hermetis Trisinegisti
    • Hermes
    • Hermès Trismégiste (auteur prétendu)
    • Ps-Hermès
    • Trimegistus
    • Hermes Trismegistus.
    • Hermes, Trismegistus, ca. 2./4. Jh.
    • Ps.-Hermes Trismegistus
    • Ps.-Hermes
    • Hermes Trismegistus > , co-autor
    • see more
    Biblissima portal
    Biblissima authority file
  • Preferred form
    • Cicéron (0106-0043 av. J.-C.)
    Role
    • Author
    Original form
    • Cicero, Marcus Tullius (0106-0043 av. J.-C.)
    • Tullius Cicero
    Other form
    • CICERO (M.-T.)
    • Marcus Tullius Cicero
    • CICERO (Marcus Tullius)
    • Cicéron
    • CICERO
    • Cicéron (0106-0043 av. J.-C.)
    • Cicero
    • CICÉRON
    • Ciceron, M. T.
    • M. T. Cicero
    • Cicerone
    • M. Tullii Ciceronis
    • M. T. Ciceronis
    • TULLE
    • CICERO (Marcus Tullius Cicero)
    • Marcus Tullio Cicero
    • M. T. CICERO
    • Cicéron 0106-0043 av. J.-C.
    • Ciceró, Marc Tul·li‏
    • Cicero, Marcus Tullius
    • Cicero, Marcus Tullius v106-v43
    • Cicerón, Marco Tulio
    • Author: Cicero, Marcus Tullius
    • Marcus Tullius
    • Tullius Cicero, Marcus, 106 BC-43 BC
    • Cicero (M. Tullius Cicero)
    • Cicero, Marcus Tullius, 106 B.C.-43 B.C.
    • Marcus Tullius Cicero (v65)
    • Marcus Tullius Cicero (v106-v43)
    • Cicero, Marcus Tullius.
    • Marcus Tullius Cicero (-0106 - 0043)
    • Cicero, M. Tullius (106-43 v. Chr)
    • Cicerón, Marco Tulio, 106-43 a.C
    • Cicero, Marcus Tullius, v106-v43
    • Cícero, 106 a.C.-43 a.C.
    • Marcus Tullius Cicero - auteur
    • Marcus Tullius Cicero - oorspronkelijke auteur
    • Cicero - auteur
    • see more
    Biblissima portal
    Biblissima authority file
Description
  • Contents:

    F 2ra-51va. Albertus Magnus, Super librum de causis. « Hic incipit liber de causis et processu universitatis a prima causa per fratrem Albertum de ordine praedicatorum cuius liber continet proprietates prime cause et eorum que a causa procedunt…-…et assiduis postulationibus sociorum potius extorta quam impetrata. Explicit liber de causis fratris Alberti coloniensis de ordine praedicatorum ».

    F. 54ra-57ra. Apuleius, de Deo Socratis. « Qui me voluistis dicere ex tempore accipite rudimentum post experimentum ….-… sirenas audivit nec accessit. Explicit liber Apullei (sic) mandarensis philosophi de Deo Socratis ».
    F. 57ra-62vb. IDEM, De dogmate Platonis libri II. « Incipit liber eiusdem de Dogmate Platonis…-… obsequium suum cum fine moderetur ».
    F. 62ra-65vb. IDEM, De mundo. « Consideranti mihi et diligencius intuenti …-… extimuit eique se totum dedit atque permisit ».

    F. 66ra-154vb. Albertus Magnus, Logica : De predicabilibus (f. 66-101) ; De predicamentis (f. 101-138v) ; De sex principiis (f. 138v-154v).

    F. 154vb-155vb, puis f. 251rb-263vb. Robertus Kilwardby, De ortu scientiarum. Au f. 263vb on peut lire une note d’une main différente de celle du copiste : «Residuum require supra in fine Veteris logice fratris Alberti ». L’annotateur se réfère au f. 154vb contenant la suite du De ortu jusqu’au f. 155vb. Une autre main a précisé « ad ille signum σ », signe exécuté au début du traité au f. 154vb ; la réclame du f. 263v par le copiste « quia loci » correspond à l’incipit du f. 154vb, les deux folios auraient donc dû être insérés après le f. 263v. Le traité de Robert Kilwardby est incomplet, certains chapitres ont été délibérément supprimés et d’autres condensés : les chapitres 4-5 ont été résumés tout comme les chapitres 10, 12, 17, 18, 32, les chapitres 7-9 ont été omis ainsi que les chapitres 14-16, 20, 21, 24, 25, 27-31, 39, 40, 42-45, 50, 52, 57, 63, 66, 67. Le chapitre 60 tout juste initié a été effacé. La numérotation des chapitres est incorrecte : le numéro 19 correspondant aux chapitres 35-36.

    F. 156ra-238va. Egidius de Roma, De regimine principum.

    F. 238ra-251vb. Magister Robertus,De modo agendi. « Circa influentiam agentis …-… ab angulos equales quia equale melius est ut dictum est et cetera ».

    F. 264ra-268vb. Hermes Trismegistus,Liber XXIV philosophorum. « Asclepius (sic) asclepius iste pro sole mihi est deus …-… sine animalibus cenam ».

    F. 268vb-271rb. Tullius Cicero, Paradoxa Stoycorum.
    F. 271rb-291ra. IDEM, De officiis. « Liber primus incipit de Officiis. Itaque te Marce fili per annum…-…si talibus monumentis praeceptisque laetabere. Finis libri de officiis ».

    Physical Description:

    France, Paris. Ecriture livresque. Un seul copiste. Texte en deux colonnes. Lettres et rubriques d’attente (mentions pour le rubricateur en marge inférieure). Rubriques à l’encre rouge f. 2r-43r et f. 66r, ff. 156r-237v. nombreuses annotations de Godefroid de Fontaines en particulier au sein du traité « Commentum supra sex principia » d’Albert le Grand. On note également plusieurs interventions de Jean de Murs.

    Parchemin. 219 feuillets. 370x265mm.

    Reliure de parchemin estampée d’un double filet. Dos à 6 nerfs. Titre au dos à l’encre : « Albertus Magnus liber de causis, Apulei De Deo Socratis, Eiusdem De dogmata Platonis ; Logica Alberti Magni ». Trace d’enchaînement sur la contregarde supérieure au niveau de la marge inférieure. Estampilles Bibliothèque du collège de Sorbonne : f. 2r ; 183v. Estampilles Bibliothèque nationale de France : f. 2r

    Custodial History:

    Ce manuscrit a probablement était copié pour Godefroid de Fontaines, qui a légué ses manuscrits au collège de Sorbonne (1306). Le manuscrit est enchaîné rapidement après son arrivée : au f. 1r la mention "cathenatus" est de la même main que le premier ex-libris :« Iste liber est collegii pauperum magistrorum de Sorbona studentium in theologica facultate ex legato magistri Godefredi de Fontibus ». « Precii XVI libri ».
    Il est difficile de reconnaître ce volume dans le catalogue double de la Magna Libraria (1321-1338), tout au plus peut-on dire que le pupitre X offrait à la lecture un volume proche du Latin 15449 : « Commentum Alberti super librum de causis/ Liber Apulei de Deo Socratis cum aliis » et le contenu de celui-ci est lisible dans le répertoire méthodique sous la cote X.b sans que le commentaire d’Albert au Liber de causis soit cité : Rubrique : Libri morales Aristotelis et aliorum philosophorum : « X.b Liber Apulei de Deo Socratis. Scilicet prologus : Qui me voluistis. Liber : Jamdudum scio ; X.b Dogmata Platonis ab eodem. Platoni habitudo corporis cognomentum dedit. X.b ; Liber Tullii de Officiis libri III : Quamquam te Marce fili per annum jam audientem ».

    Le Registre de prêt signale un premier emprunt le 29 août 1440, parJohannes Rivière (Registre de prêt ed. J. Vielliard n°65, 90) avec d’autres œuvres d’Albert le Grand conservées également dans la Magna libraria : « Item habuit etiam de eadem libraria magna, in majori volumine in quo continentur multi libri Alberti quorum primus est De generacione et corrupcione et ultimus De sompnio et vigilia, precii VI lb […] qui duo libri fuerunt concessi priori Sancti Victoris … ». Le 13 décembre de la même année, il est fait mention de manière explicite au manuscrit Latin 15449 : « Item die XIIIa decembris anni predicti, habuit de magna libraria librum in quo continentur multi libri quorum primus est commentum Alberti supra librum de causis, ultimus est Tullius De officiis precii XVI lb ». Une mention précise que Johannes Rivière a restitué tous ses emprunts.
    Ces diverses mentions confirment donc qu’au XVe siècle, le manuscrit est toujours dans la Magna libraria, il fut donc désenchaîné pour la durée du prêt.


Place
  • Preferred form
    • Paris (France)
    Original form
    • France, Paris
    Other form
    • Paris
    • Paris (France)
    • France (Paris)
    • Paris ( ?) : cf. Hans-Collas ― Schandel, p. 326
    • Paris ( ?).
    • France, Paris (?)
    • Lieu de copie : Paris
    • France, Paris ( ?)
    • France (Paris ?)
    • France (Paris )
    • Paris (?)
    • France : Paris?
    • Chaillot
    • France (Paris).
    • Paris,
    • Paris ( ?)
    • Paris (?) (Hervieux éd. 1970, t. III, p. 176).
    • Paris (?) : le ms. a été vraisemblablement copié sur le ms. BnF, Latin 347 C exécuté à Paris
    • Paris (1378-1380)
    • France (Paris ?),
    • France (Paris?)
    • Paris.
    • Paris (vers 1375)
    • Paris ( ?), peut-être avec influence méridionale
    • Paris (Fichier Avril)
    • France, Paris ?
    • France [Paris ?]
    • Nord de la France, Paris (?)
    • Paris ?
    • Paris?
    • Paris Region
    • París
    • Parijs
    • Paris (région)
    • Paris (regió)
    • Paris (región)
    • [Paris]
    • Paris (parts A and B)
    • Paris, for the Archdiocese of Bamberg
    • P. Mauritius Enk, OSB St. Gall in Paris
    • Paris, Jesuit Collège de Clermont
    • Paris, Collège des Cholets
    • Paris, Jesuit College de Clermont
    • Paris, Collège de Navarre
    • Paris Jesuit College de Clermont
    • Paris, Jesuit College de Cleremont
    • Paris, France
    • Paris (FR)
    • [Paris (FR)]
    • Paris (II)
    • [Paris,
    • [Paris],
    • [Paris
    • [Parijs]
    • see more
    Biblissima portal
    Biblissima authority file
Rights
  • Bibliothèque nationale de France. Département des Manuscrits
License
Digitisation
Manifest URL
Related
Biblissima portal
Library logo