Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits, Latin 3768

Go to viewer chevron_right
Source
Gallica (Bibliothèque nationale de France)
Library
Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits
Shelfmark
  • Latin 3768
Biblissima authority file
Language
  • Latin
Title
    • Vita Adae et Evae.
    • Jacobus de Vitriaco.
    • Odo de Castro Radulphi.
    • Innocentius III.
    • Pseudo-Methodius.
    • Pseudo-Aristoteles.
    • Pseudo-Turpinus.
    • see more
Agent
  • Preferred form
    • Aristote (0384-0322 av. J.-C.)
    Role
    • Author
    Original form
    • ARISTOTELES
    Other form
    • Aristote
    • أرسطوطاليس
    • Aristoteles (0384-0322 av. J.-C.)
    • ARISTOTE *
    • ARISTOTE
    • ARISTOTE.
    • Aristote (0384-0322 av. J.-C.)
    • Aristote(0384-0322 av. J.-C.)
    • Aristo
    • Aristotelis
    • Aristoteles
    • [Aristote]
    • Ps-Aristote
    • Pseudo-Aristote
    • D'Aristote.
    • Aristote 0384-0322 av. J.-C.
    • Aristóteles
    • Aristoteles v384-v322
    • Aristòtil, 384-322 aC.
    • Aristotle
    • Author: Aristoteles
    • Aristotle (384-322 BC)
    • Aristoteles, 384 B.C.-322 B.C.
    • Aristoteles &datl=v384-v322
    • Aristoteles, v384-v322
    • Aristoteles (v384-v322)
    • Aristotle.
    • Aristote (384-322 av. n.-è. ) > Philosophe
    • Aristote (384-322 av. n.-è. )
    • Aristoteles (384-322 v. Chr)
    • Aristóteles, 384-322 a.C
    • Aristóteles, 384-322 a.C. > , ant. bibliog.
    • Aristóteles, 384-322 a.C.
    • Aristoteles - 384 - 322 v.Chr. - auteur
    • Aristoteles - 384 - 322 v.Chr. - oorspronkelijke auteur
    • see more
    Biblissima portal
    Biblissima authority file
  • Preferred form
    • Jérôme (saint, 0345?-0420)
    Role
    • Author
    Original form
    • HIERONYMUS (s.)
    Other form
    • HIERONYMUS (S.)
    • Hieronymus (saint ; 0345?-0420)
    • S. Hieronymus
    • S. HIERONYMUS
    • Hieronymus Stridonius
    • Hieronymus
    • HIERONYMUS
    • IERONIMO
    • HIERONIMO
    • Jérôme (saint ; 0345?-0420)
    • Sancti Jeromini
    • S. Hieronymus,
    • Jerome, S.
    • Hieronymys Stridonius
    • Jérôme (saint ; 0345?-0420)
    • HIERONYMUS STRIDONIUS
    • Jérôme
    • Hieronymo
    • Saint Jérôme
    • Jérôme (0345?-0420 ; saint)
    • Sanctus Hieronimus
    • Jérôme (saint, 0345?-0420)
    • Hieronymus (s.)
    • Jheronimus Stridonius
    • Hieronimi
    • Hieronimus Stridonius
    • Hieronymus Stridonensis
    • JERONIMI
    • Ieronimi
    • Sancti Hieronymi
    • Hieronymi
    • Hieronimus
    • S. Jérôme
    • Jérôme (Saint)
    • Jérôme saint 0345?-0420
    • Hieronymus, Sophronius Eusebius 345-420
    • Hieronymus (heilige)
    • Jerome, Saint, d. 419 or 20
    • Jeroni, sant, ca. 342-420
    • Jerónimo, Santo
    • Author: Hieronymus, Sophronius Eusebius
    • Translator: Hieronymus, Sophronius Eusebius
    • Jerome
    • Jerome, Saint, -419 or 420
    • Jerome, c 345-420, Saint
    • St Jerome
    • Jerome, Saint (-419 or 420)
    • Jerome, Saint (-419 or 420), author
    • Hieronymus, Heilige, 347?-420
    • Jérôme (saint ; 0345?-0420). Auteur.
    • Jérôme (saint)
    • Hieronymus, Sophronius Eusebius, 345-420
    • Hieronymus, Sophronius Eusebius
    • Saint Jérôme
    • Sophronius Eusebius Hieronymus (345-420)
    • Jerome, Saint, 347-420
    • Saint Jerome (b. 347, d. c. 420)
    • Saint Jerome (b. 347, d. 420), priest and theologian
    • Saint Jerome (b. 347, d. 420, theologian and priest
    • Jerome Saint (-419 or 420)
    • Jérôme de Stridon, saint (345-420) > Père de l'Eglise
    • Jérôme de Stridon, saint (345-420)
    • Jérôme de Stridon (347/8-419/20)
    • Hieronymus, Sophronius Eusebius (ca. 349-420)
    • Jerónimo, Santo, 346-420
    • Jerónimo, Santo, ca 343-420
    • Jerónimo, Santo, ca 343-420 > , co-autor
    • Jerónimo, Santo, ca 343-420 > , impr.
    • Jerónimo, Santo, ca 343-420 > , trad.
    • Sophronius Eusebius Hieronymus - 348 - 420 - vertalerauteurbriefschrijver
    • Sophronius Eusebius Hieronymus - 348 - 420 - vertalerauteur voorwoord
    • Sophronius Eusebius Hieronymus - 348 - 420 - vertalerauteur
    • Sophronius Eusebius Hieronymus - 348 - 420 - auteur
    • Hieronymus - auteur
    • Sophronius Eusebius Hieronymus - 348 - 420 - vertaler
    • see more
    Biblissima portal
    Biblissima authority file
  • Preferred form
    • Hippocrate (0460-0377 av. J.-C.)
    Role
    • Author
    Original form
    • HIPPOCRATES
    Other form
    • HIPPOCRATE
    • Hippocrate (0460-0377 av. J.-C.)
    • Hippocrate
    • Hippocrates (0460-0377 av. J.-C.)
    • Abuqrāṭ
    • Buqrāṭ
    • Hippocrates (0460-0377)Hippokrátēs (0460-0377)Ἱπποκράτης (0460-0377)
    • Hippocrates
    • Hippocrate (0460-0377)
    • ‫ היפוקרטס
    • Hippocratem
    • Ypocras
    • (Ps-)Hippocrate
    • Hippocratis
    • Hipócrates
    • Hipòcrates, n. 460 aC
    • Hippocrates v460-v370
    • Author: Hippocrates
    • Attributed to Hippocrates
    • Hippocrates, c. 460-c. 370 BCE
    • Hippocrates, 460-380 BC
    • Hippocrates.
    • Hippocrate (460-377) av. n. è.
    • Hippocrates (ca. 460-377? v.Chr)
    • Hippokrates
    • see more
    Biblissima portal
    Biblissima authority file
  • Preferred form
    • Innocent III (pape, 1160?-1216)
    Role
    • Author
    Original form
    • INNOCENTIUS III, papa (Lotharius Signiensis)
    Other form
    • Innocentius III (pape ; 1160?-1216)
    • Innocent III
    • Innocentius III
    • INNOCENTIUS III, papa
    • Lothaire de Segni, futur pape Innocent III
    • Innocentius III papa
    • Innocent III, pape
    • Innocent III, pape, 1160-1216
    • Innocenci III, papa, 1160-1216
    • Innocent III, Pope, 1160 or 61-1216
    • Innocentius III (paus)
    • Innocentius Papa, III. fl.1198/1216
    • Inocencio III, Papa
    • Author: Innocentius III, Papa
    • Innocentius III, Pont. Max.
    • Innocent III, Pope, 1160 or 1161-1216
    • Innocent III, 1160/61-1216, Pope
    • Innocent III (1160-1216 ; pape)
    • Innocent III (Lotharius de Segnis)
    • Innocent III (Lotharius de Segnis) (attrib.)
    • Innocentius III, paus, 1160?-1216
    • Innocent III (pape ; 1160-1216)
    • Innozenz III., Papst, 1160-1216
    • Innocentius III. Papa
    • Innozenz III.
    • Innozenz <III., Papst> (1160-1216)
    • Innocent III, Pope (1160 or 1161-1216)
    • Innocent III, né Lothaire de Segni, 176e pape de l'église Catholique de 1198 à 1216 (1160?-1216)
    • Innocentius <Papa, III.>
    • Igreja Católica, Papa 1179-1180 (Inocêncio III) > , co-autor
    • Igreja Católica, Papa 1179-1180 (Inocêncio III) > , compil.
    • Inocêncio III, Papa, 1198-1216
    • Innocentius Papa, III. - ca. 1160 - 1216 - auteur
    • see more
    Biblissima portal
    Biblissima authority file
  • Preferred form
    • Jacques de Vitry (116.?-1240)
    Role
    • Author
    Original form
    • JACOBUS DE VITRIACO, card.
    Other form
    • Jacobus de Vitriaco
    • Jacques de Vitry (116.?-1240)
    • Iacobus de Vitriaco
    • Jacques de Vitry
    • Author: Jakob, von Vitry
    • Jacobus de Vitriaco, 1165?-1240
    • Jacques de Vitry (approximately 1170-1240)
    • Jacques (ca1165-1240)
    • Jacobus de Vitriaco - ca. 1165 - 1240 - auteur
    • see more
    Biblissima portal
    Biblissima authority file
  • Preferred form
    • Eudes de Châteauroux (1200?-1273)
    Role
    • Author
    Original form
    • ODO DE CASTRO RADULPHI, ep. Tusculanus
    Other form
    • Odo de Castro Radulfi (1200?-1273)
    • Odo de Castro Radulfi
    • Eudes de Châteauroux (1200?-1273)
    • Odo de Châteauroux
    • see more
    Biblissima portal
    Biblissima authority file
Description
  • Contents:

    F. 1-5 Vita Adae et Evae, incomplet du début. « ... finiuntur, dixit ad Evam : Congregentur omnes filii mei... — ... locutum est superbiam » (W. Meyer, Vita Adae et Evae, dans Abhandl. d. philos.-philolog. Cl. d. k. bayerischen Ak. d. Wiss., XIV, 3. Abt., München, 1878, 231-237 et 241-244) (1-4v) ; « Adam post .40. dies introivit paradiso per annos .7. et habuit dominium omnium bestiarum. Sciendum de .8. partibus plasmatum... — ... Et dixit Dominus : Sic vocetur nomen ejus. Amen. Explicit Vita Ade in nomine Jhesu Christi » (4v-5). Cf. Stegmüller, Repertorium biblicum, n° 74, 10.

    F. 5v-10 De missione Seth ad paradisum. « Incipit quomodo Adam misit filium suum Seth ad paradisum. Post peccatum Ade expulso (expulso) eodem de paradiso... — ... in salutem omnium sane credentium, factus obediens Patri usque ad mortem. Explicit de missione Seth ad paradisum. Amen » (W. Meyer, Die Geschichte des Kreuzholzes vor Christus, dans Abhandl. d. philos.-philolog. Cl. d. k. bayerischen Ak. d. Wiss., XVI, 2. Abt., München, 1882, 131-149 avec var. finale) ; cf. même version dans le ms. Latin 2622, f. 66-70v ; M. W. Bloomfield, dans Traditio, XI (1955), 329 n° 642.

    F. 10v Oratio ad s. Catharinam Alexandriae. « Oratio b. Katherine. O gloriosa et piissima virgo et martir Christi Katherina tue virginitati... — ... sponsus tuus dulcissimus D.N.J.C. ». — Addition fin XVe s.


    F. 11-76 JACOBUS DE VITRIACO, Historia Hierosolymitana. L. I : Historia orientalis. Table des chap. de I à C (11-12) ; « Incipit Hystoria Jerosolimitana secundum magistrum Jacobum de Vitri. C. I. Cur Dominus terram sanctam variis flagellis et subalternis casibus exposuit. Terra sancta promissionis, Deo amabilis... — ... de die in diem expectantes. Amen », le prologue manque (J. Bongars, Gesta Dei per Francos, Hanoviae, 1611, I, 1049-1124) (12-76).

    F. 76 Note concernant l'Irlande : « Hybernia continet IXXX et IIII cantredas... — ... terram describentes » ; cf. Londres, Lambeth Palace, ms. 401, f. 125.

    F. 76v-81 ODO DE CASTRO RADULPHI, ep. Tusculanus, Epistola ad papam Innocentium IV [31 mars 1249]. « Sanctissimo... Innocentio... summo pontifici, Odo... Tusculanus episcopus... Inter alia que exercitui christiano in Cipro commoranti acciderunt... — ... per tempora longiora. Datum in Cipro feria quarta ante resurrectionem Domini » (L. d'Achery, Spicilegium, nova ed., III (1723), 624-628 d'après ce ms.) ; sur la date, cf. P. Pelliot, dans Revue de l'Orient chrétien, IV (1924), 326 et VIII (1931), 13.

    F. 81-81v Epistola H. [sic] episcopi Massiliae (?) ad Innocentium IV [1250]. « Sanctissimo patri... I ... pontifici summo, frater H. Dei permissione dictus episcopus Marcellie... Sicut cavere volumus ne aures sanctitatis vestre... — ... taliter exaltando. Datum Marsellie quinto kal. junii » (d'Achery, op. cit., 628 d'après ce ms.).

    F. 83-99 INNOCENTIUS III, papa. « Incipit liber de miseria condicionis humane editus a Lothario indigno diacono qui postea Innocentius tertius factus est » (P.L., CCXVII, 701-746 ; M. Maccarone, Lucani, 1955, 3-98). [Prol.] (Maccarone, éd. cit., 3) (83) ; — [L. I] (ibid., 7-36) (83-89) ; les ch. 2 et 3 de l'édition sont coupés différemment, les ch. 9 et 10 sont liés ; — [L. II] (ibid. 39-72) (89-95) ; le ch. 1 est lié au dernier ch. du l. I de l'édition ; — [L. III] (ibid., 75-98) (95-99) ; les ch. 2, 3 et 8 de l'édition manquent, les ch. 17 et 18 sont liés. « Explicit Summa domini Innocentii pape de Contemptu mundi » (99).

    F. 99v-100 Hymnus ad b. Mariam. « Cunctis eccellencior angelorum choris||... — ... De lacu miserie et de luto fecis. Amen » (éd. jusqu'à : « ... vidit homo justus » par Dreves et Blume, Analecta hymnica, XX, Leipzig, 1895, 141) ; cf. Chevalier, Repert. hymn., n° 25196.

    F. 100v-104v S. METHODIUS PATARENSIS, De novissimis temporibus, apocryphe. Préface : « Jeronimus in cathalago virorum illustrium. Methodius olim Cicilie [sic] et postea Tyri episcopus... — ... in eadem urbe XIIII Kal. octobris » [S. HIERONYMUS, De viris illustribus, c. LXXXIII, avec addition] ; cf. P.L., XXIII, 727 et 730 (100v) ; — « Incipit epistola b. Methodii martiris prophetica. Sciendum est nobis, fratres karissimi, quomodo in principio creavit Deus celum et terram... — ... penam pacientur, unde nos eripere dignetur D.N.J.C. ... unus Deus per infinita seculorum secula. Amen » ; version abrégée différente de celle éd. par E. Sackur, Sibyllinische Texte und Forschungen, Halle, 1898, 60-96 ; cf. Stegmüller, Repertorium biblicum, n° 5586 (100v-104v).

    F. 11-105 Ms. en deux parties : 11-82, 83-105. Fin XIIIe s. Écriture anglaise. A la fin de chaque partie, additions d'une même main du XIVe s. (76-81v et 99v-104v). — Initiales rouges ou bleues, réservées aux ff. 100v-104v. Rubriques. Quelques pieds-de-mouche rubriqués. — 8 cahiers de 12 ff., sauf le dernier de 11 ff. Réclames. Traces de signatures à partir du f. 83. Les ff. 82-82v et 105v sont blancs. Au f. 105, texte gratté illisible. — En marge, numérotation des chapitres en chiffres romains. Quelques notes marginales du XVIe s. ; au f. 49 : « Quatre sergens armés jusques au colet batonne bien ung homme... ». F. 83v-84, titre ajouté fin XVe s. — 95 ff. à longues lignes et à 2 col. (11-12) (just. 125 × 85 mm).


    F. 106-110v PSEUDO-ARISTOTELES, Secretum secretorum [PHILIPPO TRIPOLITANO interprete], version abrégée ; cf. R. Steele, dans Opera hactenus inedita Rogeri Baconi, V, Oxford, 1920. Introduction et table : « Peritissimus princeps philosophorum Aristoteles ad petitionem regis Alexandri discipuli sui... librum quemdam edidit cujus nomen est Secretum secretorum... — ... de gressu et incessu » (106) ; — « Alexander nunquam confidas in operibus... — ... doctrinam » ; cf. éd. cit., Pars 1a, c. 21-22, extr., 59-62 passim (106) ; — « Convenerunt itaque sapientes philosophi... — ... et mali eventus » ; cf. éd. cit., Pars 2a, c. 2-4, 6-16 et 18-25 extr., 65-96 passim (106-109v) ; — « [I]nter cetera, res ista est quam te non oportet ignorare... — ... ad majorem partem et probabiliorem partem. Explicit Secretum secretorum Aristotelis » (éd. cit., Pars 4a, 164-172) (109v-110v).

    F. 111-113v Traité apocryphe d'Hippocrate envoyé à César, en anglo-normand. « Ceo est le livres qe joe Ypocras enves a tei Cesar od grant cure... — ... jus de ruge fenoyl... », incomplet de la fin. Cf. avec var. ms. fr. 573, f. 269v-270v ; autres mss., P. Meyer, dans Romania, XV (1886), 274 et XXXII (1903), 84 § 5.


    F. 114-154 PSEUDO-TURPINUS, Gesta Karoli Magni et Rotholandi (ms. C 3 de l'éd. C. Meredith-Jones, Paris, 1936). « Historia Karoli M. imperatoris a Turpino archiepiscopo Rhemensi edita » (titre XVIIe s., ajouté par Baluze). Épître dédicatoire : « Turpinus Dei gratia archiepiscopus Remensis ac sedulus Karoli magni... Leoprando decano Aquisgranensi... Quoniam nuper mandastis mihi... — ... placeas. Amen. Explicit epistola » (éd. cit., 87) (114) ; — « Incipit Historia Turpini Remensis ecclesie archiepiscopi de famosissimo rege Karolo magno... », table en 37 chapitres (114-115) ; — « De hoc : Apostolus Jacobus Karolo apparuit. [G]loriosissimus namque apostolus Christi Jacobus... — ... predicatione ad Dominum convertit » (éd. cit., texte et appendices A, B, C, 89-251) (115-154) ; cf. ibid., 13 et 22.

    F. 154v « Genealogia regum Francorum a Meroveo ad Philippum secund[um] » (titre XVIIe s.). « [E]x genere Priami fuit Moroveus... — ... Ludovicus genuit Philippum qui nunc regnat ».

    F. 154v-155 « Genealogia regum Angliae usque ad Eduardum III » (titre XVIIe s.). « [A]nno ab incarnatione Domini DCCCLXXVI Rollo... — ... mortuo rege Ricardo successit Johannes [sine Terra] » ; addition du XIVe s. : « Mortuo Johanne successit Henricus... — ... regnavit Edwardus filius ejus ».

    Physical Description:

    Quatre mss. ou fragments de mss.
    Sur les ff. de garde 156-157 en papier, essais de plume du XVI e s. : Epitaphe, plusieurs fois répétée : « Tu patriam repetis nos tristi orbe reliquis||... — ... Ereptus terris justus ad astra redis|| » (156v) ; essai où l'on trouve la date 1550 et le nom « Jehan de Nivele » (157). Parchemin. 155 ff. + 2 ff. papier, précédés et suivis de 4 ff. de garde papier. 155 × 110 mm. Reliure veau raciné au chiffre de Charles X. Titre doré au dos sur pièce verte : « JACOBUS DE VITRIACO. ODO EPISC. TUSCULAN. ETC. ».

    Custodial History:

    Ce manuscrit a appartenu à Étienne Baluze, dont on trouve au f. 1 l' exlibris : « Stephanus Baluze Tutellensis » et au f. 104v la signature. Notes ou titre de sa main aux ff. 76, 100v, 114, 152.


    Adam post quadraginta dies introivit paradiso per annos septem et habuit dominium omnium bestiarum...

    f. 4v

    Alexander, numquam confidas in operibus...

    f. 106

    Anno ab incarnatione Domini octingentesimo septuagesimo sexto Rollo...

    f. 154v

    CEO EST LE LIVRE QE JOE YPOCRAS ENVES A TEI CESAR OD GRANT CURE...

    f. 111

    Convenerunt itaque sapientes philosophi...

    f. 106

    Cunctis excellentior angelorum choris//...

    f. 99v

    Ex genere Priami fuit Meroveus...

    f. 154v

    Gloriosissimus namque apostolus Christi Jacobus aliis apostolis...

    f. 115

    Hibernia continet centum octoginta et quattuor cantredas...

    f. 76

    Inter alia quae exercitui christiano in Cypro commoranti acciderunt...

    f. 76v

    Inter cetera res ista est quam te non oportet ignorare...

    f. 109v

    Methodius olim Siciliae et postea Tyri episcopus...

    f. 100v

    Mortuo Johanne successit Henricus...

    f. 155

    O gloriosa et piissima virgo et martyr Christi Catharina, tuae virginitati...

    f. 10v

    Peritissimus princeps philosophorum Aristoteles ad petitionem regis Alexandri discipuli sui...

    f. 106

    Post peccatum Adae, expulso eodem de paradiso propter peccatum...

    f. 5v

    QUATRE SERGENS ARMES JUSQUES AU COLET BATONNENT BIEN UNG HOMME...

    f. 49

    Quoniam nuper mandastis mihi...

    f. 114

    Sciendum est nobis, fratres carissimi, quomodo in principio creavit Deus caelum et terram...

    f. 100v

    Sicut cavere volumus ne aures sanctitatis vestrae...

    f. 81

    Terra sancta promissionis, Deo amabilis et sanctis angelis venerabilis...

    f. 12

    Tu patriam reperis, nos tristi orbe reliquis //...

    f. 156v

    ANGLETERRE • Rois. Généalogies
    Anglo-normand • Texte
    ARISTOTELES • Secretum secretorum
    BALUZE (Étienne) • Notes ou titres autographes
    BALUZE (Étienne) • Possesseur
    BALUZE (Étienne) • Signature
    BIBLIA SACRA • Apocrypha Veteris Testamenti Liber de peccato Adae et Evae sive De Missione Seth ad paradisum
    BIBLIA SACRA • Apocrypha Veteris Testamenti Vita Adae et Evae
    CAESAR (Caius Julius Caesar) • Traité apocryphe d'Hippocrate à lui adressé
    CATHARINA ALEXANDRIAE (s.) • Oratio
    Épitaphes
    Français • Notes et extraits
    FRANCE • Rois et empereurs Généalogie
    HIERONYMUS (s.) • De Viris illustribus (excerpta)
    HIPPOCRATES • Traité apocryphe en anglo-normand envoyé à César
    Hymnes • Hymnes divers
    INNOCENTIUS III, papa (Lotharius Signiensis) • De Contemptu mundi sive De Miseria conditionis humanae
    INNOCENTIUS IV, papa • Lettres à lui adressées
    IRLANDE • Note sur l'Irlande
    JACOBUS DE VITRIACO, card. • Historia Hierosolymitana
    LEOPRANDUS, decanus AQUISGRANENSIS • Lettre de dédicace à lui adressée
    MARIA (b. Virgo) • Hymnes divers
    MARSEILLE (Bouches-du-Rhône). Abbaye Saint-Victor • Epistola episcopi Massiliae (?) ad Innocentium IV
    METHODIUS PATARENSIS (Pseudo-) • De Novissimis temporibus
    NIVELE (Jehan de) • Mention (1550)
    ODO DE CASTRO RADULPHI, ep. Tusculanus • Epistola
    PETRUS, card. ep. Portuensis • Lettre de dédicace à lui adressée
    PHILIPPUS TRIPOLITANUS • Interpres Secretum secretorum
    RELIURE • Reliures au chiffre de Charles X
    SECRETUM SECRETORUM • Abbreviatio
    TURPINUS (Pseudo-) • Historia Karoli magni et Rotholandi
Rights
  • Bibliothèque nationale de France. Département des manuscrits
License
Digitisation
Manifest URL
Related
Biblissima portal
Library logo