Contents:
Manuscrit composé de divers sermons et questions
quodlibétiques, copiés à partir d'autres collections ou
reportés.
F. A, THOMAS DE AQUINO, Secunda secundae, q. 186, a. 7
(responsio). "Notandum quod status religiosi potest
considerari...-...ex tribus votis status religionis
integratur."
F. Av, description du contenu par Claude Grandrue.
F. 1-10. PETRUS DE TARENTAISE, In IV Sententiarum
quaestiones. Tables aux f. 1-6. -- F. 6v-10. "Questiones de
sacramenta Ecclesie. Queritur utrum prima tollat totum reatum
et videtur quod sic...-...sed pacificam juris sui professionem
redemit et sic ad illud."
F. 10-42. Summa de Penitentia. "Sacramentum est
indivisibilis gratie, visibilis forma ut sic...-...et ad 13 millis
consilium debet penitenti." (cf. W.M. Bloomfield, Incipits of
Latin works on the virtues and vices, p. 327, n. 3872 ; A.
Teetaert, « Quelques Summae de paenitentia anonymes dans la
Bibliothèque nationale de Paris », Miscellanea Giovanni
Mercati. 2, p. 329).
F. 43-142. Sermones diversi
F. 43-46v. GUILLELMUS DE MONCIACO NOVO "Sermo in dedicatione
Ecclesie a magistro .o. de Mon. Domum tuam domine decet
sanctitudo, etc. Hoc scribit in Ps...-...ergo est consumatio quia
est vinculum perfectionis." (cf. J.B. Schneyer, Repertorium
lat. serm., II, p. 508 ; P. Glorieux, Répertoire, n.
182 : Guillaume de Moncy).
F. 46v-50v. JOHANNES AURELIANUS ou . "Sermo in purificatione
beate Marie virginis secundum Johannem de Aurelianis or[dine].
fra[trum]. Pre[dicatorum]. Post quam inpleti sunt dies
purgationis Marie [...] vulgariter dicitur quod qui facit quod
debet legem ad implevit...-...ut purgari possumus pervenire ad
celestem ierhusalem quod nobis prestare dignum etc." (cf. J.B.
Schneyer, Repertorium lat. serm., III, p. 332 ; P.
Glorieux, Répertoire, n. 36).
F. 50v-53v. "Sermo in festo beati (de exponctué)
Vincenti martiri. Probasti cor meum et vitasti nocte [...]
Visita nos in salutati tuo ad videndum in bonitate tua
electorum...-...quoniam nobis prestare dignetur qui cum Patre et
Spiritu sancto vivit et regnat."
F. 53v-55. "Sermo beati Vincenti in collatione. Restat
modo videre quoniam subtilitas intelligentie probatur...-...qui
probatus est in illo defectus in nobis prestare dignetur, et
cetera."
F. 55-57v. JOHANNES HALGRINUS DE ABBATISVILLA"Dominica Ia
LXX. Ubentor gloriabor infirmitatibus meis etc. II ad Cor. XII,
sicut dicit Ysidorius in libro de Summo bono...-...rependitur ut
proemiam domini de miseria releventur quod nobis prestare dignetur,
etc." (cf. J.B. Schneyer, Repertorium lat. serm., III, p.
539).
F. 58-60. SALVATIUS DE MONTE SANCTI ELIGII (Gervais du
Mont-Saint-Eloi, selon P. Glorieux, Repertoire, n. 391).
"Sermo de sancto Benedicto a magistro Salvacio. Benedixit
ei dominus et locupletatus est homo...-...locupletari in prima ubi
permanebitur Mt. VI thesaurisate vobis, etc."
F. 60-62. "De sancto Mathia. In caritate perpetua dilexi
te, ideo atraxi te miserans. Verba ista scripta sunt in Ier. et
post intelligi de Salvatore nostro...-...quidquid latet quidquid
patet et Apostolus. Reposita est mihi corona justitie, quod nobis
concedat".
F. 62-64v. GUILLELMUS DE MALLIACO. "Prima quadragesima.
Ecce nunc tempus acceptabile, etc. II cor. VII. Sicut vulgariter
dicitur...-... invenire non possumus quod nobis advertat Jhesus
Christus qui cum Patre, etc." (cf. T. Kaepelli, Scriptores
O.P., II, p. 119, n. 1580).
F. 64v-67. "In exaltatione sancte crucis. Exaltabo ad
populos signum meum.Ysai. Et potest secundum verbum istud ad laudem
presentis...-... quibus dicet 'venite benedicti Patris mei,
precipite regnum' quod nobis prestare dignetur, etc."
F. 67- 69. EUSTACHIUS ATREBATENSIS. " In dedicatione
ecclesie. Domus mea, domus orationis vocabitur, vos autem
fecistis eam...-...qui habitant in domo tua Domine, ad hanc domum,
etc." (daté du 28 août 1272 voir P. Glorieux,
Répertoire, n. 313 ; cf. G.E. Mohan, Initia opera
franciscalium, p. 120*).
F. 69-71. "Dominica post pascha. Non enim qui dicit
'Domine, Domine' intrabit in regnum celorum [...] Dicitur
vulgariter : 'qui bene faciet, bene inveniret'....-...In presenti
vita gratie, in futuro vita glorie. Quod nobis prestare
dignetur."
F. 71-74. GUILLEMUS DE MALLIACO. "Dominica tertia post
pascha. Obsecro vos tanquam advene. O sciens beatus Petrus
illud tempus (esse del.) scilicet paschale esse tempus
peregrinationis...-...vocabit eos dominus dicens venite benedicti
Pater (sic) mei percipite regnum quod nobis concedat, etc." (cf. T.
Kaepelli, Scriptores O.P., II, p. 119, n. 1580).
F. 74-76v. BONAVENTURA DA BAGNOREGIO "Dominica quarta post
pentechosten. Estote misericordes sicut et pater noster [...]
Servus qui in multis offendit dominum suum...-...exibemus in futuro
Deum misericordem inveniemus. Quod nobis prestare dignetur." (ed.
J.-G. Bougerol, Sermones de diversis, t. 1, p.
352-359).
F. 76v-78. ThOMAS DE AQUINO. "In rogationibus. sermo.
Petite et accipietis ut gaudium vestrum sit plenum. Dicit beatus
Johannes quod omnia opera nostra...-...ut in presenti audiat nos
per suam gratiam, in futuro largiatur vitam eternam." (cf. M.
Grabmann, "Die Werke von der hl. Thomas von Aquino", Beitr. zur
Gesch. der Phil. , 22/1-2, 1931, p. 333).
F. 78-79v. "Iterum in rogationibus (en marge, rogné :
sermo[...] in colla[...]). "Petite et accipietis, dictum est in
primo sermone que sunt illa que nos movent ad peccandum...-...ut in
presenti vos audiat per suam gratiam et in futuro conferat nobis
vitam eternam."
F. 79v-81v. GILBERTUS DE OVIS FLAMINGUS. "Dominica XIX post
pentechosten. Surge, tolle gravatum tuum [...] verba ista que
ad littera sunt...-...dies sine nocte ad quam nos preducat, etc."
(cf. T. Kaepelli, Scriptores O.P., II, 1976, p. 42, n.
1298).
F. 82-83. RANULPHUS DE HOMBLONARIA. "Sermo in ordinibus ab
episcopo parisiense. Attendite vobis et universo gregi [...]
Act. xx, karissimi fratres egregius predicator Paulus...-...oportet
quod nos habeamus memoriam Domine passionis. Quod nobis prestare
concedat, etc." (ed. N. Bériou, La prédication de Ranulphe de
la Houblonnière..., t. II, p. 322-326. Comme le fait
remarquer Nicole Bériou (t. I, p. 164), Ranulphe étant présenté
comme évèque, ce sermon est probablement antérieur à 1288).
F. 83-86. JOHANNES AURELIANUS . "Sermo a fratre Johanne quondam
cancellario. Nolite solliciti esse dicentes [...] Dicitur
vulgariter quod ad majus negotium debemus...-...percipite regnum
quod vobis paratum est ab origine mundi. Quod nobis prestare
dignetur, etc." (cf. J.B. Schneyer, Repertorium lat.
serm., III, p. 332 ; P. Glorieux, Répertoire, n.
36).
F. 86-89. JOHANNES AURELIANUS. "Collatio ejusdem. Nolite
solliciti esse dicentes [...] Hodie dictum est quod Deus videns
sollicitudinem minimam...-...et appropinquavit tibi regnum celorum.
Quod nobis prestare, etc." (cf. J.B. Schneyer, Repertorium lat.
serm., III, p. 332 ; P. Glorieux, Répertoire, n.
36).
F. 89-91. NICOLAUS DE AQUAVILLA. "Plurimorum martirum.
Sapientiam sanctorum narrant [...] Duo sunt ibi consideranda :
primum est que est illa sapientia...-...cum illis in eterna
claritate Deum laudare, etc." (cf. G.E. Mohan, Initia opera
franciscalium, p. 122* ; J.B. Schneyer, Repertorium lat.
serm., IV, p. 203).
F. 91-93. "Sermo unius martiris. Probavit me dominus [...]
Job XXIIII. Duo sunt ibi consideranda : primum est quomodo verba
ista conveniunt beato Laurentio...-...panem de celo paratum
habentem in se delectamentum et omnem saporis suavitatem. Quod
nobis prestare dignetur, etc." (cf. J.B. Schneyer, Repertorium
lat. serm., IV, p. 201).
F. 93-96. [Nicolaus de Aquaevilla??]. "Sancti Augustini.
Quasi stella a matutina in medio nebule... Eccl. l. In verbis duo
sunt consideranda : primum est quomodo conveniunt beato
Antonio...-...dulce lumen et delectabile est oculis videre solem,
etc. Quod nobis prestare dignetur Jhesus Christus. Amen." (cf. J.B.
Schneyer, Repertorium lat. serm., IV, p. 200).
F. 96-98v. NICOLAS DE GORRAN. "Dominica ante ascentionem a
fratre Nicholao de Gorham. Exivi a Patre et veni in mundum
[...] et quodcumque petieritisque Patrem in nomine meo...-...ad
quam nos preducat qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat,
etc." (cf. J.B. Schneyer, Repertorium lat. serm., VII, p.
670, n. 30).
F. 98v-100v. NICOLAS DE GORRAN. "Collatio ejusdem. Exivi a
patre et veni in mundum [...] sicut dicitur in Ecc. xxiii. 6.
gloria magna est sequi dominum...-...ad habundantiam premiorum in
gloria eterna, ad quam nos preducat, etc."
F. 100v-102v. "Dominica VI post Pentechosten. In novitate
vite ambulemus [...] Deus post omnem creaturam creavit
hominem...-...novus rex, nova lex, nova gaudia ad quod nos per.,
etc."
F. 103-104v. "Dominica VII post Pentechosten. Sicut
exhibuistis membra vestra, etc. Sicut in curia seculari acceptus
est...-...Si quis manducaverit ex hoc pane, vivet in eternum."
F. 104v-106. "Dominica XXI post Pentechosten. Videre
quomodo caupte ambuletis. Eph. I. quoniam vita nostra non est nisi
quidam cursus ad mortem...-... quia qui perseveraverunt usque in
fine, hic salvus erit, quam salutem nobis concedat, etc."
F. 106-108v. [GUILLELMUS DE MALLIACO]. "Dominica XVI post
pentechosten. Omnis qui se humiliat, exaltabitur. Quamvis homo
in infimo loco quia in terra conditus sit...-...magnifice honoravit
et exaltavit ad quam exaltationem, etc." (cf. T. Kaepelli,
Scriptores O.P., II, p. 119, n. 1580).
F. 108v-109v. [SALVATIUS DE MONTE SANCTI ELIGII] (Gervais du
Mont-Saint-Eloi, voir P. Glorieux, Repertoire, n.
391)."De sancto Remigio a magistro Salvatio. Mille erat
lucerna ardens [...] Johannes V. Verba ista valde sunt
congrua...-...habet lumen glorie quo ad eterna premia. Quod nobis
concedat Jhesus Christus qui vivit et regnat, Amen."
F. 109v-111. NICOLAS DE NONANCOUR ou NICOLAS D'ORLEANS. "Sermo
in quadregasima. Sic currite ut comprehendatis. Ia Cor. IX.
Vulgariter dicitur quod quelibet vetula plangit suum
dapnum...-...Item currendum est (festinanter exponct.)
perseveranter, qui non perseveravit, etc. Mt. xxiiii, quod nobis
prestare dignetur." (cf. P. Glorieux, Répertoire, n. 180
et 201).
F. 111-111v. "Sermo in quadragesima. Quid hic statis tota
die otiosi. Mt. xx. hoc verbum reprehentionis est et reprehenduntur
...-... ad regnum cujus nullus est finis ad quod nos preducat qui
cum Patre et Filio et Spiritu Sancto, vivit et regnat, etc."
F. 111v-112v. "In ramis palmarum. Humiliavit semetipsum,
etc. Phyl. ii. sicut militi princeps ponitur in exemplum...-...in
futuro [a] ad arcem glorie ad quam nos preducat, etc."
F. 112v-113v. "In Parastene. Quos omnis qui transitis per
viam etc. Treni. I. Verba sunt Jeremie Prophete in persona
Domini...-... et reddita vita ad quam nos preducat."
F. 113v-114v. "In die Pasche. Si consurrexistis cum
Christo etc. Col.III vel I ad Cor. quam familia sequitur dominum
suum...-...ista sapientia ducit ad gloriam et honorem ad quam nos
per., etc."
F. 114v-115. "In rogationibis. Confitemini alterutrum
peccata vestra, et orate invicem, ut salvemini. Jac. [ultimis]
loquentibus, Jacobus ad modum sagatis medici...-...qui nobis
credentibus dedit filium non negabit eternum bravium ad quod
etc."
F. 115-116v. RANULPHUS DE HOMBLONARIA. "De sancto Johanne.
Qumquid ad preceptum tuum elevabitur aquila et in ard[uis] po[net]
ni[dum] s[uum]. Cibavit illum pane vite et intellectus. Hoc ultimum
verbum dicit et vult tamen dicere...-...de sublimitate glorie nimis
tenerem vos. Rogabimus Deo etc." (ed. N. Bériou, La
prédication de Ranulphe de la Houblonnière..., p.
35-41).
F. 116v-118. JOHANNES DE MONTE LETHERICO (de Monthléry). "Ante
adventum Domini a subpriore. Gaudete in Domino semper, iterum
dico gaudete. Dominus proprie est, verba secundo proposita
scripta...-...ut possimus ad eternam gloriam pervenire quod nobis
possunt, etc." (cf. J.B. Schneyer, Repertorium lat. serm.,
III, p. 602). (lacune entre le f. 117v et f. 118 selon la
réclame).
F. 118-119. JOHANNES DE MONTE LETHERICO (de Monthléry).
"Collatio a subpriore (en marge : Sermo de eodem
in collatione G.). Gaudete in Domino semper, iterum dico gaudete.
Dictum fuit in mane de triplici gaudio sanctorum...-...scilicet in
gloria eterna ad quam nos preducat qui cum Patre etc." (cf. J.B.
Schneyer, Repertorium lat. serm., III, p. 602).
F. 119-120. FRATER SIMON. "Sermo de defunctis a fratre
Simone. Ante hominem vita et mors ad eloquia mea inclina aurem
tuam...-...ut possimus pervenire ad eternam gloriam ad quam nos
preducat, etc." (cf. J.B. Schneyer, Repertorium lat.
serm., V, p. 449).
F. 120-122v. "Collatio ejusdem. Ante hominem vita et mors.
Si quis sermonem meum servaverit, vivet in eternum...-...in eterna
gloria ad quam nos preducat qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit
et regnat."
F. 122v-123v. Johannes de Montelectori ou JOHANNES DE MONTE
LETHERICO (de Monthléry). "Sermo a subpriore predicto.
Fratres mei karissimi et desideratissimi gaudium meum et corona mea
[...] alloquitur Apostolus subditos suos et filios...-...quod nobis
concedat qui cum Patre et Spiritu Sancto vivet et regnat." (cf. T.
Kaepelli, Scriptores O.P., II, p. 483, n. 2489 ; J.B.
Schneyer, Repertorium lat. serm., III, p. 602).
F. 123v-126v. JOHANNES DE ABBATISVILLA. "In adventu Domini a
fratre Io. de Abbativilla. Salvatorem expectamus dominum
nostrum Jesum Christum qui reformabit corpus humilitatis nostre
[...] Sicut dicitur communiter quod qui bene expectat, non nimis
expectat...-...gloriam semper veracem et veraciter sempiternam ad
quam nos preducat, etc."
F. 126v-128. JOHANNES DE GORHAM. "Sermo fratris Johannis de
Gorham. Ambulate in omni opere bono fructificantes et
crescentes in scientia Dei. Qui docet hominem scientiam. Christus
magister est et dominus...-...honor in dignitate paradysi, pax in
benignitate consortii ad quam etc."
F. 128-129. JOHANNES DE GORHAM. "Collatio ejusdem.
Crescentes in scientia Dei ubi invitat Apostolus ad augmentum
scientie salubris...-...omnia erunt in illa vita perpetua que est
finis bonorum ad quam etc."
F. 129-132. "Sermo magistri nostri in adventu domini. Ecce
dominus veniet et omnes sancti ejus cum eo. Sancta mater Ecclesia
in isto sancto tempore...-...sonavit eos etc. Nota ut supra.
Rogemus dominum etc."
F. 132-135v. JOHANNES AURELIANUS. "Sermo fratris Johannis
quondam cancellarii in adventu domini. Ecce mitto angelum meum
[...] sint de Malach IIII. Dicitur vulgariter qui est premunitus,
non est confusus...-...intraverunt ad nuptias ad quas nos preducat,
etc." (cf. J.B. Schneyer, Repertorium lat. serm., III, p.
332 ; P. Glorieux, Répertoire, n. 36).
F. 135v-139. RAYMUNDUS DE BRETIS (ou de Brette). "Sancti Andree
a fratre Rem. domino. Proposito sibi gaudio sustinuit crucem
confusione contempta. Hebr. XII. Passiones sive sint innate
accidentaliter sive contracte naturaliter...-...porta paradisi est
aperta." (cf. J.B. Schneyer, Repertorium lat. serm., V, p.
18 et VII, p. 68).
F. 139-142. "Sermo in adventu domini a magistro nostro (in
marg.: "Sermo noster de adventu factus apud justitiatorum"). Veniat
dilectus meus in ortum suum. Can. V. Sancta mater nostra Ecclesia
hiis diebus recolit nobis desiderium...-...gaudendo in requie
opulenta ad quam nos preducat Jhesus Christus. Amen."
F. 142-150. ADENULPHUS DE ANANIA, Quodlibet.
F. 142-142v . Qu. 1 : "Questiones de quolibet a preposito
sancti Odomari. In nostra generali disputatione querebantur
plura, videlicet quedam pertinentia ad Deum, quedam pertinentia ad
angelum, quedam ad actus diversorum habituum. De pertinentibus ad
Deum querebatur primo in comparatione ad divinas personas [ ... ]
primo ergo querebatur utrum divine persone relationibus
distinguantur...-...dicit quod oppositionis relatio ex hoc nascitur
quod Deus est de Deo."
F. 142v-143. Qu. 2. "Secundo querebatur utrum opera trinitatis sint
distincta...-...quod est principium et ratio agendi operationes
extrinsecas et quantum ad hoc sunt indistincta."
F. 143. Qu. 3. "Tercio querebatur utrum sibi invicem perfecte
adequentur et hoc est querere utrum in divinis sit omnimoda
equalitas...-...quia est non convenit producere sicut Patri et ideo
non valet."
F. 143-143v. Qu. 4. "Postea querebatur de Deo per comparationem ad
creaturas et primo de respectu, secundo de cognotato effectu. De
respectu querebatur utrum sit ponere verum respectum et realem in
Deo per comparationem ad creaturas...-...quia est ibi per nostri
intellectus operationem."
F. 143v-144v. Qu. 5. " Postea querebatur de connotato effectu et
primo de effectu qui respicit divinam clementiam, secundo de
effectu qui respicit divinam potentiam. De primo querebatur utrum
hoc proposit vera predestinatus dampnabitur...-...quod actus immo
est ei impossibile, ut visum est."
F. 144v-145. Qu. 6. "Postea querebatur de effectu qui respicit
divinam potentiam, et primo de mirabili corporis Christi
consecratione, secundo de mirabili accidentium substentatione. De
primo querebatur quid in forma consecrationis corporis Christi
demonstretur per hoc prenomen...-...et videlicet contentum ad
utrumque et per predictam patet responsio ad omnia objecta."
F. 145-145v. Qu. 7. "Secundo ciram hoc querebatur utrum Deus possit
facere quod accidens sit sine subjecto...-...nec aliqua implicat
contradictio."
F. 145v-146. Qu. 8. "Secundo querebatur utrum evum sit mensura
permanens sive successiva...-...et per hoc respondent ad omnia
argumenta, teneatis quam partem volumentis."
F. 146-146v. Qu. 9. "Tertio principaliter querebatur de
pertinentibus ad actus diversorum habituum. Et primo de habitibus
virtuosis, secundo de habitibus vitiosis. Circa primum querebant
quedam pertinentia ad caritatem, secundo quedam pertinentia ad
pietatem et tertio quedam pertinentia ad humilitatem. De
pertinentia ad caritatem querebantur tria : primo querebatur de
pertinentia ad ejus actum, secundo ad ejus subjectum et tertio de
pertinentia ad ejus objectum. De primo querebatur unum tantum
videlicet utrum caritatis actus sit amare aut amari...-...sed per
tanto quia amari est via quedam inducens ad hoc quod homo amet."
(ed. M. Grabman, "Adenulf von Anagni, propst von Saint-Omer...",
Traditio 5, 1947, p. 280-281).
F. 146v-147. Qu. 10. "Secundo querebatur de caritate in
comparatione ad subjectum, videlicet utrum adveniente caritate
timor servilis expellatur ...-... potest timoris habitus remanente
adveniente caritate expulsa servilitate, et per hoc patet responsio
ad objectum." (ed. M. Grabman, op. cit. , p. 281-282).
F. 147-147v. Qu. 11. "Tertio querebatur de ea per comparationem ad
objectum, videlicet utrum sit magis meritorium diligere inimicum
quam amicum...-... sed propter Deum et ideo non concludit." (ed. M.
Grabmann, op. cit., p. 282-283).
F. 147v. Qu. 12. "Secundo querebatur de pertinentibus ad pietatem,
et querebantur duo : primo quantum ad actum dimittendi, secundo
quantum ad actum conferendi. De primo querebatur utrum temporalia
sint dimittenda propter scandalum...-...quia tunc non solum essent
dimittenda sed etiam habita conferenda."
F. 147v-148. Qu. 13. "Secundo querebatur de actu conferendi, utrum
scilicet uxor possit facere elemosynas sine consensu
viri...-...quia illa habebat sponsum et non virum."
F. 148. Qu. 14. "Tertio querebatur juxta hoc de actu humilitatis
unicum tantum, videlicet utrum homo per humilitatem deberet se
omnibus aliis subjicere...-...de vere humili et ideo non
valet."
F. 148-149. Qu. 15. "Postea querebatur de actibus viciosis et primo
querebatur de peccato in generali, secundo de peccato in speciali.
In generali querebatur duo : primo de peccatorum differentia,
secundo de peccatorum convenientia. De primo querebatur unum
tantum, videlicet utrum sit ponere aliquod peccatum medium inter
veniale et mortale differens ab utroque...-...ergo nec peccato
veniali, nullum est minus pari ratione."
F. 149-149v. Qu. 16. "Secundo querebatur de peccatorum convenientia
et circa hoc querebatur unum tantum videlicet utrum contemptus
scilicet Dei sit peccatum speciale vel generale...-... quia pena
peccati in Spiritum Sanctum, per hoc patet solutio ad objecta."
F. 149v-150. Qu. 17. "Postea querebatur de actibus vitiosis in
spirituali: primo querebatur de pertinentibus ad actum cordis,
secundo de pertinentibus ad actum oris, tertio de pertinentibus ad
actus operis. De pertinentibus ad actum cordis querebatur unum
tantum videlicet utrum voluntas pro facto reputetur...-... nisi
major fieret dis (sic) per meritum non esset, ex hoc patet
responsio ad objecta."
F. 150. Qu. 18. "Postea querebatur de pertinentibus ad actus oris
et querebatur unum tantum : utrum scilicet accusatus coram judice
possit sine peccati mortali negare veritatem....-... quia obest
judici ut visum est, quia iste subtrahit illud quod ei debet."
(cf. P. Glorieux, La littérature quodlibétique, p.
99-100 ; M. Grabman, "Adenulf von Anagni, propst von
Saint-Omer...", Traditio 5, 1947, p. 269-283).
F. 150-162. Sermones diversi
F. 150-151. "Sermo in quadragesima. Hortamus vos in vacuum
gratia Dei recipiatis. II ad Cor. VI. In epistula hodierna scilicet
gratiam reconsiliationis...-...et ad vitam eternam preducit, quam
nobis concedat qui vivit et regnat per omnia secula seculorum.
Amen".
F. 151-152. SALVATIUS DE MONTE SANCTI ELIGII (Gervais du
Mont-Saint-Eloi, selon P. Glorieux, Repertoire, n. 391,
donne la date du 5 mars 1273). "Sermo in quadragesima a
magistro Selvacio. Si linguis hominum loquar etc. Quis habet
sermones meos loquatur illud...-...detestatur anima ejus, oculos
sublimes etc., qui seminat inter fratres discordiam."
F. 152-153v. "Sermo sancti Vicencii. "Exivit vincens ut
vinceret. III. Apo. Hic explicatur victoria beati Vincentii quantum
ad tria...-...qui seminat in benedictionibus de benedictionibus et
metet vitam eternam, ideo rogemus, etc."
F. 153v-155v. GUILLELMUS DE MALLIACO. "Sermo in ramis
palmarum. Secundum gloriam ejus multiplicata est ignominia
ejus [...] Verba ista scripta sunt .I. Mach.I. in quibus verbis
spiritualiter...-...ut tandem ab eo suscipiamus in eterna
tabernacula. Quod nobis concedat." (cf. T. Kaepelli, Scriptores
O.P., II, p. 119, n. 1580)
F. 155v-159. "Dominica post trinitatem. Homo quidam fecit
cenam magnam et vocavit multos. Luc. XIIII. Ecclesia facit sicut
pictor pingens ymaginem...-...qui ad cenam nuptiarum agni vocati
sunt ad quam nos per, etc."
F. 159-162. "Dominica post pascha. Si filii et heredes,
heredes quidem Dei etc. Deus ab origine mundi posuit hominem in
paradyso...-...quod a nobis avertat filius Dei qui est benedictus
in secula seculorum. Amen."
F. 162-167v. JACOBUS DES AALEUS, Quodlibeta
(daté de mars 1285, n. st.)
F. 162-162v. "Questiones de quolibet a magistro Eustachio et
Salvacio (attribution erronée). De anima humana queruntur
duo, unde utrum in anima humana sit ymago Dei naturalis et secundum
utrum anima sit idem in substantia cum suis potentiis...-...solum
modum immitationis naturalis, non productionis naturalis."
F. 162v-163. "Item queritur secundo utrum potentia anime sit idem
cum essentia sua...-... Ad illud oppositum concedo."
F. 163-164. "Tunc queritur de peccatis et primo utrum anima aliquod
peccatum contrahat a primo parente...-...quia causa prima virtute
remanet."
F. 164-165. "Tunc queritur secundo circa hoc : utrum divitie
possint appeti sine peccato...-...veri philosophantes divitias
contempnunt."
F. 165-165v. "Consequentuer queritur utrum peccatum omissionis
consistat in actu...-...quod reducitur ad illum actum qui
ammittitur."
F. 165v. "Tunc queritur utrum ille qui omittit facere penitentiam
sibi injuctam peccet mortaliter...-...in quo casu voluntas pro
operatione reputatur."
F. 165v-166. "Ad hoc queritur circa hoc et ponitur talis casus :
quidam iuvenis multum sollicitabatur a quodam fratre ut suum
ordinem intraret ; ille autem iuvenis non habens aliquam
intentionem intrandi religionem...-...non deberem illi illam
reddere, sic est in proposito."
F. 166-166v. "Consequenter queritur de penitentia et primo queritur
circa hoc utrum ad hoc quod aliquid (sic) sit vere penitens de
peccato requiratur quod summe doleat de peccato...-...qui non est
semper major."
F. 166v-167. "Quesitum fuit secundo utrum simplex laicus qui
commisit peccata de quibus proprius sacerdos curatus non potest
ipsum absolvere, credit tamen quod bene possit ipsum absolvere,
ipse illi confitetur et ille sacerdos de facto illum absolvit, modo
queritur utrum iste laicus sit absolutus absolutione
sacramentali...-...non tamen esset absolutus sacramentaliter."
F. 167. "Consequenter queritur utrum in Christo voluntas humana
semper fuerit conformis divine voluntati...-...potuit esse in illo
difformitas in volito ut dictum est."
F. 167-167v. "Consequenter queritur utrum plura accidentia
existentia in eodem subjecto distinguantur numero...-...et sic
procedebat secunda ratio."
F. 167v. "Ultimo queritur utrum corpori glorioso sit aliquis locus
determinatum...-...et sic patet solutio ad argumenta utriusque
partis. Ad istas questiones respondit magister Jacobus des Aaleus,
canonicus regularis, die martis post dominicam qua cantatur "judica
me", anno domini M° CC° LXXXIIII°." (cf. P. Glorieux, La
littérature quodlibétique, p. 209-210)
F. 167v-170. Thomas de Aquino et Henricus de Gandavo,
Quodlibeta diversa (reportations ou abréviations).
F. 167v-168. THOMAS DE AQUINO, Quodlibet III, qu. 13, a. 1.
"Consequenter queritur utrum illa satisfactio sit sacramentalis qua
sacerdos dicit vel injungit penitenti dicens "Quicquid boni feceris
(fecerit a. corr.), sit tibi in remissionem peccatorum"
...-... si proprio arbitrio faceret, idem opus."
F. 168. THOMAS DE AQUINO, Quodlibet III, qu. 9, a. 2. "Demum
queritur utrum liceat ab aliquo moriente requirere quod revelet
statuum suum post mortem...-...tamen vult revelari fidelibus pie et
humiliter querentibus."
F. 168. THOMAS DE AQUINO, Quodlibet III, qu. 9, a. 1.
"Postea queritur utrum anima separata aliam separatam cognoscere
possit...-...per influxum nature superioris ut dictum est superius.
"
F. 168-168v. THOMAS DE AQUINO, Quodlibet III, qu. 6, a. 2.
"Consequenter queritur utrum religiosus, si videat patrem in
necessitate et absque prelati sui licentia possit exire claustrum
ad subveniendum patri...-...quod per alium faciet adjuvari."
F. 168v-169v. THOMAS DE AQUINO, Quodlibet I, qu. 9, a. 4.
"Demum queritur utrum monachus peccet mortaliter comedendo
carnes...-... quod non prohibetur infirmo."
F. 169v. HENRICUS DE GANDAVO, Quodlibet I, qu. 29. "Demum
queritur utrum confitentem quemdam ad se pertinencia quedam vero ad
prelatum superiorem possit primo absolvere ad hiis que pertinent ad
se...-...quia jam inpenitentem se ostenderet".
F. 169v. HENRICUS DE GANDAVO, Quodlibet I, qu. 30-31.
"Postea queritur utrum possit eum absolvere de hiis que pertinent
ad superiorem sub conditione...-...minus valet de illis que
pertinent ad superiorem."
F. 169v-170. THOMAS DE AQUINO, Quodlibet VI, qu. 6. "Demum
queritur utrum magis sit meritorium obedire prelato quam facere
aliquid ad dictum fratris...-...quod aliquis obediat prelato
tanquam superiori."
F. 170. THOMAS DE AQUINO, Quodlibet V, qu.14. "Consequenter
queritur utrum ille qui tenetur ad horas canonicas dicere matutinas
in sero...-...jam hoc pertinet ad diem sequentem."
F. 170-179. Sermones diversi
F. 170-172. "In die cynerum. Audite queso sermones meos et
agite penitentiam. Ut idem habeatur pro themate...-...Agite
penitentiam, appropinquabit vero regnum celorum, ad quam etc."
F. 172-174v. JOHANNES LA LOUE. "In die brandonum a magistro Jo.
La Loue. Cum jejunasset XL diebus [...] Mt. IIII. Non in solo
pane vivit homo...-...habeatur gaudium perfectum, ad quod etc."
F. 174v-176v. "Dominica in ramis palmarum. Proposito sibi
gaudio sustinuit crucem [...] In hiis verbis ad litteram de Christo
ab Apostolo...-...per toleranciam mereamur gloriam, quam etc."
F. 176v-178. "Sermo in Pascha. Nonne cor nostrum ardens
erat [...] Hic tanguntur tria que debent esse in
auditore...-...quantum fortis est ut mors dilectio, etc."
F. 178-179v. "Sermo de sancto Marco. Bonus homo de bono
thesauro profert [...] Hic beatus Evangelista Marchus a triplici
gradu bonitatis commendatur...-...in profectum bono requievit in
pace."
F. 180-181. Deux sermons sur le verset "Prevaluit David adversus
Philisteum in funda et lapide..." d'une encre plus claire, et à la
mise en page non achevée.
F. 186v-188. Table du contenu de l'ensemble du manuscrits
(questions et sermons).
F. 188rv-188v, texte incomplet, litanie pour la fête de s.
Marc.
Physical Description:
Paris. Ecriture livresque. Manuscrit rédigé sans doute par un
étudiant qui a lui-même produit deux sermons contenus dans
l'ouvrage (ff. 129-132 et 139-142. En marge du f. 139 :"Sermo
noster de adventu factus apud justitiatorum"). Initiales
filigranées rouges et bleues, pieds de mouche en alternance rouges
et bleus ; rubriques à l'encre rouge ; lettres rehaussées et
passages (citations bibliques) soulignés de rouge (parfois d'encre
brune) dans le texte, titres courants des questions et de la Summa
à l'encre rouge ou brune ; sermons numérotés à l'encre rouge en
titre courant (sauf f. 104v, 106 et 108v). L'intitulé des
questions quodlibétiques est repris dans la marge inférieure.
Quelques corrections en marge de la main du copiste avec
passim des précisions de structures ("Secundum",
"Tertio"). Annotations et commentaires entourés à l'encre en
marge de la main du copiste (f. 89v-90, 91-93v, 95, 130,
passim). Références des citations indiquées en marge
par le scribe parfois rehaussées de rouge (voir f. 49-57, puis
passim). Au f. 68, réflexion structurée sous forme de
plan en marge autour de la "domus", mots encadrés de rouge. Au f.
69v, en marge inférieure, liste des péchés qui excluent du
royaume céleste, structure encadrée de rouge et d'un pied de
mouche bleu. Aux f. 74-75, schéma mettant en parallèle deux
comparaisons de la relation de Dieu aux hommes (médecin envers
infirme ; mère envers son fils). Au f. 78, réflexion structurée
sous forme de plan en marge autour de la prière, mots encadrés de
rouge et un pied de mouche bleu. Schémas f. 81v, 129v-131v,
159v.
Nombreuses annotations au crayon effacées (f. 46, 46v, 61v-64, 74,
96, 160, 179v-185).
F. 146, annotation en marge inférieure d'une écriture cursive
contemporaine (autre main) à l'encre claire. Même main en marge
du f. 151.
19 cahiers : 3 cahiers de 8 feuillets (1-24) ; 1 cahier de 6
feuillets (25-30) ; 1 cahier de 8 feuillets (31-38) ; 1 cahier de
10 feuillets (39-48) ; 1 cahier de 9 feuillets (49-57, avec onglet
à la place du 10e feuillet) ; 5 cahiers de 12 feuillets
(58-117) ; 1 cahier de 8 feuillets (118-125) ; 4 cahiers de 12
feuillets (126-173) ; 1 cahier de 11 feuillets (174-184 avec un
onglet entre les f. 182-183) ; 1 cahier de 4 feuillets (185-188).
Réclames du copiste au f. 8v, 16v, 24v, 30v, 38v, 48v, 69v, 105v,
117v, 125v, 137v, 149v, 161v, 173v. Signatures des cahiers au
crayon (à l'encre bleue pour le premier cahier). Les feuillets
181v-186r sont blancs (excepté quelques annotations musicales aux
f. 183v-185).
Parchemin. 188 f. précédés d'une garde de parchemin. 200 x 145
mm. Réglure à la mine de plomb.
Reliure de parchemin vert (XVIIe siècle) aux armes de
Saint-Victor. Reliure consolidée en juin 2018 (dossier
BnF-ADM-2018-003629-01). Aux f. 1 et 188v, estampille de la
Bibliothèque nationale (1792-1802), identique au modèle
Josserand-Bruno, type 17.
Custodial History:
Ce manuscrit a appartenu à la bibliothèque de l'Abbaye de
Saint-Victor de Paris. Au f. 1 : "Iste liber est sancti Victoris
parisiensis quicumque cum furatus fuit vel celaverit vel titulum
istum deleverit, anathema sit. Amen."
Il est entré dans les collections de la Bibliothèque nationale
après les saisies révolutionnaires en 1796.
