Title:
Diuersi libri galieni [fenestratitel] Note:
Dit manuscript is eigendom van het Archief van het Grootseminarie
Ten Duinen en wordt bewaard in het Grootseminarie (Potterierei,
Brugge). Met vragen in verband met dit manuscript kan u terecht bij
de curator van de collectie in het Grootseminarie. // This
manuscript is part of the collections at the Archives of the Major
Seminary Ten Duinen in Bruges (Potterierei, Bruges). For questions
regarding this manuscript, please contact the special collections
curator at the Major Seminary
Commentum Galieni super librum Alforismorum. Inc. (f. 1r): 'Incipit
commentum abbreuiatum Galieni super librum alforismorum ypocratis.
Uita breuis, ars uero longa etc. Galienus in commento plurimi
interpretes in hoc maxime concordati sunt'; expl. (f. 12v):
'inueniet falsa non esse ypocrati poterit confirmare. Explicit
commentum Galieni super alforismos ypocratis abreuiatum'
De elementis. Inc. (f. 13r): 'Incipit tractatus primus abreuati
Galieni de elementis. Qvoniam cum sit elementum minor pars eius cui
est elementum'; expl. (f. 19r): 'octava est in qua ponuntur singno
conplexionum assumpta ex menbris [sic] hominis. Explicit liber
secundus Galieni de elementis'
De complexionibus. Inc. (f. 19r): 'Incipit primus libri Galieni de
complexionibus. Qvoniam insingnes antiqui medicorum et phisicorum
iam sufficienter declarauerunt'; expl. (f. 32v): 'ad quisita
quemadmodum quando diximus in medicinis ipsis. Explicit liber
Galieni de complexionibus'
De simplici medicina. Inc. (f. 32v): 'Incipit primus tractatus de
simplici medicina. Non est michi neccesse hic ostendere summam
utilitatis cognitionis uirtutum medicinarum'; expl. (f. 69v): 'de
sermine in vnaquaque medicinarum per se si deus uoluerit. Finitus
est tractatus quintus libri Galieni in medicinis singularibus'
De malicia complexionis diuerse. Inc. (f. 69v): 'Incipit liber
Galieni de malicia complexionis diuerse. Malicia complexionis
diuerse quandoque in toto animalis corpore existit'; expl. (f.
71v): 'Deinde post ipsum librum de ingenio sanitatis. Explicit
liber Galieni de malicia complexionis diuerse'
De iuuamentis membrorum. Inc. (f. 71v): 'Incipit primus tractatus
libri Galieni de iuuamentis membrorum. Inquit G. quod corpora
animalium sunt instrumenta animarum'; expl. (f. 89r): 'tamen inter
duas suturas nominatur similiter enim uidimus anothomicos uocantes
eas'
De ingenio sanitatis. Inc. (f. 89r): 'Incipit tractatus primus
libri Galieni de ingenio sanitatis. Librum de ingenio sanitatis a
te et a multis karissime uero rogatus componere uolui'; expl. (f.
135r): 'quando ex opilatione paciantur maxime si cibus sit
opilatiuus'
De tactu pulsus. Inc. (f. 135v): 'Incipit liber Galieni de tactu
pulsus quam transtulit Iohannicius filius ysaac de greco in
arabicum et marchus tholetanus de arabico in latinum. Cvm in arte
medicine studerem libros que facultatis huius in eloquio latino
audirem'; expl. (f. 138v): 'et fortassis in eo sentitur distensio
uene facilis. Perfectus liber est Galieni de tactu pulsus ad
tutyrum'
De utilitate pulsus. Inc. (f. 138v): 'Incipit tractatus Galieni de
utilitate pulsus a predictis similiter translatus. Dixit Galienus
oportet nos inspicere pulsus utilitatem'; expl. (f. 141r): 'et
facilior fit ei uia ad id quod in hoc libro diximus. Completus est
tractatus Galieni de utilitate pulsus'
De motibus liquidis et difficilibus. Inc. (f. 141r): 'Incipit
tractatus Galieni de motibus liquidis et difficilibus. Galienus
inquit quoniam illi quorum proprium est sed anathomiam vnam
meditari'; expl. (f. 144v): 'appetitus ualde intenditur et superat.
Completus est tractatus Galieni de motibus difficilibus translatus
a iohannito de greco in arabicum et a marco toletano de arabico in
latinum'
De uoce et anelitu. Inc. (f. 144v): 'Dixit Galienus si neruis qui
sunt inter costas accidat scissio prope spondilia destruetur uox et
hanelitas'; expl. (f. 146r): 'alii dicunt quod est inter uoluntate
et naturam. Explicit tractatus Galieni de uoce et anelitu'
[Anathomia] Inc. (f. 146r): 'Medicorum anathomicos necesse est
precognoscere quam humanum corpus cum sit compositum'; expl. (f.
154v): 'Et ita patet diuersitas inter Galienum et aristotelem.
Explicit anathomia'
Secreta Galieni. Inc. (f. 154v): 'Secreta Galieni a magistro
Girardo cremonensis translata de arabico in latinum. Verba Galieni.
Rogasti me amice monthee ut describem tibi librum in meditatione
egritudinum'; expl. (f. 159r): 'Quod si ceciderit alius liber ab
ipso transferam ipsum. Explicit'
[De spermate]. Inc. (f. 159v): 'Sperma hominis descendit ex omni
humore corporis quod fit subtiliori natura IIII humorum humani
corporis'; expl. (f. 162r): 'et quibus farmacis debeat curari per
naturam sui corporis. Explicit liber de XII portis uel microtegni
Galieni'
[De morbo accidente]. Inc. (f. 162r): 'In inicio huius libri
diffiniri morbum oportet ut in termino huius partis cognoscatur';
expl. (f. 176r): 'possibile est cognoscere que attinencia semper
alia sequntur et que non. Explicit sexta et ultima particula libri
Galieni de morbo accidente. Deo gratias'
[Megategni]. Inc. (f. 175v): 'Qvamuis karissime fili Iohannes
ingenium acutissimum in litteris habeas in naturis et rerum
indagandis'; expl. (f. 196r): 'cum leui fuste suauiter percutiatur.
Explicit megategni Galieni'
[De interioribus]. Inc. (f. 196r): 'Medicorum autem non solum
modernis verum etiam antiqui membra corpois loca appellant'; expl.
(f. 216r): 'addita sciencia anime accidentium et morbi de quidem in
suo loco dicemus. Explicit liber de interioribus'
De criticis diebus. Inc. (f. 216r): 'Incipit liber de criticis
diebus. Ut egritudinum que non paulatim minuuntur set subito
quiescunt consumpto certificetur ante eas aut euatuationem
manifestam'; expl. (f. 227v): 'peruenimus ad finem libri auxilio
dei et eius adiutorio. Completus est tractatus tercius libri
Galieni de diebus criticis'
[De crisi]. Inc. (f. 227v): 'Ego non intendo in hoc meo libro
determinare secundum quam intentionem cadat nomen crisis'; expl.
(f. 244v): 'quam uero sunt subtilis ingenium sensus sufficiunt
istius tractatus tercius libri Galieni de crisi cum quo finitur
liber, Deo gratias.'
De volgende auteurs zijn verantwoordelijk voor de vertalingen:
Constantinus Africanus: Commentum Galieni super librum
Alforismorum, Megategni; Marcus Toletanus: De tactu pulsus, De
utilitate pulsus, De motibus liquidis et difficilibus (vanuit de
Arabische vertaling door Husayn ibn Ishaq); Gerardus Cremonensis:
De elementis, De complexionibus, De simplici medicina, De malicia
complexionis diuerse, De ingenio sanitatis, Secreta Galieni, De
criticis diebus, De crisi; Burgundius Pisanus: De interioribus
Rubriektitels ontbreken tussen ff. 144v-154v en vanaf 159v
Op fol. 12v volgt een korte continuatie, en enkele versregels.
Hierna de aantekening: 'Alanus scripsit et sunt magistri G. de
Pressiaco socii magistri I. de sancto amando. Anno domini Mo CCo
septuagesimo tertio obiit magister P. Limonienssis ut mihi dictum
fuit'. Tevens in de bovenmarge van het folium een aantekening over
het vertrek van Lodewijk IX van Frankrijk op de Achtste Kruistocht:
'Anno domini Mo CCo LXo IX idus ultimo martii transfretauit
illustrissimus rex ludouicus et tunc exiui ciuitatem
par[isiensem]'
De binnenzijde van het voorplat bevat een contemporaine lijst van
werken in deze codex, alsmede twee aantekeningen betreffende
overlijdens: 'Anno domini Mo CCo octagesimo primo mense septembris
in vigilia beati Remigii die martis obiit dominus ph[ilippus] de
press[iaco?] miles, cuius anime propricietur deus, amen' en 'Anno
eodem mense iulii in vigilia beatorum iacobi apostoli et
christofori magister iulianus canonicus et penitentiarius
beluacensis obiit in Rome, cuius anime propricietur deus, amen'
Verluchting: De begininitiaal van De elementis (f. 13r) bestaat uit
de letter 'Q' in rood op een blauwe achtergrond, opgevuld met een
portret van een Galenus die een fles urine in de lucht houdt,
vergezeld van Hippocrates. De staart van de letter vormt een kader
aan de linkerzijde, waarin afgebeeld Avicenna, Cerapion, Rasi en
Constantinus [Africanus], elk zittend aan een lessenaar. Kleinere
verluchte initialen in goud, rood en blauw aan het begin van iedere
tekst
Het tweede schutblad vooraan is het laatste blad uit een medisch
traktaat Topic general subdivision:
Geneeskunde - gezondheidszorg Material:
Perkament Extent:
iii + 244 ff. + i Dimensions:
334 x 227 mm Decoration and binding:
gehistorieerde initialen
gedecoreerde initialen
Middeleeuwse band Script:
gotische textualis Provenance:
Cisterciënzerabdij Ter Doest (S.O.Cist.)
Cisterciënzerabdij Ten Duinen (S.O.Cist.)
Grootseminarie Ten Duinen Brugge Genre/form:
Medische traktaten en handboeken
