Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits, Latin 3848B

Go to viewer chevron_right
Source
Gallica (Bibliothèque nationale de France)
Library
Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits
Shelfmark
  • Latin 3848B
Biblissima authority file
Date
  • Fin du VIII e -début du IX e siècle
Language
  • Latin
Title
    • Theodorus Cantuariensis.
    • Gennadius Massiliensis.
    • S. Isidorus Hispalensis.
    • Collectio canonum Herovalliana.
    • see more
Agent
  • Preferred form
    • Grégoire de Tours (saint, 0538-0594)
    Role
    • Author
    Original form
    • Gregorius Turonensis (saint ; 0538-0594)
    • GREGORIUS TURONENSIS ep.
    Other form
    • S. Gregorius Turonensis
    • GREGORIUS TURONENSIS ep. (s.)
    • Gregorius Turonensis
    • GREGORIUS TURONENSIS
    • Grégoire de Tours
    • GREGOIRE DE TOURS
    • S. GREGORIUS TURONENSIS
    • Grégoire de Tours (saint ; 0538-0594)
    • Gregorius Turonensis,
    • Grégoire de Tours (0538-0594 ; saint)
    • Gregorio Turonensi
    • Gregorii Turonensis
    • Gregorii, Turonensis episcopi
    • Grégoire de Tours.
    • Georgius Florentinus Gregorius episcopus Turonensis
    • GREGORII ep. TURONENSIS
    • S. GREGORIUS TURONENSIS.
    • Grégoire de Tours saint 0538-0594
    • Gregori, de Tours, sant, 538-594
    • Gregorio de Tours, Santo
    • Gregorius Turonensis 538-594
    • Gregorius van Tours
    • Gregory, Saint, Bishop of Tours, 538-594
    • Author: Gregorius, Turonensis
    • Gregory of Tours, ?538-594, Bishop of Tours
    • Gregory of Tours
    • Gregory, Bishop of Tours, Saint, 538-594
    • Gregor <Tours, Bischof, Heiliger> (538-594)
    • Grégoire de Tours (saint) (538-594)
    • Gregorius <Turonensis>
    • Florenti Gregorii Turonici
    • Gregório de Tours, Santo, 538-594 > , co-autor
    • Gregorius Turonensis - 538 - 594 - auteur
    • see more
    Biblissima portal
    Biblissima authority file
  • Preferred form
    • Athanase (saint, 0295?-0373)
    Role
    • Author
    Original form
    • ATHANASIUS ALEXANDRINUS ep. (s.)
    Other form
    • ATHANASE (S.)
    • ATHANASIUS Alexandrinus (S.)
    • Athanase d'Alexandrie
    • ATHANASE (s.)
    • Athanase d’Alexandrie
    • Athanase (saint ; 0295?-0373)
    • Anasthase d’Alexandrie
    • Athanasius (saint ; 0295?-0373)
    • ATHANASIUS ALEXANDRINUS
    • Athanasius
    • S. Athanasius
    • ATHANASIUS (s.)
    • Athanasius Alexandrinus
    • ATHANASIUS (s.), Alexandrinus ep.
    • S. Athanasius Alexandrinus
    • Athanasio
    • Athanasius Alexandrinus (saint, 0295?-0373)
    • Athanase (Saint)
    • Athanase, saint, 0295?-0373
    • Athanasius‏ der Große‏, ‎295-373
    • Athanasius‏ ‎von Alexandria,‏ ‎295-373
    • Athanasius of Alexandria, Saint,‏ ‎d. 373
    • Athanasius the Great, Saint,‏ ‎d. 373
    • Athanase d'Alexandrie‏, ‎saint,‏ ‎0295?-0373
    • Athanase le Grand‏, ‎saint,‏ ‎0295?-0373
    • Atanasi, sant, patriarca d'Alexandria, 296-373
    • Atanasio, Santo
    • Athanasius, Saint, Patriarch of Alexandria, d. 373
    • Athanasius Alexandrinus 295-373
    • Athanasius van Alexandrië
    • Author: Athanasius, Alexandrinus
    • Athanasius of Alexandria, c 296-373, Saint, Patriarch of Alexandria
    • S. Athanase d’Alexandrie
    • Athanasius <Alexandrinus, Heiliger> (295-373)
    • Athanase d'Alexandrie (v. 296-373)
    • Athanasius, Alexandrinus, Heiliger, 295-373
    • Athanasius van Alexandria - ca. 296 - 373 - auteur
    • see more
    Biblissima portal
    Biblissima authority file
  • Preferred form
    • Augustin (saint, 0354-0430)
    Role
    • Author
    Original form
    • AUGUSTINUS HIPPONENSIS ep. (s.)
    Other form
    • AUGUSTINUS (S.)
    • Ange Vergèce
    • Nicolas Mourmouris
    • Héphestion
    • Homère
    • Jean Dokeianos
    • Saint Augustin
    • Augustin (saint, 0354-0430)
    • AUGUSTIN, Saint
    • Augustinus (saint ; 0354-0430)
    • Augustinus
    • AUGUSTINI
    • Augustin (0354-0430 ; saint)
    • Augustinus Hipponensis
    • Saint Augustin
    • Augustin d'Hippone
    • Augustin (saint ; 0354-0430)
    • S. Augustinus
    • AUGUSTINUS (s.)
    • AUGUSTINUS
    • Augustin, S.
    • Augustin (sain ; 0354-0430)
    • AUGUSTINUS HIPPONENSIS
    • Augustinus (s.)
    • S. Augustinus Hipponensis
    • Augustinus Hiponnensis
    • Augustin
    • Sancti Augustini
    • Sanctus Augustinus
    • S. Augustinus (?)
    • S. AUGUSTINUS HIPPONENSIS
    • Augustinus episcopus
    • Augustini
    • Sancti Augustini
    • S. Augustin
    • [Augustinus]
    • [AUGUSTINUS]
    • Aurelius Augustinus Hipponensis
    • Augustin (Saint)
    • Augustin saint 0354-0430
    • Agustí, sant, bisbe d'Hipona, 354-430
    • Agustín, Santo, Obispo de Hipona
    • Augustine, Saint, Bishop of Hippo
    • Augustinus, Aurelius, 354-430
    • Augustinus (heilige)
    • Author: Augustinus, Aurelius
    • Translator: Augustinus, Aurelius
    • Augustine
    • Augustine of Hippo
    • Augustine, of Hippo, Saint, 354-430
    • Augustine of Hippo, 354-430, Saint, Bishop of Hippo
    • Augustin (0354-0430 ; saint). Auteur des citations ou des fragments textuels
    • Augustine (attrib.)
    • St Augustine, Bishop of Hippo (354-430)
    • St Augustine, Bishop of Hippo (354-430), author
    • Pseudo Augustine
    • Pseudo Augustine (Quodvultdeus)
    • Pseudo Augustine (Patrick of Dublin)
    • Pseudo Augustine (Jeronimus)
    • St Augustine
    • Augustinus, Aurelius, Hipponensis, 354-430
    • Augustinus, Aurelius, Hipponensis, 354-430 (role)aut
    • Augustin (saint)
    • Augustinus, Aurelius
    • S. Augustin
    • Aurelius Augustinus (354-430)
    • Augustine, Saint, Bishop of Hippo, author,
    • Augustine of Hippo, Saint (354-430)
    • Augustine, of Hippo, Saint (354-430)
    • Augustin d’Hippone (0354-0430) > Docteur de l'Eglise
    • Augustin d’Hippone (0354-0430)
    • Augustin d’Hippone (0354-0430) > Evêque
    • Augustinus, Aurelius (354-430)
    • Agustín, Santo, Obispo de Hipona, 354-430
    • Agostinho, Santo, 354-430
    • Agostinho, Santo, 354-430 > , co-autor
    • Agostinho, Santo, 354-430 > , ant. bibliog.
    • Augustin (05.. ?-0604 ? ; saint)
    • Augustinus - auteur
    • Aurelius Augustinus Hipponensis - 354 - 430 - auteur
    • Aurelius Augustinus Hipponensis - 354 - 430 - oorspronkelijke auteur
    • Saint Augustin d'Hippone
    • see more
    Biblissima portal
    Biblissima authority file
  • Preferred form
    • Cyrille (saint, 0376?-0444)
    Role
    • Author
    Original form
    • CYRILLUS ALEXANDRINUS ep. (s.)
    Other form
    • CYRILLE D'ALEXANDRIE (s.)
    • CYRILLUS Alexandrinus (S.)
    • Cyrille d'Alexandrie
    • Cyrille d’Alexandrie
    • CYRILLE D'ALEXANDRIE (S.)
    • Cyrillus Alexandrinus (saint ; 0376?-0444)
    • Saint Cyrille
    • Cyrille (0376?-0444 ; saint)
    • Saint Cyrille
    • CYRILLUS ALEXANDRINUS (s.)
    • S. Cyrillus Alexandrinus
    • S. Cyrillus
    • Author: Cyrillus, Alexandrinus
    • Cyril of Alexandria
    • Cyrille (saint ; 0376?-0444)
    • Cyrillus Alexandrinus
    • Cyrillus <Alexandrinus> (380-444)
    • Cyrillus
    • see more
    Biblissima portal
    Biblissima authority file
  • Preferred form
    • Gennade (04..-0496?)
    Role
    • Author
    Original form
    • GENNADUS MASSILIENSIS.
    Other form
    • Gennadius
    • Gennadius Massiliensis
    • GENNADIUS MASSILIENSIS
    • Gennadius (04..-0496?)
    • Gennade (04..-0496?)
    • Gennadus Massiliensis
    • Gennadii
    • Gennade
    • Gennadi de Marsella, s.V
    • Gennadio de Marsella
    • Gennadius, of Marseilles, 5th cent.
    • Gennadius Massiliensis gest. 492 bzw. 505 n. Chr.
    • Gennadius van Marseille
    • Author: Gennadius, Massiliensis
    • Gennadius, of Marseilles, active 5th century
    • Gennadius of Marseilles, 5th century
    • Gennadius<Massiliensis>
    • Gennadius <von Marseille>
    • Gennadius, d. 496
    • Gennadius of Massilia (d. c. 496), priest and historian
    • Gennade de Marseille (04..-0496?)
    • Gennadius Massiliensis, ?-ca 496 > , co-autor
    • Gennadius Scholasticus - 5de eeuw - auteur
    • see more
    Biblissima portal
    Biblissima authority file
  • Preferred form
    • Jérôme (saint, 0345?-0420)
    Role
    • Author
    Original form
    • HIERONYMUS (s.)
    Other form
    • HIERONYMUS (S.)
    • Hieronymus (saint ; 0345?-0420)
    • S. Hieronymus
    • S. HIERONYMUS
    • Hieronymus Stridonius
    • Hieronymus
    • HIERONYMUS
    • IERONIMO
    • HIERONIMO
    • Jérôme (saint ; 0345?-0420)
    • Sancti Jeromini
    • S. Hieronymus,
    • Jerome, S.
    • Hieronymys Stridonius
    • Jérôme (saint ; 0345?-0420)
    • HIERONYMUS STRIDONIUS
    • Jérôme
    • Hieronymo
    • Saint Jérôme
    • Jérôme (0345?-0420 ; saint)
    • Sanctus Hieronimus
    • Jérôme (saint, 0345?-0420)
    • Hieronymus (s.)
    • Jheronimus Stridonius
    • Hieronimi
    • Hieronimus Stridonius
    • Hieronymus Stridonensis
    • JERONIMI
    • Ieronimi
    • Sancti Hieronymi
    • Hieronymi
    • Hieronimus
    • S. Jérôme
    • Jérôme (Saint)
    • Jérôme saint 0345?-0420
    • Hieronymus, Sophronius Eusebius 345-420
    • Hieronymus (heilige)
    • Jerome, Saint, d. 419 or 20
    • Jeroni, sant, ca. 342-420
    • Jerónimo, Santo
    • Author: Hieronymus, Sophronius Eusebius
    • Translator: Hieronymus, Sophronius Eusebius
    • Jerome
    • Jerome, Saint, -419 or 420
    • Jerome, c 345-420, Saint
    • St Jerome
    • Jerome, Saint (-419 or 420)
    • Jerome, Saint (-419 or 420), author
    • Hieronymus, Heilige, 347?-420
    • Jérôme (saint ; 0345?-0420). Auteur.
    • Jérôme (saint)
    • Hieronymus, Sophronius Eusebius, 345-420
    • Hieronymus, Sophronius Eusebius
    • Saint Jérôme
    • Sophronius Eusebius Hieronymus (345-420)
    • Jerome, Saint, 347-420
    • Saint Jerome (b. 347, d. c. 420)
    • Saint Jerome (b. 347, d. 420), priest and theologian
    • Saint Jerome (b. 347, d. 420, theologian and priest
    • Jerome Saint (-419 or 420)
    • Jérôme de Stridon, saint (345-420) > Père de l'Eglise
    • Jérôme de Stridon, saint (345-420)
    • Jérôme de Stridon (347/8-419/20)
    • Hieronymus, Sophronius Eusebius (ca. 349-420)
    • Jerónimo, Santo, 346-420
    • Jerónimo, Santo, ca 343-420
    • Jerónimo, Santo, ca 343-420 > , co-autor
    • Jerónimo, Santo, ca 343-420 > , impr.
    • Jerónimo, Santo, ca 343-420 > , trad.
    • Sophronius Eusebius Hieronymus - 348 - 420 - vertalerauteurbriefschrijver
    • Sophronius Eusebius Hieronymus - 348 - 420 - vertalerauteur voorwoord
    • Sophronius Eusebius Hieronymus - 348 - 420 - vertalerauteur
    • Sophronius Eusebius Hieronymus - 348 - 420 - auteur
    • Hieronymus - auteur
    • Sophronius Eusebius Hieronymus - 348 - 420 - vertaler
    • see more
    Biblissima portal
    Biblissima authority file
  • Preferred form
    • Isidore de Séville (saint, 0560?-0636)
    Role
    • Author
    Original form
    • ISIDORUS HISPALENSIS (s)
    Other form
    • Isidorus Hispalensis (saint ; 0560?-0636)
    • S. Isidorus Hispalensis
    • Isidorus Hispalensis
    • Isidore de Séville (saint ; 0560?-0636)
    • ISIDORUS HISPALENSIS (s.)
    • ISIDORUS HISPALENSIS
    • Sancti Isidori Hispalensis
    • ISIDORE
    • Isidore de Séville (0560?-0636 ; saint)
    • Isidorus
    • Isidore de Séville
    • Isidori Hispalensis
    • Isidori
    • Isidorus Hispalensis (?),
    • Isidore (Saint), de Séville
    • Isidore de Séville saint 0560?-0636
    • Isidor, de Sevilla, sant, ca. 560-636
    • Isidore, of Seville, Saint, d. 636
    • Isidoro, Santo, Arzobispo de Sevilla
    • Isidorus Hispalensis 560-636
    • Isidorus van Sevilla
    • Author: Isidorus, Hispalensis
    • Isidore
    • Isidore of Seville
    • Isodore of Seville
    • Isidore of Seville, c 560-636, Saint, Bishop of Seville
    • Isidore, of Seville, Saint, -636
    • Isidorus Hispalensis, 560?-636
    • Isidore de Séville (saint ; (0560?-0636)
    • Isidorus<Hispalensis>
    • Isidorus Hispalensis, 560-636
    • Isidorus, Hispalensis, 560-636
    • Isidore de Séville (saint)
    • Isidorus <Hispalensis> (560-636)
    • Isidore, of Seville, Saint, -636, author.
    • Isidore of Seville, Saint (-636)
    • Isidore de Séville (0560-0636)
    • Isidore de Séville (0560-0636) > Père de l'Eglise
    • Isidorus, Hispalensis (ca. 560-636)
    • Isidoro, Santo, Arzobispo de Sevilla, ca. 560-636
    • Isidorus <Hispalensis>
    • Isidoro de Sevilha, Santo, ca 560-636
    • Isidoro de Sevilha, Santo, ca 560-636 > , co-autor
    • Isidorus Hispalensis - ca. 570 - 636 - auteur
    • see more
    Biblissima portal
    Biblissima authority file
  • Preferred form
    • Léon I (pape, 039.?-0461)
    Role
    • Author
    Original form
    • LEO I MAGNUS (s.), papa
    Other form
    • LÉON (S.)
    • LEO I papa (S.)
    • LEO Magnus I (s.), papa
    • LEO Magnus I, papa (s.)
    • S. Leo Magnus
    • S. Leo papa
    • Leo I (pape ; 039.?-0461)
    • LEO I
    • Leo I
    • Léon
    • Leo Magnus
    • LEO MAGNUS
    • Léon I (pape ; 039.?-0461)
    • S. Léon
    • Sancti Leonis Papae
    • Leonis Papae
    • Leonis [Magni]
    • Léon I pape 039.?-0461
    • Leo I, papa
    • Leo I, Pope, d. 461
    • Leo I (paus)
    • León I, Papa, Santo
    • Leo Papa, I. -461
    • Lleó I, papa, m. 461
    • Author: Leo I, Papa
    • Leo, I, Pope, -461
    • Leo I, d 461, Pope; also known as 'the Great'
    • Léon I (039.?-0461 ; pape)
    • Pope Leo
    • Leo I., Papst, 400-461
    • S. Léon
    • Léon (saint), pape
    • Leo papa
    • Leo <I., Papst> (400-461)
    • Leo I, Pope (-461)
    • Leão Magno, Santo, ?--461 > , co-autor
    • Igreja Católica, Papa 440-461 (Leão I)
    • see more
    Biblissima portal
    Biblissima authority file
  • Preferred form
    • Théodore de Canterbury (saint, 0602-0690)
    Role
    • Author
    Original form
    • THEODORUS, Cantuariensis ep.
    Other form
    • Theodorus Cantuariensis
    • Théodore Tiron saint -0306
    • Author: Theodorus, Cantuariensis
    • Theodori
    • Archbishop Theodore
    • Theodorus
    • see more
    Biblissima portal
    Biblissima authority file
Description
  • Contents:

    Cf. Maassen, Bibliotheca , 241-243.

    F. 1-13 [THEODORUS ep. Cantuariensis, Sententiarum collectio postuma] « Cannones [ sic ] sancti Gregorii pape. In ordinatione episcopi ipse debet missa [ sic ] cantare ...-... poeniteat » (ms. A de Finsterwalder, Die Canones Theodori Cantuariensis , Weimar, 1929, 5 et 30-31); cf. G. Le Bras, dans Revue d'hist. du droit fr. et étr. , 4 e sér., X (1931), 107-108; C.P.L. , n° 1885 à la n.

    F. 14-24v « Ex opusculis sancti Agustini et sancti Ysidori de diversis heresibus. Quidam heredici [ sic ] ex nominibus suorum auctorum nuncupantur, quidam vero ex causis ... Symoniaci [ sic pro :Simoniani] a Symone Mago qui dicunt indifferenter ...-... appellari potest »; l'auteur a utilisé le De Haeresibus de s. Augustin; cf. P.L. , XLII, 25-50, et les Etymologiae de s. Isidore de Séville, VIII, 5; cf. P.L. , LXXXII, 298-300. Cf. aussi infra f. 180.

    F. 24v-37v [GENNADUS MASSILIENSIS] Liber sive definitio ecclesiasticorum dogmatum. « ... capitula libri dogmatum» (24v-25v); — « ... Dogma id est doctrina vel definitio. I. De fide. Credimus unum esse Deum, Patrem et Filium et Spiritum sanctum. Patrem eo quod habeat Filium ...- ... inveniri» ( P.L. , XLII, 1213-1222; C. Turner, dans Journal of theological studies , VII (1906), 86 et 89-99; VIII (1907), 103-114) (25v-37v). Cf. Maassen, Geschichte , § 362; C.P.L. , n° 958.

    F. 37v-46v {PSEUDO-AUGUSTINUS, Sermones]. « Sermo antequam symbolum tradatur. Quaeso vos, fratres karissimi, ut vobis reserantibus expositionem symbuli ...-... veniamus » ( P.L. , XXXIX, 2191-2192, s. app. 242, c. 1); cf. R. Etaix, « Collectio Gallicana s. Caesarii », dans Rev. bénéd. , LXXXVII (1977), 16, n° 66 (37v-38v); « Isidori. Symbulum enim tali rationi institutum majores nostri dixerunt...-... super terram »; cf. s. Isidore de Séville, De ecclesiasticis officiis , II, c. 23, P.L. , LXXXIII, 815-817(38v-39); symbole des apôtres (39); « Repetendus est vobis, dilectissimi, sermo symboli hujus qualiter ea quae dicimus vestris sensibus ... » ( P.L. , XXXIX, 2192-2193, s. app. 242, c. 2-fin, var.); cf. R. Etaix, loc. cit. , n° 67; C.P.L. , n° 368, s. 242 (39-43).

    F. 43-46v « Item expositio fidei. Rogo vos et ammoneo, fratres karissimi, quicumque vult salvus esse ... » ( P.L.S. , IV, 2165-2167); cf. C.P.L. , n° 1763.

    F. 46v-58 « Exemplum testimoniorum sancti Hilari episcopi et confessoris de fide in libro secundo inter cetera. Humani enim generis causa Dei Filius natus...-... imaginibus aestimentur », extraits des Testimonia Patrum éd. à la suite de l'ép. 165 de s. Léon le Grand, P.L. LIV, 1173-1190; plus court que ms. Latin 3842A, f. 77-79v, Collectio Quesnelliana, c. XLI (46v-51v); — S. LEO I MAGNUS papa, Epistola : « ... Lectis dilectionis tuę litteris quas miramur ... » ( P.L. , LIV, 755-781, ep. 28); cf. JW, n° 423; C.P.G. , IV, n° 8922; C.P.L. , n° 1656, ep. 28; ms. Latin 3842A, f. 123-126, Collectio Quesnelliana, c. LXVIIII (51v-58).

    F. 58-64v Concile de Chalcedoine, a. 451. [Gestorum Chalcedonensium versio a Rustico edita, actio II a ] : S. CYRILLUS ALEXANDRINUS, Epistolae : « ... ad Nestorium. Oblocuntur [ sic ] quidem, sicut audio, quidam existimationi meae ... » ( ACO , II/3/2, pp. 7-10, ms. T); cf. C.P.G. , III, n° 5304 f (58-60v); « ... ad Johannem ep. [Antiochenum] ... Exultent caeli et laetetur terra. Solutus est enim medius paries ...-... destinavimus » ( éd. cit. , 10-14);cf. C.P.G. , III, n° 5339 d (60v-64) — « Et cum legerentur reverentissimi episcopi clamaverunt: Omnes sic credimus ...-... ecclesiae » ( éd. cit. , 14) (64-64v). Cf. C.P.G. , IV, n° 9001.

    F. 64v-68 S. ISIDORUS HISPALENSIS, Excerpta. « De fide Trinitatis Isidori ep. Universitatis dispositio bifaria ratione debit [ sic ] intellegi ...-... vigilantia custodit » [De Ordine creaturarum, c. 1] ( P.L. , LXXXIII, 913-916; ms. N de éd. M.C. Diaz y Diaz, Santiago de Compostela, 1972, 50 et 84-88); cf. C.P.L. , n° 1189 (64v-65v); — « Item dicta ... de eadem Trinitate. Trinitas appellata quod fiat totum unum ...-... non natura » [Etymologiae, VII,4] ( P.L. , LXXXII, 271-272); cf. C.P.L. , n° 1186 (65v-66v); — « Item ... in libro differentiarum. Inter Deum et Dominum ita quidam definierunt ut in Dei appellatione ...-... quia Unigenitus » [De Differentiis rerum, II, 1-6] ( P.L. , LXXXIII, 69-72); cf. C.P.L. , n° 1202 (66v-68).

    F. 68-69v Symbolum Athanasii. « Fides sancti Athanasii ep. Quicumque vult salvus esse... » ( P.L. , LXXXVIII, 585-586; C.H. Turner, dans Journal of theological studies , XI (1910), 403 et 407-411); cf. C.P.L. , n° 167.

    F. 69v [ GREGORIUS TURONENSIS ep. , Historia ecclesiastica Francorum, Prologus, extr. ] « ... Fides s. Gregorii papae Urbis Romae [ sic ]. Credo Deum Patrem omnipotentem. Credo Jhesum ... -... credo fideliter » (A. et G. Hahn, Bibliothek der Symbole , Breslau, 1877, 272-273; P.L. , LXXI, 161-162; M.G.H., SS. rer. mer. , I/1, 2 a ed., p. 3, lig. 22-p. 4, lig. 16); cf. C.P.L. , n° 1023.

    F. 70-71 Liste des canons des conciles. « Canones Grecorum. I. Kan. Nicenę CCCXVIII episcoporum ...-... XV. Kan. Milivitanus episcoporum » (70-70v); « Item Kan. latinorum .XVI. Kan. Cartaginensis episcoporum CCXIIII ...-... XLIII. Kan. Agustadinensium sancti Leodicati episcopi. Harum kanonum epistularum numerus incertus habetur ...-... sancti patres nosri » (70v-71).

    F. 71-180 [Collectio canonum Herovalliana]; cf. Maassen, Geschichte, §§ 866 (ms. 1)-868; J. Gaudemet, Les Sources du droit canonique VIII e -XX e s. , Paris, 1993, 27. Forme A; cf. H. Mordek, Kirchenrecht , 109-119 et spécialement 113.

    F. 71-73v Préface: « Canon autem Grece, latinae [ sic ] regula nuncupatur ...-... plenissime predicantes » [S. ISIDORUS HISPALENSIS, Etymologiae, VI, 16, incomplet] ( P.L. , LXXXII, 243-244, §§1-10, var; ed. Lindsay, Oxford, 1911) (71-71v); « Est etiam magna et sancta quinta synodus quae congregata est Constantinopoli sub Justiniano,...-... sex synodis discrepare » (71v-73v).

    F. 73v-75 Table de la collection d'Herouval en 76 chapitres : « ... Capitula canonum. I. De fide catholica ...-... LXXVI. Item ejusdem epistula ad [ sic ] Brunichilde regina pro herese simoniaca destruenda ».

    F. 75v-93 Cap. I de la collection d'Herouval. « Incipit Collectum ex libris canonum. I. De fide catholica. Simbulum apostolorum . Credo in Deum, Patrem omnipotentem, creatorem caeli. Credo in Jesum Christum ...-... vitam aeternam » (J.N.D. Kelly, Early christian creeds , London, 1950, 178-179), texte du Missel gallican attribué par G. Morin à s. Césaire d'Arles; cf. G. Morin, dans Rev. bénéd. , XLVI (1934), 179-180 (75v); — [Concile de Latran, a. 649, Secretarius IV] « Fides Niceni concilii ... Credimus in unum Deum Patrem omnipotentem omnium visibilium ...-... apostolica ecclesia » (Mansi, X, 1039); cf. C.P.G. , IV, n° 9401, 3 (75v-76); « Symbolum apud Constantinopolim ... Credimus in unum Deum, Patrem omnipotentem factorem caeli et terrę ...-... futuri saeculi » (Mansi, X, 1039); cf. C.P.G. , n° 9401, 4; suivi du c. L du 2 e concile de Constantinople : « Non spernandam esse fidem patrum CCCXVIII qui in Niceam ...-... Apollinatarum » (76-76v); « Sancti Cyrilli Alexandrini episcopi capitula de fide quae firmavit synodus prima Ephesiana CC sanctorum patrum. Cap. I[-XII]. Si quis non confitetur Deum esse secundum veritatem ...-...anathema sit » ( éd. cit. , 1039-1044); cf. C.P.G. , n° 9401, 5 (76v-78); « Definitio sanctae synodi Calcedonensis ... Venerabilis totius mundi conventus qui ex gratia Dei nostri et decreto ... imperatorum Valentiniani et Martiani ... Dominus et Salvator noster Jhesus Christus fide intellectum discipulis confirmare ... - ... fuerint anathema », avec l'incipit seul pour le symbole ( éd. cit. , 1043-1046) ; cf. C.P.G. , n° 9401, 6 (78v-81v); « Definitio capitulorum sanctę quinte synodi quae congregata est sub Justiniano ad Constantinopoli [ sic ]. I. Si quis non confitetur Patris et Filii et Spiritus sancti unam naturam ...-... anathematizabitur » ( éd. cit. , 1045-1054); cf. C.P.G. , n° 9401,7 (81v-87); — [Concile de Latran, a. 649, Secretarius V].« Definitio capitularum [ sic ] sancta et apostolica synodi Urbis Romę sanctissimorum episcoporu[m]. I. Si quis non confitetur secundum sanctos patres propriae [ sic ] et vere Patrem et Filium ...-... XXI ... seculorum. Amen » (Mansi, X, 1151-1162), cf. C.P.G. , n° 9402,5; suivi des souscriptions des évêques ( éd. cit. , 1162-1170), cf. C.P.G. , n° 9402,6 (87-92v); — « I. Canon Agustudinensis. Hera I. Si quis presbiter, diaconus, subdiaconus vel clericus symbolum apostulorum ...-... sumantur » (93).

    F. 93-180 Cap. II-LXXVI de la collection d'Herouval. « II. De scriptura canonica. Can. Laudicensis hera XXII. In Vetere Testamentum continentur Genesis ...-... In epistula Hieronimi de eo quod ait apostulus unius uxoris virum ... concessum est » (correspond aux chapitres 1-75 de l'édition partielle de J. Petit, 1677, reprise par P.L. , XCIX, 991-1084).

    Le manuscrit présente de nombreuses variantes avec l'édition citée, faite d'après un ms. du XI e s. Il manque au f. 97v le dernier chapitre du tit. V., au f. 137 les deux derniers chapitres du tit. XL, au f. 148v la fin du chapitre 7 et le chapitre 8 du tit. LIV.

    De nombreux passages n'ont pas été édités dans P. L. :

    — après le tit. I: « II. De scriptura canonica. Can. Laudicensis hera XXII. In Vetere Testamentum continentur Genesis ...-... nullatenus sunt recipienda » (ms. O 2 de Dobschütz, Decretum Gelasianum , 79-84, qui édite ce chapitre et les deux suivants) (93-93v);

    — au tit. V : « Can. Calcedonensis hr. XVIIII. Bis in annum episcopis ... » [c. 19, versio dyon., fragm. ] (97);

    — au tit. VI : « Can. Epaonensis, hr. III. Penitentiam professi ad clericatum ... » ( C.C.S.L. , CXLVIII A , 25) (97v); « Can. Aurilianensis III, hr. XXVI. Ut nullus servilibus colonariisque ... » ( ibid. , 124-125 c. 29) (99v); « Sententia s. ISYDORI HISPALENSIS super Levitico, hr. XIII. De sacerdote magno et cultu ejus. Dicit enim de eo. Caput, inquit, suum non discoperiet ... scientia veritatis » ( P.L. , LXXXIII, 331-333) (101-102v);

    — au tit. VII : « Can. Laudicensis, hera XXII. Non oportet in vicis et villis ... » [c. 57, versio isidor.] (103v);

    — au tit. XIV : « Can. Epaonensis, hera VIII. Unum abbatem duobus monasteriis ...-... Hera X. Cellas novas aut congregatiunculas ... » ( C.C.S.L. , CXLVIII A , 26, c 9-10) (109);

    — au tit. XVIII : « ...Epistola YSIDORI [HISPALENSIS] ep. ad Massonem ep. de restauratione sacer[do]tis ... Veniente ad nos famulo vestro ... » ( P.L. , LXXXIII, 899-902); cf. C.P.L. , n° 1209 (116-118v); « Can. Anquiritani hera XVIIII. Si quis vel si qua adulterium commiserit ... » [versio Isidori antiqua c. 20] (118v); « Sententia s. HIERONIMI in expositione Malachiae prophete de officio sacerdotis. Ecce venit dominus exercituum ... Supra legimus motam quaestionem... -... Supra legimus motam questionem ab his qui dicunt ...-... Borith nominatur » [Comm. in Malachiam, III, 2-6] ( P.L. , XXV, 1565-1568) (118v-120v);

    — au tit. XXII : « Can. Agatensis, hera XIIII. Altaria vero placuit non solum unctione ... » ( C.C.S.L. , CXLVIII, 200) (123v-124);

    — au tit. XXV : « Can. Laodicensis, hera XLVIII. Quod oporteat post baptismum crisma caelesti ... » [versio isidor.] (125v);

    — au tit. XXVII : « ISYDORI [HISPALENSIS] in libro offitiorum, hera XLII. Quis enim parsimoniam [ sic ] non laudet ...-... vincuntur » [De Ecclesiasticis officiis, I, c. 43, § 3] ( P.L. , LXXXIII, 776) (128);

    — au tit. XXXIV : « Can. Africanus, hera VI. Ut episcopus gubernationem viduarum et pupillorum ... » [Statuta Ecclesiae antiqua, c. XVII (7)] ( C.C.S.L. , CXLVIII, 167) (130v);

    — au tit. XLIV : « Can. Agatensis, hera V. Si quis clericorum furtum ęcclesiae ... » ( C.C.S.L. , CXLVIII, 194) (140v);

    — au tit. LVI : « Can. Aurilianensis [a. 538], her. VIII. Clerici perjurantes biennii temporis excommunicatione plectentur » ( C.C.S.L. , CXLVIII A , 118, c. 9 (8), fragm.) (151);

    — au tit. LXXI : « In epistola papa [ sic ] Leonis », (en marge: « hera LXXVII »). De oblatione pro defunctis. Audi apostulum dicentem: Est peccatum ad mortem ...-...judicandus » [Synodus supposita II a s. Patricii] ( P.L. , LIII, 820-822, c. 12, 14, 18, 19, 24, 26 et 31); cf. C.P.L. , n° 1791 (160v-161); « In synodo Matiscense constitutum est quod non liceat super uno altario ... » [Auxerre, a. 561-605, c. 10-12, 19, 23-24, 26, 36-37, 39, 42 et 45] ( C.C.S.L. , CXLVIII A , 266-271) (161-161v).

    F. 180-189 « Opusculi sancti Augustini de diversis heresibus. Symoniaci sunt qui dicunt indifferenter ...-... appellare potest », version abrégée du texte transcrit aux ff. 14-24v.

    F. 189-189v « In libro X Ecclesiastice storiae, hera III. Cum Nicena sinodus denuntiata fuisset philosophi ...-... est victum » [RUFINUS, I, c. 3, var.] ( P.L. , XXI, 469-470).

    F. 190-201v [GENNADUS MASSILIENSIS,] Liber sive definitio ecclesiasticorum dogmatum. « ... Capitula libri dogmatum » (190-190v); « ... Dogma id est doctrina vel definitio » (190v-210v). Cf. même texte supra , f. 24v-37v.


    Ce manuscrit a fait l’objet d’une notice dans le cadre du projet MANNO (Manuscrits notés en neumes en Occident).

    Physical Description:

    26 cahiers de 8 ff., sauf le 2 e de 5 ff. (9-13), le 12 e de 7 ff. (86-92), les 17 e et 20 e de 6 ff. (125-130; 147-152), le 25 e de 9 ff. (193-201). Quelques signatures dans les marges inférieures : « I » aux ff. 8v et 9; « I » (surmonté d'un trait) au f. 100v; « A » au f. 108v; « 8 » couché au f. 146v; « G », « H », « I » aux ff. 152v, 160v, 168v; « l » aux ff. 177 et 184v; « m » au f. 192v. — Le f. 13v est blanc.
    Notes de la main de Baluze aux ff. 2, 14, 22. — Sur le f. de garde 202, « Alleluia. Justus ut palma florebit (Ps. 91, 13) ... », avec neumes (X e s.) et dessin à la plume.
    Probablement originaire de Bourgogne. — Minuscule précaroline; cf. E.A. Lowe, Codices latini antiquiores , V, Oxford, 1950, 11, n° 555. — Initiales brunes, rehaussées de rouge orangé; aux ff. 190v et 192, grandes initiales ornées à la plume brunes, à entrelacs réservés; celle du f. 190v est entourée d'un pointillé rouge orangé.Titres bruns rouge orangé, en capitales mêlées d'onciale. Chapitres ou canons numérotés en chiffres romains, rouge orangé ou bruns. Parchemin. Réglure à la pointe sèche.201 ff., à longues lignes + une contregarde parchemin décollée, précédés et suivis d'une contregarde et d'une garde de papier marbré et de 3 gardes papier moderne.260/270 × 140 mm. (justification 210 × 100/110 mm.). Reliure XIX e s. basane fauve avec encadrement de filets dorés. Au dos : chiffre de Louis-Philippe doré, répété; titre doré : « COLLECTIO CANONUM ».

    Custodial History:

    Provient de l'abbaye de Flavigny, dioc. d'Autun: on lit dans les marges extèrieurs des ff. 1v-2 d'une écriture des IX e -X e s. : « Monasterio sum Flaviniaco ». A fait partie de la bibliothèque de Baluze, entrée à la Bibliothèque royale en 1719; cf. J. Rambaud-Buhot, « Baluze bibliothécaire et canoniste », dans Etudes d'histoire du droit canonique dédiées à G. Le Bras , 1965, 334 et n. 115.


    Canon autem graece latine regula nuncupatur ...

    f. 9

    Canon Laudicensis hera XXII. In Vetere Testamento continentur Genesis ...

    f. 93

    Credimus in unum Deum Patrem omnipotentem factorem caeli et terrae ...

    f. 76

    Credimus in unum Patrem omnipotentem omnium visibilium ...

    f. 75v

    Credimus unum esse Deum Patrem et Filium et Spiritum sanctum, Patrem eo quod habeat Filium ...

    f. 176

    Credo Deum Patrem omnipotentem credo Jesum ...

    f. 69v

    Credo in Deum Patrem omnipotentem creatorem caeli. Credo in Jesum Christum ...

    f. 75v

    Cum Nicaena synodus denuntiata fuisset philosophi ...

    f. 189

    Dominus et Salvator noster Jesus Christus fide intellectum discipulis confirmare ...

    f. 78v

    Est etiam magna et sancta quinta synodus quae congregata est Constantinopoli sub Justiniano ...

    f. 71v

    Et cum legerentur reverendissimi episcopi clamaverunt: Omnes sic credimus ...

    f. 64

    Exsultent caeli et laetetur terra. Solutus est enim medius paries ...

    f. 60v

    Humani enim generis causa Dei Filius natus ex Virgine ...

    f. 77

    In ordinatione episcopi ipse debet missam cantare ...

    f. 1

    Inter Deum et Dominum ita quidam definierunt ut in Dei appellatione ...

    f. 66v

    Lectis dilectionis tuae litteris quas miramur fuisse tam seras ...

    f. 52

    Obloquuntur quidem, sicut audio, quidam exsistimationi meae ...

    f. 58

    Quaeso vos fratres carissimi ut vobis reserantibus expositionem symboli ...

    f. 37v

    Quicumque vult salvus esse ante omnia ...

    f. 68

    Quidam haeretici ex nominibus suorum auctorum nuncupantur, quidam vero ex causis quas elegerunt. Symoniani a Symone Mago qui dicunt indifferenter ...

    f. 14

    Repetendus est vobis dilectissimi sermo symboli hujus qualiter ea quae dicimus vestris sensibus ...

    f. 39

    Rogo vos et ammoneo, fratres carissimi, ut quicumque vult salvus esse fidem rectam ...

    f. 43

    Si quis non confitetur Deum esse secundum veritatem ...

    f. 76v

    Si quis non confitetur Patris et Filii et Spiritus sancti unam naturam ...

    f. 81v

    Si quis non confitetur secundum sanctos patres proprie et vere Patrem et Filium ...

    f. 87

    Si quis presbyter diaconus subdiaconus vel clericus symbolum apostolorum ...

    f. 93

    Simoniaci sunt qui dicunt indifferenter ...

    f. 180

    Symbolum enim tali rationi institutum majores nostri ...

    f. 38v

    Trinitas appellata quod fiat totum unum ...

    f. 65v

    Universitatis dispositio bifaria ratione debet intelligi ...

    f. 64v

    ATHANASIUS ALEXANDRINUS ep. (s.) • Symbolum Athanasii
    AUGUSTINUS HIPPONENSIS ep. (s.) • Sermones spurii
    BALUZE (Etienne) • Notes, table ou titres de sa main
    BALUZE (Etienne) • Possesseur
    COLLECTIONS CANONIQUES • Herovalliana
    Conciles grecs • Chalcédoine (a 451)
    CYRILLUS ALEXANDRINUS ep. (s.) • Epistolae
    DECORATION • Dessins à la plume
    Droit canon • Liste des canons des conciles
    Ecriture française • Bourgogne (VIII e -IX e s.)
    FLAVIGNY (abbaye), dioc. d'Autun • Possesseur
    GENNADUS MASSILIENSIS. • Definitio ecclesiasticorum dogmatum
    GREGORIUS TURONENSIS ep. • Fides (excerptum e Historia ecclesiastica Francorum)
    Hérésies • Extraits sur les hérésies
    HIERONYMUS (s.) • Commentarius in Malachiam (excerptum)
    ISIDORUS HISPALENSIS (s) • De Differentiis rerum, excerptum
    ISIDORUS HISPALENSIS (s) • De Ecclesiasticis officiis excerptum
    ISIDORUS HISPALENSIS (s) • Epistola
    ISIDORUS HISPALENSIS (s) • Etymologiae, excerpta
    ISIDORUS HISPALENSIS (s) • De Ordine creaturarum, excerptum
    ISIDORUS HISPALENSIS (s) • Super Leviticum, excerptum
    LEO I MAGNUS (s.), papa • Collegit : Testimonia Patrum, excerpta
    LEO I MAGNUS (s.), papa • Epistolae
    Notation musicale • (X e s.)
    Reliures aux armes ou chiffres royaux • Louis-Philippe
    RUFINUS • Historia ecclesiastica, excerptum
    SYMBOLA FIDEI
    TESTIMONIA PATRUM, excerpta
    THEODORUS, Cantuariensis ep. • Sententiarum collectio postuma
Rights
  • Bibliothèque nationale de France. Département des Manuscrits
License
Digitisation
Manifest URL
Related
Biblissima portal
Library logo