Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits, Latin 3290
- Source
- Gallica (Bibliothèque nationale de France)
- Library
- Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits
- Shelfmark
-
- Latin 3290
- Biblissima authority file
- Date
-
- XIV e siècle
- Language
-
- Latin
- Title
-
- Johannes XXII papa , Sermones.
- Agent
-
-
- Preferred form
-
- Jean XXII (pape, 1245-1334)
- Role
-
- Author
- Original form
-
- Johannes XXII papa
- Other form
-
- Jean XXII (1245-1334 ; pape)
- Jean XXII
- Joannes (pape ; 1245-1334)
- Joannes XXII (pape ; 1245-1334)
- Joannem XXII
- Johannes XXII
- JOHANNES XXII, papa
- Johannis XXII
- Author: Johannes XXII., Papst
- John XXII
- Jean XXII (pape ; 1245-1334)
- Johannes XXII., Papst, 1244-1334
- Jean XXII, pape
- Iohannes XXII
- Johannes papa XXII
- Jean XXII (1245-1334) > Pape
- Igreja Católica, Papa 1316-1334 (João XXII) > , co-autor
- see more
- Biblissima portal
- Biblissima authority file
-
- Description
-
Contents:
Recueil de sermons mariaux, pour l'Assomption (f. 1-24v), la nativité de la Vierge (f. 25-32 et 73-80v), l'Annonciation (f. 41-72v) et la Purification (f. 81-112) ; un cahier de sermons pour la Toussaint (f. 33-40v) s'est égaré dans ce recueil qui présente d'importantes lacunes matérielles.
[JOHANNES XXII papa]. « Sermo domini pape in assumpsione b. Marie virginis. Transibo in locum tabernaculi admirabilis... Consuetudo est amicorum... » (1-3v) ; — [de eodem] « ... Signum magnum apparuit in celo, mulier amicta sole... Carissimi, sicut nostis, Salvator noster... — ... Explicit sermo domini pape reportatus per sue Sanctitatis servum fratrem Raymundum [de Lados], procuratorem ordinis Fratrum Minorum » (cette formule se retrouve à la fin de bon nombre de sermons de ce ms.) (4-7) ; — [de eodem] « ... Audivi orationem tuam et vidi lacrimam tuam... Carissimi, sicut recitatur in legenda hodierne festivitatis... » (7v-10v) ; — [de eodem] « ... Mulier gratiosa inveniet gloriam... Carissimi, sicut scitis, hodie solennizat... » (11-13) ; — [de eodem] « ... Que est ista que ascendit de deserto... Carissimi, si quis videret unum hominem... » (13v-16) ; — [de eodem] « ... Cupio dissolvi, et esse cum Christo... Sicut dicit Bernardus in quodam sermone, tempus... » (16v-19v) ; — [de eodem] « ... Tenuisti manum dextere mee... Carissimi, si aliquis homo viator cecidisset... — ... Vide quomodo peccata inficiunt animam, quomodo Deum offendunt, et angelos et sanctos, quomodo perdunt merita nostra et perducunt/ad eternam/... » incomplet par suite de lacune matérielle (20-24v) ; — [Sermo in nativitate b. Mariae], incomplet du début : « ... que omnia apostoli et evangeliste ignorabant... — ... et ideo merito appellatur lux. Rogabimus ergo etc... » (25) ; — « Sermo domini pape in nativitate b. Marie virginis reportatus. Sicut lilium inter spinas... Carissimi, Bernardus in quodam sermone loquens de Virgine dicit sic : fecunde virginitatis... » (25v-29) ; — [de eodem] « ... Laudent eam in portis opera sua... Carissimi, hodie sancta mater Ecclesia solennizat... », suivi de deux citations de s. Bernard (29-32v) ; — [Sermo in festo Omnium sanctorum] incomplet du début, par suite de lacune matérielle : « ... Sancti sic fuerunt strenui quod vicerunt omnes... — ... ut pervenire possimus ad illam salvationem ad quam ipsi pervenerunt ; quod nobis concedat etc... » (33-36) ; — « Sermo domini pape in festo Omnium sanctorum. Videte quia modicum laboravi... Carissimi, si aliqui essent in aliqua patria defectuosa... » (36v-40) ; — [de eodem], début seul « ... Omnis populus post victoriam venit ad Jerusalem... Bernardus in sermone presentis diei dicit : Celebris est ... — ... et tandem concludit : Hec autem/operatur imus/ ... » (40v) ; — [Sermo in annuntiatione b. Mariae] incomplet du début : « ... que sunt neccessaria ad hoc quod aliquis sit bonus arbiter... — ... dignetur nobis tribuere beneficia et gaudia eterna ; quod nobis concedat Dei Filius qui cum Patre... » (41-43) ; — « Item sermo in annuntiatione b. Marie. Flumen Dei repletum est aquis... Carissimi, sicut scitis, hodie sancta mater Ecclesia solennizat... » (43-47) ; — [de eodem] « ... Lauda et letare, filia Syon... In verbis ultimo propositis tanguntur duo... » (47-51v) ; — [de eodem] « ... Magnificate Dominum mecum... Carissimi, secundum quod videmus ad sensum... » (52-55v) ; — [de eodem] « ... Ecce virgo concipiet... Carissimi, divina providencia aliquos actus... » (55v-60) ; — [de eodem] « ... Verbum caro factum est... Beatus Bernardus dicit quod abissus impenetrabilis est misterium divine Incarnacionis... » (60-63) ; — [de eodem] « ... Ego Dominus humiliavi lignum sublime... Carissimi, videmus experimentaliter... — ... dicens quod invisibilia Dei per ea que facta sunt /intellecta/ ... », incomplet par suite de lacune matérielle (63-64v) ; — [de eodem] « ... [D]eus autem rex noster ante secula... [Carissimi], sicut scitis, hodie sancta [mater Ecclesia]... » (65-70v) ; — [de eodem] « ... Psallite Domino qui habitat in Syon... Carissimi, nos videmus ad sensum quod, cum alicui absenti... — ... cum vellet gradum suum usurpare ; iterum, quia /venit ad/ ... », incomplet (70v-72v) ; — « Sermo in nativitate b. Marie. Fons ascendebat de terra... Carissimi, ortum dignissimum matris Dei... » (73-76) ; — [de eodem] « ... Venit lumen tuum Jerusalem... Ad insinuandam et commendandam excellenciam ortus b. Mariae » (76-77v) ; — [de eodem] « ... Lex Domini immaculata... Si aliqua patria non haberet legem... » (E. Pásztor, dans Bull. Arch. paleogr. ital ., N. S. II (1956-1957), Parte II, 282-284) (78-78v) ; — [de eodem] « ... Lux orta est justo... Carissimi, propheta David in spiritu prophetico... — ... set scitis quare non sentimus onera/peccatorum/ ... », incomplet (79-80v) ; — « Sermo domini pape in purificatione b. Marie. Veni ut docerem te... Carissimi, hodie sancta mater Ecclesia agit... » (éd. partielle, dans E. Pásztor, art. cit ., 284-289) (81-85v) ; — [de eodem] « ... Ecce Dominus Deus noster, expectavimus eum... Videmus quod quando aliqua communitas... » (86-89v) ; — [de eodem] « ... Postquam impleti sunt dies purgationis Marie... Secundum quod dicit Augustinus... » (89v-93) ; — [de eodem] « ... In vita sua vidit et letatus est in illo... Sicut refert ystoria evangelii nunc lecti, promissum erat Symeoni... » (93-94v) ; — [de eodem] « ... Ecce Dominus Deus noster iste ; expectavimus eum... Carissimi, sicut scitis, tria consueverunt... » (95-99v) ; — [de eodem] « ... Cum autem apparuerit benignitas... Carissimi, istis diebus sacratissimis... » (100-104) ; — [de eodem] « ... Suscepit Israel puerum suum... Carissimi, sicut sapiens dicit, desiderium suum... » (104-108v) ; — [de eodem] « ... Columba venit ad Noe portans ramum olive... Carissimi, sicut dicit Dyonisius, De div. verbis c. 7, divinitatis lex... — ... dicitur Act. iiij. Hanc salutem nobis concedat qui sine fine vivit et regnat. Amen » (E. Pásztor, dans Bull. Ist. Stor. Ital ., LXX (1958), 417-424) (108v-112).
Sur ce manuscrit, cf. Baluze, Vitae pap. Avenion ., éd. Mollat, II (1927), 177-178 et n. ; N. Valois, dans Hist. litt ., XXXIV (1914), 537-548 ; E. Pásztor, dans Bull. Arch. paleogr. ital ., N. S. II (1956-1957), Parte II, 265-289 (éd. d'extraits).
F. 63-64v. (éd. M. Dykmans, Jean XXII. Sermons sur la vision béatifique , Rome, 1973, 153-159 et pl. IV) ; cf. Id. , dans Rev. d'hist. ecclés. , LXVI (1971), 401-417.
Ajouter Corrections marginales et annotations de la main de Jean XXII ; cf. ms. Latin 1909 et add . du ms. Latin 3381A ; cf. op. cit. , 23, 31 et 82 et art. cit .
Pour le titre calligraphié au XVII e s. du f. II, cf. add . du ms. Latin 2897.
Physical Description:
Écriture cursive de type méridional. — Pieds-de-mouche. Titres soulignés de rouge. — Corrections marginales. Au f. 18v note marginale. « Hic deficit in exemplare. » — Réclames à chaque cahier. Nombreuses lacunes : il manque un ou plusieurs cahiers de 8 ff. : 1° avant le f. 1 ; 2° entre les ff. 24 et 25 ; 3° entre les ff. 32 et 41 ; 4° entre les ff. 64 et 65 ; 5° entre les ff. 72 et 73 ; 6° entre les ff. 80 et 81 ; d'autre part, le cahier qui comprend les ff. 33 à 40, quoique de la même main que le reste, provient certainement d'un autre manuscrit ; les cahiers qui comprennent les ff. 25-32 et 73-80 et contiennent tous deux des sermons pour la nativité de la Vierge, sont séparés. — La numérotation des sermons (de 1 à 27) remonte au XVII e s. — Le f. I est blanc, sur le f. de garde II, titre du XVII e s. (cité par Baluze en 1693) : « Sermones Joannis Papae XXII, ut creditur habiti in festis divae Marie et per F. Raymundum, procuratorem ordinis Minorum Suae Sanctitatis servum reportati ». Ce titre est d'une main que l'on retrouve dans plusieurs manuscrits ayant appartenu à la Bibliothèque des Célestins de Saint-Pierre de Luxembourg à Avignon ; cf. les mss. Latin 2495, 3445, 3608, 3649 et aussi les mss. Latin 3476, 3546B, 3546C, et 3609 dont les ex-libris ont disparu. — Il pourrait s'agir de l'exemplaire qui figurait sous la cote CIIII dans la bibliothèque de Grégoire XI (n° 1265 de l'inventaire de 1375) ; cf. Ehrle, Hist. bibl. Rom. Pontif ., I, 530 n. 310. Au f. de garde II, anc. cote « 4 » qui serait celle de la bibliothèque de Naudé ; cf. A. Pelzer, Addenda... ad Fr. Ehrle, Hist. bibl. Rom. Pontif ., 1947, 154. Parchemin. II — 112 ff. + 1 f. blanc à 2 colonnes. 290 × 220 mm. (sauf le cahier ff. 33-40, 285 × 205 mm.) Reliure XVII e s. veau fauve, estampée à froid, motif central : couronne de lauriers, semblable à celle des mss. Latin 3445, 3649 (Célestins d'Avignon), 3476, 3546B, 3546C et 3609. Reliure du XVII e s. en veau fauve estampé à froid, motif central, couronne de laurier, que l'on retrouve sur plusieurs manuscrits ayant appartenu au cardinal Giovanni Francesco Guidi di Bagno (1578-1641) ; cf. ms. Moreau, 849, f. 153 ; Fr. Dolbeau, dans Revue d'histoire des textes , IX (1979), 212, n. 5 et mss. Latin *3445, *3476, *3546B, *3546C, *3609, *3621, *3633, *3649 et les reliures à couronne de laurier dorée, mss. Latin 3197A et 3555.
Incipit du lemme bibliqueAudivi orationem tuam et elegi locum ... (II Par. VII, 12).
IncipitCarissimi, sicut recitatur in legenda hodiernae festivitatis...
f. 7v
Incipit du lemme bibliqueColumba venit ad Noe portans ramum olivae ... (Gen. VIII, 11)
IncipitCarissimi, sicut dicit Dyonisius De Divinis verbis cap. 7, divinitatis lex immobilis hoc habet...
f. 108v
Incipit du lemme bibliqueCum autem apparuit benignitas et humanitas Salvatoris ... (Tit. III, 4-5)
IncipitCarissimi, istis diebus sacratissimis audivimus quod fecit mentionem...
f. 100
Incipit du lemme bibliqueCupio dissolvi, et esse cum Christo ... (cf. Phil. I, 23)
IncipitSicut dicit Bernardus in quodam sermone : Tempus loquendi est omni carne...
f. 16v
Incipit du lemme bibliqueDeus autem rex noster ante saecula ... (Ps. LXXIII, 12).
IncipitCarissimi, sicut scitis, hodie sancta mater Ecclesia...
f. 65
Incipit du lemme bibliqueEcce Dominus Deus noster iste ... (Is. XXV, 9).
IncipitCarissimi, sicut scitis, tria consueverunt praesentiam alicujus...
f. 95
IncipitVidemus quod quando aliqua communitas diu desideravit...
f. 86
Incipit du lemme bibliqueEcce virgo concipiet ... (Is. VII, 14).
IncipitCarissimi, divina providentia aliquos actus et aliqua opera magna et mirifica...
f. 55v
Incipit du lemme bibliqueEgo Dominus humiliavi lignum sublime ... (Ez. XVII, 24).
IncipitCarissimi, videmus experimentaliter et ad sensum quod si aliquis faceret...
f. 63
Incipit du lemme bibliqueFlumen Dei repletum est aquis ... (Ps. LXIV, 10)
IncipitAd ortum solis oportet adorare ... (Sap. XVI, 28)
f. 43
Incipit du lemme bibliqueFons ascendebat de terra irrigans ... (Gen. II, 6).
IncipitCarissimi, hortum dignissimum matris Dei enarrare non sufficiunt...
f. 73
Incipit du lemme bibliqueIn vita sua vidit et laetatus est in illo ... (Eccli. XXX, 5).
IncipitSicut refert historia evangelii nunc lecti, promissum erat Simeoni...
f. 93
Incipit du lemme bibliqueLauda et laetare, filia Sion ... (Zach. II, 10).
IncipitIn verbis ultimo propositis ??? anguntur duo, primo quomodo debemus...
f. 47
Incipit du lemme bibliqueLaudent eam in portis opera sua ... (Prov. XXXI, 31)
IncipitCarissimi, hodie sancta mater Ecclesia sollemnizat de nativitate Dominae nostrae...
f. 29
Incipit du lemme bibliqueLex Domini immaculata ... (Ps. XVIII, 8)
IncipitSi aliqua patria non haberet legem, vel lex quam haberet esset nimis dura...
f. 78
Incipit du lemme bibliqueLux orta est justo ... (Ps. XCVI, 11).
IncipitCarissimi, propheta David in spiritu prophetico videns...
f. 79
Incipit du lemme bibliqueMagnificate Dominum mecum ... (Ps. XXXIII, 4)
IncipitCarissimi, secundum quod videmus ad sensum, quando aliquis accepit...
f. 52
Incipit du lemme bibliqueMulier gratiosa inveniet gloriam ... (Prov. XI, 16).
IncipitCarissimi, sicut scitis, hodie sollemnizat sancta mater Ecclesia...
f. 11
Incipit du lemme bibliqueOmnis populus post victoriam venit ... (Judith XVI, 22)
IncipitBernardus in sermone praesentis diei dicit : Celebris est nobis...
f. 40v
Incipit du lemme bibliquePostquam impleti sunt dies purgationis ... (Lc. II, 22).
IncipitSecundum quod dicit Augustinus quarto libro...
f. 89v
Incipit du lemme bibliquePsallite Domino qui habitat in Sion ... (Ps. IX, 12)
IncipitCarissimi, nos videmus ad sensum quod, cum alicui absenti...
f. 70v
Incipit du lemme bibliqueQuae est ista quae ascendit de deserto ... (Cant. VIII, 5).
IncipitCarissimi, si quis videret unum hominem excelsum montem...
f. 13v
Incipit du lemme bibliqueSicut lilium inter spinas ... (Cant. II, 2).
IncipitCarissimi, Bernardus in quodam sermone loquens de Virgine...
f. 25v
Incipit du lemme bibliqueSignum magnum apparuit in caelo ... (Apoc. XII, 1).
IncipitCarissimi, sicut nostis, Salvator noster cum fuisset pendens i ??? cruce...
f. 4
Incipit du lemme bibliqueSuscepit Israel puerum suum ... (Lc. I, 54)
IncipitCarissimi, sicut Sapiens dicit, desiderium suum justis datur...
f. 104
Incipit du lemme bibliqueTenuisti manum dexteram meam ... (Ps. LXXII, 24).
IncipitCarissimi, si aliquis homo viator cecidisset in lutum sive foveam...
f. 20
Incipit du lemme bibliqueTransibo in locum tabernaculi ... (Ps. XLI, 5).
IncipitConsuetudo est amicorum quod si aliquis ipsorum vocatur...
f. 1
Incipit du lemme bibliqueVeni ut docerem te ... (Dan. X, 14)
IncipitCarissimi, hodie sancta mater Ecclesia agit diem festum et sollemniter recolit...
f. 81
Incipit du lemme bibliqueVenit lumen tuum Jerusalem ... (Is. LX, 1).
IncipitAd insinuendam et commendandam excellentiam ortus beatae Mariae...
f. 76
Incipit du lemme bibliqueVerbum caro factum est ... (Joh. I, 14).
IncipitBeatus Bernardus dicit quod abyssus impenetrabilis est...
f. 60
Incipit du lemme bibliqueVidete oculis vestris quia modicum laboravi ... (Eccl. LI, 35).
IncipitCarissimi, si aliqui essent in aliqua patria defectuosa et sterili...
f. 36v
AVIGNON (Vaucluse). Abbaye Saint-Pierre de Luxembourg (Célestins) • Papes. Librairie pontificale. PossesseurBERNARDUS CLARAEVALLENSIS (s.) • Sentences et extraitsÉcriture • méridionale (XIV e s.)GREGORIUS XI, papa (Petrus Rogerii) • PossesseurGUIDI DI BAGNO (Giovanni Francesco), card. • PossesseurJOHANNES XXII, papa • Notes marginales autographesJOHANNES XXII, papa • Sermones in festo Omnium sanctorumJOHANNES XXII, papa • Sermones marialesMAZARIN (Jules, card.) • PossesseurNAUDE (Gabriel) • PossesseurRAIMUNDUS DE LADOS, O.F.M. • Compilator : JOHANNES XXII papa, SermonesRéclames prouvant la perte d'un ou de plusieurs cahiers • « ad eternam »Réclames prouvant la perte d'un ou de plusieurs cahiers • « intellecta »Réclames prouvant la perte d'un ou de plusieurs cahiers • « peccatorum »Réclames prouvant la perte d'un ou de plusieurs cahiers • « venit ad »RELIURE • Reliures XVII e s.RELIURE • Reliure Veau brun ou fauveRELIURE • Reliures à décor estampé à froid Motif central : couronne de lauriersTitres • Pages de titre ajoutées au XVII e s. d'une main que l'on trouve sur plusieurs manuscrits ayant appartenu au cardinal Giovanni Francesco Guidi di Bagno
- Rights
-
- Bibliothèque nationale de France. Département des manuscrits
- Digitisation
- Biblissima portal
