Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits, Latin 3852

Go to viewer chevron_right
Source
Gallica (Bibliothèque nationale de France)
Library
Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits
Shelfmark
  • Latin 3852
Biblissima authority file
Date
  • Xe-XIe siècle
Language
  • Latin
Title
  • Decretales pseudo-Isidorianae
Agent
Description
  • Contents:

    Forme A 1 , ms. 8 de l'éd. Hinschius, p. XVIII et XXII, 1 ère et 3 e parties seules ; cf. J. Gaudemet, Les Sources du droit canonique VIII e -XX e s. , Paris, 1993, 31-32.

    F. 1r-2r Ps.-Isidorus, « ... incipit prefatio sancti Isidori episcopi libri hujus. Isidorus Mercator servus Christi lectori ... Compellor a multis tam episcopis ...-... ordinem suum », (Hinschius, 17-20).

    F. 2v-3r « ... De Matrimonii ratione. Ieronimus ait : Nisi matrimonium fuisset ...-... vivo suo marito », cap. 1 à 9 (2v-3), avec renvoi au bas du f. 68v: « Sanctus Augustinus de conjugio. Sicut manente in se sacramento regenerationis ...-... moritur Deus » (Kunstmann, dans Archiv für kathol. Kirchenrecht , VI (1861), 5-6) ; cf. P. Fournier, dans Ann. de l'Univ. de Grenoble , IX, 1897, 377, § 56 et dans Nouv. rev. historique de droit français et étranger, XXIII, 1899, 33-34. — Addition XII e s.

    F. 3r-68v Decretales pseudo-Isidorianae, prima pars : epistolae pseudographae (éd. Hinschius, 20-247).

    F. 3r Ps.-Aurelius, Carthaginensis ep., Epistola. « ... papae Damaso ... Gloriam apostolicae Sedis et vestre ... » (Hinschius, 20-21) ; — Ps.-Damasus I, papa. « Rescriptum ... Aurelio ... Scripta sanctitatis tue debita ... » (Hinschius, 21) ; cf. JW, n° 241.

    F. 3r-4r « ... Ordo de celebrando concilio. Hora diei prima ante solis ortum ...-... loqui. Explicit » (Hinschius, 22-24).

    F. 4r-5r Table : « ...Breviarium canonum apostolorum et primorum apostolicorum a s. Clemente usque ad s. Silvestrum adque [ sic ] diversorum conciliorum » (Hinschius, 25-26).

    F. 5r-6v Canones Apostolorum. « Tituli ... » (Hinschius, 26-27); PS.-HIERONYMUS, Epistola ad Damasum : « Gloriam Sanctitatis tuae ... » (Hinschius, 27); cf. C.P.L , n° 633, ep. 43 (5); canones (Hinschius, 27-30).

    F. 6bis « ... Epistola formata Attici ep. Constantino-politani. Greca elementa litterarum numeros ...-...significant », avec tableau ( M.G.H., Formulae , 557-558, formule courte). — Table des Décrétales de Clément à Alexandre. — F. 6bisv. Table des Décrétales de Clément à Melciades. — Additions XII e s.

    F. 6terv-17v PS.-CLEMENS, papa, Epistolae. « ... ad Jacobum fratrem Domini ... Notum tibi facio, Domine ... » (Hinschius, 30-46) ; cf. JW, n° 10 ; C.P.G ., I, n° 1007 ; — « ... Jacobo fratri Domini ... Quoniam sicut a beato Petro ... » (Hinschius, 46-52) ; cf. JW, n° 11 ; C.P.G ., I, n° 1008 ; — « ... Epistola generalis ... Urget nos, fratres, multus amor ... » (Hinschius, 52-60); cf. JW, n° 12; — « ... Oportet, fratres, omnes doctores ... » (Hinschius, 60-64); cf. JW, n° 13 ; — « ... de communi vita ... Communis vita, fratres, omnibus ... » (Hinschius, 65-66) ; cf. JW, n° 14.

    F. 17v-23 PS.-ANACLETUS, papa, Epistolae. « ... de oppressione ... christianorum ... Benedictus Deus et Pater Domini nostri qui secundum magnam ... » (Hinschius, 66-75); cf. JW, n° 2 ; — « ... ad episcopos Italiae ... Quoniam apostolic e Sedis debitam ... » (Hinschius, 75-81); cf. JW, n° 3 ; — « ... de patriarchis et de primatibus ... Benedictus Deus et Pater Domini nostri qui benedixit ... » (Hinschius, 81-87); cf. JW, n° 4.

    F. 23-25v PS.-EVARISTUS, papa, Epistolae. « ... Statuta decretalia epistolarum ... Consulentibus vobis, fratres karissimi ... » (Hinschius, 87-89); cf. JW, n° 20 (23-24); « Quod Christus sit caput et sponsus Ecclesi e ... Unum nos, fratres, sentire ... » (Hinschius, 90-94); cf. JW, n° 21 .

    F. 25v-28v PS.-ALEXANDER I, papa, Epistolae. « ... ad universos ortodoxos ... Cogitantibus nobis metum ... » (Hinschius, 94-102); cf. JW, n° 24 ; — « ... de causis et gravationibus sacerdotum ... Nulli, fratres, dubium est ... » (Hinschius, 102-103); cf. JW, n° 25 ; — « ... ut vitentur detractiones et injuste pulsationes ... Gratia Dei sumus, fratres karissimi ... » (Hinschius, 104-105); cf. JW, n° 26.

    F. 28v-29v PS.-SIXTUS I, papa, Epistolae. « ... Epistola prima ... Karissimi, fideliter agite in omnibus ... » (Hinschius, 105-107); cf. JW, n° 31 ; — « ... universis ecclesiis ... Cognoscat vestra sapientia, karissimi ... » (Hinschius, 108-109); cf. JW, n° 32.

    F. 29v-30 PS.-TELESPHORUS, papa, Epistola. « ... de jejunio VII ebdomadarum ... Credimus sanctam fidem nostram in eruditione ... » (Hinschius, 109-112); cf. JW, n° 34.

    F. 30-31 PS.-HYGINUS, papa, Epistolae. « ... epistola Vigini [ sic ] ... de fide et de causis ... Karissimi, Deus Filium suum misit ... » (Hinschius, 113-115) ; cf. JW, n° 35 ; — « ... Atheniensibus ... Multa mihi fiducia est apud vos ... » (Hinschius, 115-116); cf. JW, n° 36.

    F. 31-32 PS.-PIUS I, papa, Epistolae. « ... ecclesiis omnibus ... Gratias agimus, fratres, Deo quoniam crescit ... » (Hinschius, 116-118); cf. JW, n° 43 ; — « ... Italicis ... Scitis, fratres, quia Dei agricultura ... » (Hinschius, 118-120); cf. JW, n° 44.

    F. 32-32v PS.-ANICETUS, papa, Epistola. « ... ad universos Galliae episcopos ... Bonorum operum et spiritualium studiorum ... » (Hinschius, 120-122); cf. JW, n° 57.

    F. 32v-33v PS.-SOTER, papa, Epistolae. « ... de fide. Gaudere vos oportet, fratres ... » (Hinschius, 122-123); cf. JW, n° 60 ; — « ... ad episcopos Italiae ... Divinis preceptis et apostolicis monitis ... » (Hinschius, 124-125); cf. JW, n° 61.

    F. 33v-34 PS.-ELEUTHERUS, papa. « ... Epistola ... Magno munere misericordiae Dei ... » (Hinschius, 125-127); cf. JW, n° 68.

    F. 34-34v PS.-VICTOR I, papa, Epistolae. « ... de Pascha et baptismo ... Multa mihi gratulatio, dilectissimi ... » (Hinschius, 127-129); cf. JW, n° 74 ; — « ... Afris directa ... Semper enim in aeterno consilio ... » (Hinschius, 129-130); cf. JW, n° 78.

    F. 34v-35v PS.-ZEPHYRINUS, papa, Epistolae. « ... Epistola decretalis ... Divin e circa nos gratiae memores ... » (Hinschius, 131-133); cf. JW, n° 80 ; — « ... Egipti directa. Tantam a domino hujus sanctae Sedis ... » (Hinschius, 133-135); cf. JW, n° 81.

    F. 35v-37v PS.-CALIXTUS I, papa, Epistolae. « ... de jejunio Quattuor temporum ... Fraternitatis amore constringimur ... » (Hinschius, 135-137); cf. JW, n° 85 ; — « ... ad omnes Galliarum urbium episcopos de conspirationibus ... Plurimorum relatu comperimus ... » (Hinschius, 137-143); cf. JW, n° 86.

    F. 37v-38v PS.-URBANUS I, papa. « ... Decreta ... de communi vita et oblationibus fidelium ... Decet omnes christianos ... » (Hinschius, 143-146); cf. JW, n° 87.

    F. 38v-40 PS.-PONTIANUS, papa, Epistolae. « ... Decreta ... Oppido cor nostrum caritati ... » (Hinschius, 147-148); cf. JW, n° 88 ; — « ... de fraterna dilectione et vitandis malis ... Gloria in excelsis ... Haec verba , karissimi, non hominum ... » (Hinschius, 148-151); cf. JW, n° 89.

    F. 40-41v PS.-ANTERUS, papa. « ... Decreta ... Obtarem, fratres carissimi, semper dilectionis ... » (Hinschius, 151-156); cf. JW, n° 90.

    F. 41v-45 PS.-FABIANUS, papa, Epistolae. « Decreta ... » (en marge), « Divinis praeceptis et apostolicis ... » (Hinschius, 156-160); cf. JW, n° 92 ; — « ... Exigit dilectio vestra Sedis apostolicae ... » (Hinschius, 160-166); cf. JW, n° 93 ; — « ... ad Hilarium ep. ... Divinae circa nos gratiae ... » (Hinschius, 167-170); cf. JW, n° 94.

    F. 45-46v PS.-CORNELIUS, papa, Epistolae. « ... Decreta ... de translatione corporum apostolorum ... Fidens caritatis vestr e benivolentia ... » (Hinschius, 170-172); cf. JW, n° 114 ; — « ... Rufo Orientali ep. ... Exigit dilectio tua, frater karissime, ut ex auctoritate ... » (Hinschius, 172-175); cf. JW, n° 115.

    F. 46v-48 PS.-LUCIUS I, papa. « ... Decreta ... occidentalibus episcopis ... Litteras dilectionis vestrae quas ad beati Petri ... » (Hinschius, 175-180); cf. JW, n° 123.

    F. 48-50 PS.-STEPHANUS I, papa, Epistolae. « ... Epistola decretalis ... Hilario episcopo ... Quamquam sperem dilectionem ... » (Hinschius, 180-183); cf. JW, n° 130 ; — « ... omnibus episcopis ... Plurimum gaudemus in Domino ... » (Hinschius, 183-189); cf. JW, n° 131.

    F. 50-51v PS.-SIXTUS II, papa, Epistolae. « ... Decreta ... Letari et gaudere me plurimum ... » (Hinschius, 189-191); cf. JW, n° 133 ; — « ... Ispaniarum episcopis ... Magno munere misericordiae Dei ... » (Hinschius, 191-194); cf. JW, n° 134.

    F. 51v-52v PS.-DIONYSIUS, papa, Epistolae. « ... Decreta... Summo [ sic ] bonorum est amare ... » (Hinschius, 194-195); cf. JW, n° 138 ; — « ... Sivero episcopo ... Olim et ab initio tantam percepimus ... » (Hinschius, 195-197); cf. JW, n° 139.

    F. 52v-55v PS.-FELIX I, papa, Epistolae. « ... Decreta ... Gaudere me plurimum et exultare ... » (Hinschius, 197-200); cf. JW, n° 142 ; — « ... episcopis Galliarum ... Bonorum operum et spiritualium studiorum ... » (Hinschius, 200-204); cf. JW, n° 143 ; — « ... Benigno episcopo ... Suscipientes fraternitatis tuae epistolas ... » (Hinschius, 204-206); cf. JW, n° 144.

    F. 55v-58 PS.-EUTYCHIANUS, papa, Epistolae. « ... Decreta ... Hortatur nos aequitas postulationis ... » (Hinschius, 206-210); cf. JW, n° 145 (55v-56v); — « ... universis episcopis per Siciliam ... Benedictus Deus et Pater Domini nostri ... » (Hinschius, 210-214); cf. JW, n° 146 (56v-58).

    F. 58-59v PS.-GAIUS, papa. « ... Decreta ... Directas ad nos tuae caritatis epistolas ... » (Hinschius, 214-218); cf. JW, n° 157.

    F. 59v-61 PS.-MARCELLINUS, papa, Epistolae. « ... Decreta ... Quam laudabiliter pro catholicae fidei veritate ... » (Hinschius, 218-220); cf. JW, n° 158 (59v-60v); — « ... Orientalibus episcopis ... Quid tamen [ sic pro : tam] dulce sollicito quam ... » (Hinschius, 220-223); cf. JW, n° 159 (60v-61).

    F. 61-63 PS.-MARCELLUS I, papa, Epistolae. « ... Decreta... Sollicitudinem omnium ecclesiarum ... » (Hinschius, 223-226); cf. JW, n° 160 (61-62); — « ... Maxentio ... Magistra bonorum omnium caritas ... » (Hinschius, 226-230); cf. JW, n° 161 (62-63).

    F. 63-67 PS.-EUSEBIUS, papa, Epistolae. « ... Decreta ... Scripta Sanctitatis vestrae cum magna gratiarum ... » (Hinschius, 230-233); cf. JW, n° 163 (63-64); — « ... Alexandrinis et Aegyptiis ... Benedictus Deus et Pater Domini nostri ... » (Hinschius, 233-238); cf. JW, n° 164 (64-65v); — « ... ad episcopos per Campaniam et Tusciam ... Benedictus Dominus Deus noster qui per misericordiam ... » (Hinschius, 238-242); cf. JW, n° 165 (65v-67).

    F. 67-68v PS.-MELCHIADES, papa. « ... Decreta ... Apostolici verba precepti sunt apud Jud e os ... » (Hinschius, 242-247); cf. JW, n°171.

    F. 69-220 Decretales pseudo-Isidorianae, tertia pars (Hinschius, 445-732).

    F. 69-70 Table : « ... Capitula decretalium venerabilium apostolicorum sanct e Roman e Sedis Ecclesi e », tit. I-CXVII (Hinschius, 445-448).

    F. 70-70v « ... excerpta qu e dam ex sinodalibus sancti Silvestri papae ... Temporibus s. Silvestri papae et Constantini ... » (Hinschius, 449-451).

    F. 70v-72 PS.-ATHANASIUS, Alexandrinus ep. « II. Prima epistola ... Marco papae ... Ad vos pervenisse non dubitamus ... » (Hinschius, 451-452) (70v-71). — PS.-MARCUS, papa. « III. Epistola ... Atanasio et omnibus e gyptiorum episcopis ... Doleo, fratres et nimis contristor ... » (Hinschius, 452-454); cf. JW, n° 181 (71-72).

    F. 72-79 PS.-JULIUS I, papa. « Fides in sacro Romano tractata concilio a ... Julio papa ... IIII. In nomine Domini Dei ... Sanct e Dei [ sic pro : Sedi] et apostolicae synodo ... » (Hinschius, 454-456) (72-73); — « V. Epistola ... orientalibus episcopis ... Decuerat vos, fratres, aliis ecclesiasticis ... » (Hinschius, 456-461); cf. JW, n° 195 (73-74v). — « VI. Epistola orientalium episcoporum predicto Julio ... Licet circa omnes Romanam ecclesiam ... » (Hinschius, 462-464) (75-75v). — PS.-JULIUS I, papa. « VII. Epistola ... rescripta Eusebio ... Decuerat vos adversus sanctam Romanam ... » (Hinschius, 464-474); cf. JW, n° 196 (75v-79).

    F. 79-80v PS.-ATHANASIUS, Alexandrinus ep. « VIII. Epistola synodica ... Liberio pap e ... Vestr e beatissim e paternitatis jura ... » (Hinschius, 474-476) (79-79v). — PS.-LIBERIUS, papa. « VIIII. Epistola ... Athanasio ... Olim et ab initio tantam percepimus ... » (Hinschius, 476-478); cf. JW, n° 222 (79v-80v).

    F. 80v-85v PS.-ATHANASIUS, Alexandrinus ep. « Epistola ... Felici pap e ... X. Vestro sancto suggeremus apostolatui ... » (Hinschius, 478-483) (80v-82). — PS.-FELIX II, antipapa, Epistolae. « XI. ... Sacram vestram synodicam epistolam ... » (Hinschius, 484-491); cf. JW, n° 230 (82-84v); — « XII. Ad quos supra ... Gratia vobis et pax multiplicetur ... » (Hinschius, 491-494); cf. JW, n° 231 (84v-85v).

    F. 85v-87 PS.-LIBERIUS, papa. « XIII. Epistola ... ad omnes generaliter episcopos ... Nihil est quod stare valeat ... » (Hinschius, 494-498); cf. JW, n°224.

    F. 87-96 S. DAMASUS I, papa, Epistolae. « XIIII. ... ad Paulinum Antiochenum ep. ... Per filium meum Vitalem ... », avec table (Hinschius, 498); cf. JW, n° 235; C.P.L , n° 1633, ep.3 (87); — « ... ad Hieronimum presbyterum ... Dum multa corpora librorum ... », ep. spuria (Hinschius, 498-499); cf. JW, n° 242 (87v). — PS.-HIERONYMUS. « Rescriptum ... ad Damasum ... Supplex legi litteras apostolatus ... » (Hinschius, 499) (87v). — S. DAMASUS I, papa. « ... ad eundem Paulinum ... XV. Post concilium Nicenum ...-... hereticus erit » (Hinschius, 499-500); cf. JW, n° 235; C.P.L , n° 1633, ep. 4, §§ I-XXIII; la lettre est effacée (87v-88). — STEPHANUS, archiep. « XVI. ... ad Damasum ... Notum vestr e facimus Beatitudini ... » (Hinschius, 501) (88-88v). — S. DAMASUS I, papa. « XVII. ... ad eundem Stephanum ... Lectis fraternitatis vestr e litteris primo gratias ... », ep. spuria (Hinschius, 502-508); cf. JW, n° 243 (88v-91); — « XVIII. ... de Trinitatis unitate... Quod si quis patiatur Deum Patrem ... », texte interpolé

    Le § XXIV de l'ep. 4 de Damase, est suivi d'un texte attribué en marge à Liberius : « Abhinc ...ex epistola prima Liberii » : « Propter Sion non tacebo ... ».

    et effacé (Hinschius, 508-509) (91-91v); — « XVIIII. De vana superstitione chorepiscoporum vitanda ... Licet, fratres karissimi, vobis sint nota ... », ep. spuria (Hinschius, 509-515); cf. JW, n° 244 (91v-94); — « XX. ... De sacerdotibus qui de e cclesiis suis ad alias migrant ecclesias. Eos autem sacerdotes qui ... » (Hinschius, 516); cf. C.P.L , n° 1633, ep. 4, § IX (94); — « XXI ... Quoniam apostolic e Sedis reverentiam debitam ... » (Hinschius, 516) (94-94v); — « Professio catholic e fidei ... ad Paulinum ep. ... Post Nicenum concilium ...-...credamus. H e c itaque Gratiano vivente sunt facta » (Hinschius, 516-518; P.L., XIII, 358-364); cf. C.P.L , n° 1633, ep. 4, Confessio fidei (94v-95); — « ... Credimus sanctam fidem vestram in Apostolorum ... » (Hinschius, 518-519); cf. JW, n° 232 (95v-96); — « ... Optaveram, dilectissimi, pro nostra [ sic pro : nostri] caritate ... », ep. spuria (Hinschius, 519-520); cf. JW, n° 245 (96-96v).

    F. 96v-100v S. SIRICIUS, papa, Epistolae; cf. C.P.L , n° 1637. « ...... Directa ad decessorem nostrum ... », ep. 1, avec table et rubriques (Hinschius, 520-523); cf. JW, n° 255 (96v-99); — « XXVII ... per diversos episcopos ... Optarem semper, fratres karissimi ... », ep. 7 (Hinschius, 523-524); cf. JW, n° 260 (99-99v); — « ... Cogitantibus nobis metum ... », ep. 6, avec table et rubriques (Hinschius, 524-525); cf. JW, n° 263 (99v-100v).

    F. 100v-101v PS.-ANASTASIUS I, papa, Epistolae. « ... Decreta ... Exigit dilectio vestra, karissimi, ut ex auctoritate ... » (Hinschius, 525-526); cf. JW, n° 277 (100v-101); — « ... ad Nerianum ... Multa mihi in omnibus fidei ... » (Hinschius, 526-527); cf. JW, n° 278 (101-101v).

    F. 101v-117v S. INNOCENTIUS I, papa, Epistolae; cf. C.P.L , n° 1641. « ... ad Decentium ep. ... Si instituta ecclesiastica ... », ep. 25, avec tables et rubriques (Hinschius, 527-529); cf. JW, n° 311 (101v-103); — « ... ad Victricium Rotomagensem ep. ... Etsi tibi, frater ... », ep. 2, avec tables et rubriques (Hinschius, 529-531); cf. JW, n° 286 (103-106); avec addition du XII e s. au f. 104 : « Maritum duarum post baptismum matronarum ...-... offert » [GENNADUS MASSILIENSIS, Liber sive diffinitio ecclesiasticorum dogmatum, c. 39] ( P.L. , XLII, 1219); cf. C.P.L , n° 958; — « ... ad Exsuperium Tolosanum ep. ...Consulenti tibi ... », ep. 6, avec tables et rubriques (Hinschius, 531-533); cf. JW, n° 293 (106-107); — « ... ad Felicem ep. ... Mirari non possumus ... », ep. 37 (Hinschius, 533); cf. JW, n° 314 (107-107v), liée à l'ep. 106 de s. Léon I, §§ 2, fin-6, signalée en marge par : « Abhinc non est de ista epistola » : « Nulla sibimet de multiplicatione synadolia ... » ( P.L., LIV, 1003C-1009); cf. infra , f. 158v, le début de l'ep. 106 (107v-108). — AURELIUS, Carthaginensis ep. et ceteri episcopi. « Epistola ... ad Innocentium ... Cum ex more ad Carthaginiensem ... », ep. 26 (Hinschius, 533-535; ms. P 7 de C.S.E.L ., XLIV, 652-662) (108-108v). — INNOCENTIUS I. « Epistola ... ad Aurelium ... In requirendo de his rebus ... », ep. 29 (Hinschius, 535-537; ms. P 7 de C.S.E.L ., XLIV, 701-714); cf. JW, n° 321 (108v-109v). — SILVANUS ep. et ceteri episcopi. « Epistola ... ad Innocentium ... Quia te Dominus gratiae sue precipuo ... », ep. 27 (Hinschius, 537-538; ms. P 7 de C.S.E.L ., XLIV, 664-668) (109v-110). — INNOCENTIUS I. « ... ad Silvanum ... Inter ceteras Ecclesi e Roman e curas ... », ep. 30 (Hinschius, 538-539; ms. P 7 de C.S.E.L ., XLIV, 715-723); cf. JW, n° 322 (110-111). — AURELIUS et ceteri episcopi. « ... ad Innocentium ... De conciliis duobus provinci e Cartaginensis ... », ep. 28 (Hinschius, 539-543; ms. P 7 de C.S.E.L ., XLIV, 669-688) (111-112v). — INNOCENTIUS I. « ... ad suprascriptos ... Fraternitatis vestre litteras plenas... », ep. 31 (Hinschius, 543-544; ms. P 7 de C.S.E.L ., XLIV, 724-730); cf. JW, n° 323 (112v-113); — « ... Aurelio ep. Cartaginensi. In familiaribus scriptis dilectio ... », ep. 32 (Hinschius, 544); cf. JW, n° 324; — « ... Maximo et Severo ... Ecclesiasticorum canonum ... », ep. 38, avec sommaire en manchette (Hinschius, 544); cf. JW, n° 315 (113); — « ... Agapito, Macedonio et Mariano ... Multa in provincia ... », ep. 39, avec sommaire en manchette (Hinschius, 544); cf. JW, n° 316 (113-113v); — « ... Rufo, Gerontio, Sofronio ... Mora coepiscoporum nostrorum ... », ep. 18 (Hinschius, 544-545); cf. JW, n° 304; — « ... Florentio ep. Tiburtinensi. Non semel ... », ep. 40 (Hinschius, 545); cf. JW, n° 317; — « ... Probo. Conturbatio procell e ... », ep. 36 (Hinschius, 545); cf. JW, n° 313; — « ... Aurelio et Augustino episcopis. Acceptissimi mihi ... », ep. 10 (Hinschius,545; ms. P 9 de C.S.E.L ., XLIV, 731); cf. JW, n° 297 (113v); — « ... Aurelio. Caritatis nostrae officium ... », ep. 14 (Hinschius, 545); cf. JW, n° 301 (113v-114); — « ... Aurelio ... Qua indignitate, qua molestia male ... » (Hinschius, 546); cf. JW, n° 312, attribution contestée; — « ... Singulare menbrum ecclesi e tu e religionis ... », ep. 15 (Hinschius, 546); cf. JW, n° 302; — « ... Bonifacio presbytero. Ecclesia Antiocena ... », ep. 23 (Hinschius, 546); cf. JW, n° 309 (114); — « ... Alexandro episcopo. Quam grata mihi, quam pia ... », ep. 20 (Hinschius, 546); cf. JW, n° 306 (114-114v); — « ... Maximiano episcopo. Miramur prudentiam ... », ep. 22 (Hinschius, 546-547); cf. JW, n° 308; — « ... ad Alexandrum Antiocenum. Apostolici favoris ... », ep. 19 (Hinschius, 547); cf. JW, n° 305 (114v); — « ... Alexandro episcopo. Et honus [ sic ] et honor ... », ep. 24, avec table (Hinschius, 547-548); cf. JW, n° 310 (114v-115); — « ... ad Atticum Boree ep. » (en marge), « ... Adgaudere litteris ... », ep. 21 (Hinschius, 548); cf. JW, n° 307 (115); — « ... Laurentio ep. Siniensi. Diu mirati sumus ... », ep. 41, avec table (Hinschius, 548-549); cf. JW, n° 318 (115-115v); — « ... Marciano ep. Naisitano. Superiori tempore ... », ep. 16 (Hinschius, 549); cf. JW, n° 299 (115v); — « ... Rufo et Eusebio ... Magna me gratulatio ... », ep. 17, avec table et rubriques (Hinschius, 549-552); cf. JW, n° 303 (115v-117); — « ... universis episcopis in Tolosana synodo ... Sepe me et nimium ... », ep. 3, avec table et rubriques (Hinschius, 552-553); cf. JW, n° 292 (117-117v).

    F. 119-119v S. ZOSIMUS, papa, Epistolae; cf. C.P.L , n° 1644. « L. Epistola decretorum ... ad Hesitium ep. Salonitanum ... Exigit dilectio tua preceptum apostolic e Sedis ... », ep. 9, avec table et rubriques (Hinschius, 553); cf. JW, n° 339 (119-119v); — « ... ad clerum Ravennensem. LI. Ex relatione fratris nostri archidiaconi [ sic pro : Archidami] presbiteri ... », ep. 14 (Hinschius, 554); cf. JW, n° 345 (119v).

    F. 119v-121 S. BONIFACIUS I, papa; cf. C.P.L , n° 1648. « Supplicatio ... LII. ... Honorio Augusto. Aecclesiae meae cui Deus noster meum sacerdotium ... », ep. 7 (Hinschius, 554); cf. JW, n° 353 (119v-120). — HONORIUS AUGUSTUS. « Rescriptum ... ad Bonifacium ... LIII. Scripta beatitudinis tu e debita reverentiae ... », ep. 8 (Hinschius, 554-555; C.S.E.L. , XXXV/1, 83-84) (120). — S. BONIFACIUS, Epistolae. « ... ad episcopos Galliae ... LIIII ... Valentin e nos clerici civitatis adierunt ... », ep. 3 (Hinschius, 555); cf. JW, n° 349 (120-120v); — « ... Hilario ep. Narbonensi ... Difficilem quidem fidem querimoniis ... », ep. 12, avec rubriques (Hinschius, 555-556); cf. JW, n° 362 (120v-121).

    F. 121-124v S. CAELESTINUS I, papa, Epistolae. « ... Decreta ... Apostolici verba precepti sunt apud jud e os ... », avec table et rubriques (Hinschius, 556-559); cf. JW, n° 381; C.P.L , n° 1652 (121-123); — « ... ad episcopos Galli e ... Cuperemus quidem de vestrarum ecclesiarum ordinatione ... », avec table et rubriques (Hinschius, 559-561); cf. JW, n° 369; C.P.L , n° 1650 (123-124); — « ... ad episcopos ... Nulli sacerdoti liceat canones ignorare ... », avec table et rubriques (Hinschius, 561); cf. JW, n° 371; C.P.L , n° 1651 (124v).

    F. 124v-126 PS.-SIXTUS III, papa. « ... Decreta ... Gratias vestrae referimus Sanctitati quod in tribulatione ... » (Hinschius, 561-565); cf. JW, n° 397.

    F. 126v-171v S. LEO I MAGNUS, papa, Epistolae; cf. C.P.L., n° 1656. « ... Decreta ... Teodorico ep. ... Remeantibus ad nos fratribus ... », ep. 120 (Hinschius, 565-567); cf. JW, n° 496; attribution contestée, cf. C.P.G ., IV, n° 9053 (126v-127v). — « ... Leoni EUSEBIUS Mediolanensis ep. ... Reversis, Domino annuente, fratribus ... », ep. 97 (Hinschius, 567-568) (127v-128). — « Ad Leonem papam RAVENNII [Arelatensis ep.] ... Perlata ad nos epistola ... », ep. 99 (Hinschius, 568-569) (128-128v). — « LEO episcopus Juvenali ep. Hierosolimitano. Acceptis dilectionis tu e litteris quas... », ep. 139 (Hinschius, 569-570); cf. JW, n° 514 (128v-129); — « ... Flaviano ep. Constantinopolitano. Lectis dilectionis tu e epistolis quas miramur ... », ep. 28; par suite d'un f. coupé entre les ff. 129 et 130, le texte s'arrête au milieu du § 2 à « quia missus ad [beatam Mariam semper ...] » et reprend au § 5 : « [... videtis habere] ut agnosceretur in eo proprietas ... »; le f. 130 étant mutilé,la fin du § 5 et le début du § 6 manquent de : « Christi Filii Dei [emundat nos ...] » à « [... nimis insipientem] nimisque blasphemium ...-... quam recte... » ( P.L., LIV, 755-761B, 773B-775B et 777B-779A); cf. le texte complet infra , f. 147-151v, (129-130v); — « ... ad Pulcheriam Augusstam [ sic ]. LXXVII. Quantum presidii dominus ecclesiae su e ... », ep.31 (Hinschius, 570-572); cf. JW, n° 425 (130v-131v); — « ... ad Constantinopolitanos. LXXVIII. Licet de his qu e in concilio sacerdotum ... », ep. 59 (Hinschius, 572-574); cf. JW, n° 447 (131v-132v); — « ... ad Palestinos. Sollicitudini me e quam universali e cclesiae ... », ep. 124, §§ 1-2 (Hinschius, 574; P.L., LIV, 1062-1063); cf. JW, n° 500 (132v-133); — « ...ad Aquileensem ep. Relatione sancti fratris et coepiscopi nostri Septimi ... », ep. 1 (Hinschius, 574-575); cf. JW, n° 398 (133-133v); — « ... ad Julianum ep. Licet per nos [ sic pro : nostros] quos ab urbe direximus ... », ep. 35 (Hinschius, 575-576); cf. JW, n° 429 (134-134v); — « ... ad Theodosium Augustum ... Quantum rebus humanis consulere ... », ep. 29 (Hinschius, 576-577); cf. JW, n° 424; — « Omnem quidem fraternitatem nosse ... », ep. 114 (Hinschius, 577); cf. JW, n° 490 (134v); — « ... Anatholio ep. » (en titre-courant), « Diligentiam necessari e sollicitudinis ... », ep. 155 (Hinschius, 577-578); cf. JW, n° 531 (135); — « ... Leoni Augusto ... » (en marge), « Multo gaudio mens mea exultat... », ep. 162 (Hinschius, 578-579); cf. JW, n° 539 (135-136); — « ... Anatolio ep. Lectis dilectionis tu e litteris quas per filium nostrum Patricium ... », ep. 163 (Hinschius, 579); cf. JW, n° 540 (136-136v); — « Si firmo incommutabilique proposito ... Explicit ad Anatolium ... », ep. 135 (Hinschius, 580); cf. JW, n° 509; — « Dehinc sequuntur decreta ... adversus Euticem Constantinopolitanum abbatem. Epistola Leonis ...ad eundem ... Ad noticiam nostram tu e dilectionis ... », ep. 20 (Hinschius, 580-581); cf. JW, n° 418 (136v); — « ... ad Flavianum Constantinopolitanum ep. Cum christianissimus et clementissimus imperator ... », ep. 23 (Hinschius, 581); cf. JW, n° 420 (136v-137). — « Rescriptum Flaviani ... Nulla res diaboli venena conpescit ...-... Apollinaris reparans sectam »; « Hos enim divulgavit ...-...noluerint custodire », compilation, avec table et rubriques ( P.L., LIV, 727-730A et 620C-622, début de l'ep. 22a lié à la fin de l'ep. 7); cf. infra , f. 147; Hinschius, p. XXVI-XXVII et CI (137-137v et 137v). — S. LEO I. « ... ad Marcianum Augustum ... Multa mihi in omnibus clementi e vestr e litteris ... », ep. 115 (Hinschius, 582-583); cf. JW, n° 491 (137v-138); — « ... ad eundem Marcianum ... Puritatem fidei christian e ... », ep. 130, avec table (Hinschius, 583) (138-138v); cf. JW, n° 506; — « ... ad eundem Marcianum ... Quod sepissime multa jam experimenta ... », ep. 134 (Hinschius, 583-584); cf. JW, n° 508 (138v-139); — « ... ad Leonem imperatorem ... Promississe [ sic ] me memini ... Unum igitur hoc immobile fundamentum ... », ep. 165, suivi des Testimonia Patrum , avec table (Hinschius, 584-587 et 587-591); cf. JW, n° 542 (139-141 et 141-143v); — « ... Turibio ep. ... Quam laudabiliter pro catholic e fidei veritate ... », ep. 15, authenticité contestée, avec table et rubrique (Hinschius, 591-596); cf. JW, n° 412 (143v-147); — « ... ad episcopos per Italiam ... In consortium vos nostr e sollicitudinis ...-...vigilantia divulgavit »; « qui non timebant preceptum veri Dei dicentis ...-... loquantur » ( P.L., LIV, 620B-C, 730-732, début de l'ep. 7, lié à l'ep. 22, §§ 3-4; Hinschius, 596-597); cf. supra f. 137-137v (147); — « ... Flaviano ... Lectis dilectionis tu e litteris quas miramur ... », ep. 28, avec table et rubriques (Hinschius, 597-600); cf. JW, n° 423 (147-149 et 150v-151v). — « Epistola PETRI [CHRYSOLOGI] Ravennensis ... LXX [ sic pro : LXIX]. Tristis legi tristes litteras tuas ... » ( P.L., LIV, 739-741, ep. 25, §1; Hinschius, 600) (151v). — « LXX. ... Epistola pap e LEONIS ad Effessianam sinodum ... Religiosa clementissimi principis fides sciens ... », ep. 33 (Hinschius, 600-601); cf. JW, n° 427 (151v-152); — « LXXI. ... ad Teodosium Augustum ... Litteris clementi e vestr e quas dudum ... », ep. 44 (Hinschius, 601-602); cf. JW, n° 438 (152-152v); — « LXXII. ... ad Pulcheriam Augustam ... Si epistol e qu e in fidei causa ... », ep. 45 (Hinschius, 602); cf. JW, n° 439 (152v-153); — « LXXIII. ... ad Pulcheriam Augustam ... Gaudere me plurimum et... », ep. 60 (Hinschius, 602-603); cf. JW, n° 448 (153); — « LXIIII. ... ad Marcianum et Faustum ... Bonorum operum et spiritalium studiorum ... », ep. 61 (Hinschius, 603); cf. JW, n° 449 (153-153v); — « LXXV. ... ad Teodosium Augustum ... Omnibus quidem vestr e pietatis epistolis ... », ep. 69 (Hinschius, 603-604); cf. JW, n° 452 (153v-154); — « LXXVI. ... ad Pulcheriam Augustam ... Gaudeo fidei clementi e vestr e ... », ep. 70 (Hinschius, 604); cf. JW, n° 453 (154-154v); — « LXXVII. ... ad Faustum et Marcianum ... Causa fidei in qua salus christiana ... », ep.71 (Hinschius, 605); cf. JW, n° 454 (154v); — « LXXVIII. ... ad Pulcheri e August e . Quod semper de sancta pietatis ... », ep. 79 (Hinschius, 605-606); cf. JW, n° 459 (154v-155); — « ... ad Anatholium Constantinopolitanum ep. LXXVIIII. ... Gaudemus in Domino et in dono ... », ep. 80, avec table (Hinschius, 606); cf. JW, n° 460 (155-155v); — « LXXX. ... ad Marcianum Augustum ... Quamvis per Constantinopolitanos clericos ... », ep. 82 (Hinschius, 607); cf. JW, n° 462 (155v-156); — « LXXXI. ... ad Martianum Augustum ... Multam mihi fiduciam scribendi ... », ep. 83 (Hinschius, 607-608); cf. JW, n° 463 (156-156v); — « LXXXII. ... ad Anatholium Constantinopolitanum ep. ... Licet sperem dilectionem tuam ... », ep. 85 (Hinschius, 608); cf. JW, n° 465 (156v-157); — « LXXXIII. ... ad Marcianum ... Poposceram quidem a gloriosissima clementia ... », ep. 90 (Hinschius, 608-609); cf. JW, n° 470 (157); — « LXXXIIII. ... ad sinodum Calcidonensem ... Obtaveram quidem, dilectissimi, pro nostri caritate collegii ... », ep. 93 (Hinschius, 609); cf. JW, n° 473 (157-157v); — « LXXXV. ... ad Marcianum Augustum ... Magno munere misericordi e Dei ... », ep. 104 (Hinschius, 609-610); cf. JW, n° 481 (157v-158v); — « LXXXVI ... ad Anatholium Constantinopolitanum ... Manifestato sicut optavimus per gratiam ...-...parte solubilis », « quos videt dignatio ...-...erubescere valeamus », ep. 106, §§1-2 et addition (Hinschius, 610-611); cf. supra , f. 107v, fin de l'ep. 106 (158v); — « LXXXVII ... ad episcopos per Siciliam ... Divinis preceptis et apostolicis monitis informamur ... », ep. 16, avec table (Hinschius, 611-614); cf. JW, n° 414 (158v-159v, 160 et 161-161v); au milieu du chap. 3, est intercalée l'ep. 19 : « ... ad Dorum Beneventanum ep. ... Juditium quod de te sperabimus ... » ( P.L., LIV, 709-714); cf. JW, n° 417 (159v et 161); — « LXXXVIII ... universis episcopis per Campaniam ... Ut nobis gratulationem facit e cclesiarum status ... », ep. 4, avec table (Hinschius, 614-615); cf. JW, n° 402 (161v-162v); — « ... LXXXVIIII ... ad Januarium ep. ... Lectis fraternitatis tu e litteris vigorem fidei ... », ep. 18 (Hinschius, 615); cf. JW, n° 416 (162v); — « ... ad Rusticum Narbonensem ep. ... Epistolas fraternitatis tu e quas Ermes ... », ep. 167, avec table et rubriques (Hinschius, 615-618); cf. JW, n° 544 (162v-164v); — « XCI ... ad Anastasium Tessalonicensem ep. ... Quanta fraternitati tu e a beatissimi Petri apostoli ... », ep. 14, avec table et rubriques (Hinschius, 618-620); cf. JW, n° 411 (164v-166v); — « XCII ... ad Nicetam Aquilegensem [ sic ] ep. ... Regressus ad nos filius meus Adeodatus ... », ep. 159, avec table et rubriques (Hinschius, 620-621); cf. JW, n° 536 (166v-167); — « ... ad Africanos episcopos ... Cum de ordinationibus sacerdotum qu e dam apud vos illicite ...-... ultione plectamus », ep. 12, en désordre, avec table et rubriques ( P.L., LIV, 645-656, §§1-5, 9-13, 6-9; Hinschius, 621-625); cf. JW, n° 410 (167-168v); — « XCIIII ... ad Theodorum Forojulinensem [ sic ] ep. ... Sollicitudinis quidem tu e hic ordo ... », ep. 108 (Hinschius, 625-626); cf. JW, n° 485 (168v-169); — « ... ad Leonem Ravennensem ep. ... Frequenter quidem in diversarum ambiguis ... », ep. 166, avec table (Hinschius, 626-627); cf. JW, n° 543 (169-169v); — « XCVI ... ad Dioscorum Alexandrinum ep. ... Quantum dilectioni tu e dominic e caritatis ... », ep. 9, avec table et rubriques (Hinschius, 627); cf. JW, n° 406 (169v-170); — « ... ad universos Germani e atque Galli ee cclesiarum episcopos ... Cum in Dei nomine in Romana e cclesia synodum episcoporum ... », ep. apocrypha (Hinschius, 628); cf. JW, n° 551 (170). — PS.-SILVERIUS, papa. « ... Damnatio Vigilii. ... Multis te transgressionibus inretitum ... » (Hinschius, 628-629); cf. JW, n° 899 (170-170v). — « XCVIII. Ejusdem LEONIS [I] ad episcopos per Campaniam ... Magna indignatione commoveor ... », ep. 168, avec table et rubriques (Hinschius, 629-630); cf. JW, n°545 (170v); — « ... Theodoro ep. Forojuliensi ... Sollicitudinis ... », retranscription des ff. 168v-169 (171-171v).

    F. 171v-174v S. HILARUS, papa; cf. C.P.L , n° 1662. Le texte copié en désordre doit être lu en suivant les différents signes de renvoi : ff. 172, 171v, 172-173, 171v et 174-174v. [Synode romain, 19 nov. 465.] « Tituli decretorum HILARI papae ... Sub die XVI Kal. Decembrium residente ... », « sinodali [ sic ] decretum ... Quoniam religiosus Sancto Spiritu ... », avec table (Hinschius, 630; Thiel, I, 159-165, ep. 15); cf. JW, p. 76 (172, 171v et 172-173); avec « recitatio epistolarum » au f. 172-172v : « ... pap e Hilaro ASCANIUS et universi episcopi Tarraconensis provinci e . Quoniam curam apostolatus vester ... » (Thiel, I, 157-159, ep. 14), et au f. 172v : « ... Hilaro ASCANIUS et universi episcopi Tarraconensis provinci e . Etiamsi nulla extaret necessitas ... » (Thiel, I, 155-157, ep. 13). — S. HILARUS. « ... ad Ascanium ... Postquam litteris vestr e dilectionis accepimus ... », avec table (Hinschius, 631; Thiel, I, 165-169, ep. 16); cf. JW, n° 560 (171v et 174); — « ... ad eundem Ascanium ... Divin e circa nos grati e memores ... » (Hinschius, 631-632; Thiel, I, 169-170, ep. 17); cf. JW, n° 561 (174-174v).

    F. 174v-176 S. SIMPLICIUS, papa; cf. C.P.L , n° 1664. Le texte copié en désordre doit être lu : ff. 175-175v, 174v et 176. « ... Constituta ... Si quis esset intuitus ... », avec table ( P.L. , CXXX, 931; Thiel, I, 201-202, ep. 14); cf. JW, n° 583 (175); — « ... Florentio, Aequitio et Severo episcopis. Relatio nos vestr e dilectionis instruxit ... » ( P.L. , CXXX, 931-932; Thiel, I, 175-177, ep. 1); cf. JW, n° 570 (175-175v). — « CII. Decreta ... directa ad Zenonem ... Plurimorum relatu comperimus ... » (Hinschius, 632; Thiel, I, 213-214, ep. 21); cf. JW, n° 590 (174v). — ACACIUS, Constantinopolitanus ep. « CIII. ... Epistola ... ad Simplicium ... Sollicitudinem omnium ecclesiarum ... » (Hinschius, 632-633; Thiel, I, 192-195, ep. 8); cf. C.P.G ., III, n° 5990 (174v et 176).

    F. 175v et 176-177v S. FELIX III ( vel II); cf. C.P.L , n° 1665. [Synodus Romana 13 mart. 487] : « ... Constituta papae Felicis. Exemplaria gestorum ... » : liste des évêques; « Felix episcopus ecclesi e ...Rom e ... dixit : Communis dolor et generalis est gemitus ... CIIII. Epistola ... ad episcopos per Siciliam ... Qualiter in Africanis regionibus astucia ... », avec table et rubriques (Hinschius, 633-634; Thiel, I, 259-266, ep. 13); cf. JW, n° 609 (175v et 176-177); — « ... ad Acacium Constantinopolitanum ep. ... Multarum transgressionum repperiris ... » (Hinschius, 634-635; Thiel, I, 243-247, ep. 6); cf. JW, n° 599; C.P.G ., IV, n° 9136 (177); — « ... ad Zenonem Spalensem ep. ... Filius noster, vir clarissimus Terentianus ... » (Hinschius, 635; Thiel, I, 242, ep. 5); cf. JW, n° 618 (177-177v).

    F. 177v—178v PS.-GELASIUS I, papa. « ... Decreta de recipiendis et non recipiendis libris ... Post propheticas et evangelicas atque apostolicas scripturas ...-... damnata » (Hinschius, 635-637 et XXIX, § 11; E. von Dobschütz, Das Decretum Gelasianum de libris recipiendis et non recipiendis , Leipzig, 1912, c. III-V, p. 7-13 et 159); cf. JW, n° 700; C.P.L. , n° 1676.

    F. 178v-180 S. ANASTASIUS II, papa. « ... Decreta... ad imperatorem Anasthasium ... Exordium pontificatus mei primitus ... », avec table et rubriques (Hinschius, 655-657; Thiel, I, 615-623, ep. 1); cf. JW, n° 744; C.P.L. , n° 1677.

    F. 180-182 S. SYMMACHUS, papa.; cf. C.P.L. , n° 1678. « Capitula ... ad Cesarium ep. ... Hortatur nos e quitas postulationis ... », avec table et rubriques (Hinschius, 657; Thiel, I, 723-727, ep. 15); cf. JW, n° 764 (180); — [Synodus Romana, 1 mart. 499] « ... Decretum ... Beatitudo vestra directis antea per provincias ... », les souscriptions manquent (Hinschius, 657-658; Thiel, I, 644-647, ep. 1); cf. infra , f. 225-226v; JW, I, p. 96 (180-180v); — [Synodus Romana, 6 nov. 502] « ... Bene quidem fraternitas vestra e cclesiasticis legibus ... », souscriptions incomplètes (Hinschius, 659-662; Thiel, I, 682-695, ep. 6); cf. infra f. 226v-229; JW, I, p. 98 (180v-182).

    F. 182-185v et 187-190 [S. ENNODIUS, Libellus adversus eos qui contra synodum scribere praesumpserunt], texte lié aux souscriptions précédentes. Préface, dont les premiers mots manquent : « [Solet dicendi affectum ...mer-]cari aut per blandimenta glori e ...-... opus incipiam. Explicit prefatio », le texte a été lavé (Hinschius, 664-665; Fr. Vogel, dans M.G.H., Auct. ant. , VII, p. 48, lig. 27-p. 49) (182); « ... Sufficeret quidem scismatica imperitiam propositione ...-...interclusione vestitur »; « His enim nos eloquii ...-... cognoscam » (Hinschius, 665-675; M.G.H., Auct. ant. , VII, p. 49-60, lig. 17 et p.60, lig. 17-p. 67); cf. C.P.L , n° 1493 (182-185v et 187-190).

    F. 185v-187 [PS.-PASCHALIS II] « ... Ex decretis Paschasii [ sic ] pap e . Fratern e mortis incurrit crimen quisquis potest ... »; cf. JW, n° 6613a (185v-186). — GREGORIUS VII, papa. « ... Remensi, Senonensi, Bituricensi archiepiscopo ... Longa jam temporum curricula transacta sunt ... »; cf. JW, n° 4878 (186-187). — Additions XII e s.

    F. 190-194v PS.-SYMMACHUS, papa. « Actio V synodi [a. 503] ...pr e sidente ... Symmacho ... Post consulatum Avieni cum in unum annuente ...», les souscriptions manquent (Hinschius, 675-677); cf. JW, p.98; Thiel, I, 738, § XI/1 (190-191v); — « ... Regul e VI synodi Symmachi [1 oct. 503] ... Cum in unum apud beatum Petrum Apostolum sancta sexta ... », les souscriptions manquent (Hinschius, 679-683); cf. JW, ibid .; Thiel, I, 738, § XI/2 (191v-193v); — « ... Laurentio Mediolanensis archiepiscopo ... Prodit religios e votum conscienti e mens ... » [S. ENNODIUS] (Hinschius, 684-685; M.G.H., Auct. Ant. , VII, 171-172); cf. JW, n° 760; Thiel, I, 738, § XI/3 (193v-194); — « ... Liberio Patricio ... Dum pro venerand e religione conscienti e ... » [S.ENNODIUS] (Hinschius, 685-686; M.G.H., éd. cit. , 153-154); cf. JW, n° 752 (194-194v).

    F. 194v-202 S. HORMISDAS, papa, Epistolae; cf. C.P.L , n° 1683. JUSTINUS imperator. « ... ad Hormisdam papam ... Scias nobis, pater religiosissime, quod diu ... » (Hinschius, 687-688; Thiel, I, 861-862, ep. 66) (194v). — JOHANNES Constantinopolitanus ep. « Libellus fidei ... ad ... Hormisdam papam ... Redditis michi litteris vestr e Sanctitatis ... » (Hinschius, 688-689; P.L., LXIII, 443-445) (194v-195). — S. HORMISDAS. « ... ad Johannem ep. Militan e ecclesiae. Vota nostra caritatem tuam latere ... » (Hinschius, 689; Thiel, I, 885, ep. 88); cf. JW, n° 828 (195-195v); — « ... ad Johannem ep. ... Fecit dilectio tua rem ... » (Hinschius, 689; Thiel, I, 787-788, ep. 24); cf. JW, n° 786 (195v); — « ... ad Ispaniae episcopos ... Benedicta Trinitas, Deus noster, qui per misericordiam ... »; Ejusdem ... Qu e sunt a patribus pr e scripta ... » (Hinschius, 689-691; Thiel, I, 788-793, ep. 25 divisée en 2); cf. JW, n° 787 (195v-196 et 196-196v); — « ... ad eosdem Hispani e episcopos ... Inter ea qu e notiti e nostr e ... » (Hinschius, 691; Thiel, I, 793-796, ep. 26);cf. JW, n°788 (196v-197v); — « ... ad Epiphanium Constantinopolitanum ep. ... Multo gaudio sum repletus ... » (Hinschius, 691-693; Thiel, I, 970-979, ep. 141); cf. JW, n° 861 (197v-198v); — « ... ad Salustium Spalensem ep. ... Suscipientes plena fraternitatis tuae votiva ... » (Hinschius, 693; Thiel, I, 979, ep. 142); cf. JW, n° 855 (198v-199); — « Rescriptum ... ad episcopos Boetic e provinci e ... Quid tam dulce sollicito quam ... » (Hinschius, 693-694; Thiel, I, 981-982, ep. 143); cf. JW, n° 856 (199). — « Item de decretis Hormisd e papae ... Tituli ... I. ... Epistola JUSTINI Augusti ad Hormisdam. Quo fuimus semper et quo sumus studio ... II. Exemplar precum. Haurite aquam cum laetitia ... (Is. 12,3). Vociferator Isaia propheta exclamat ... » ( P.L. , LXIII, 501-505; Thiel, I, 941-947, ep. 129) (199-200 et 200-200v). — S. HORMISDAS. « ... ad Justinum Augustum ... Inter ea qu e ad unitatem E cclesie ... » (Hinschius, 686-687; Thiel, I, 959-965, ep. 137); cf. JW, n° 857 (200v-202); — « ... ad archimandrites ... Lectis litteris dilectionis vestr e quibus.. », début seul, le texte s'arrête à : « laboresque considerans » ( P.L., LXIII, 416A; Thiel, I, 820, ep. 40); cf. JW, n° 800 (202).

    F. 202v-204 PS.-JOHANNES I, papa. « ... Decreta ... Exigit dilectio tua, frater carissime, preceptum apostolic e ... » (Hinschius, 694-695); cf. JW, n° 872 (202v-203v); — « ... episcopis Italiae ... S e pissime multo jam experimento didici ... » (Hinschius, 695-697); cf. JW, n° 873 (203v-204). Cf . C.P.L. , n° 1685.

    F. 204-207 PS.-FELIX IV [ vel III], papa. « ... Decreta... Magno munere misericordiae Dei totius E cclesi e ... » (Hinschius, 697-701); cf. JW, n° 878 (204-206); — « ... Sabinae nobilissimae ... Singulare membrum E cclesi e tu e religionis ... » (Hinschius, 701-703); cf. JW, n° 879 (206-207).

    F. 207-207v PS.-BONIFACIUS II, papa. « Epistola ... Eulogio episcopo ... Olim et ab initio tantam precepimus a beato Petro ... Exemplar precum ... » (Hinschius, 703-705); cf. JW, n°883.

    F. 207v-208 PS.-JOHANNES II, papa. « Decreta... Scripta tu e Sanctitatis suscipiens plena esse fidei regula ... » (Hinschius, 705-706); cf. JW, n°889.

    F. 208-209 PS.-AGAPITUS I, papa. « ... Epistola ... Anthemo [ sic ] Constantinopolitano ep. ... Multo gaudio essem repletus ... » (Hinschius, 706-708); cf. JW, n°895.

    F. 209-209v PS.-AMATOR ep. « ... Epistola ad Silverium papam ... A quibusdam, pater dilectissime, illis ... » (Hinschius, 708) (209). — PS.-SILVERIUS, papa. « Epistola ... Amatori episcopo ... O quam bona est caritas ... » (Hinschius, 708-709); cf. JW, n° 901 (209-209v).

    F. 209v-211 VIGILIUS, papa. « Epistola ... Directas ad nos tu e caritatis epistolas ... », avec table et rubriques (Hinschius, 710-712); cf. JW, n° 907; C.P.L. , n° 1694, ep. 1.

    F. 211-212v PS.-PELAGIUS I, papa. « Epistola ... Virgilio ep. ... Gaudeo fidei devotionis tu e quod religiosum ... » (Hinschius, 712-715); cf. JW, n° 973.

    F. 212v-214 PS.-JOHANNES III, papa. « ... Decreta ... Optaveram quidem, karissimi, propter nostri caritatem ... » (Hinschius, 715-718); cf. JW, n° 1042.

    F. 214-215 PS.-BENEDICTUS I, papa. « ... Decreta... Respondere litteris vestris plenius ... » (Hinschius, 718-720); cf. JW, n° 1045.

    F. 215-220 PS.-PELAGIUS II, papa. « Epistola ... contra Johannem Constantinopolitanum ... Manifeste [ sic pro : manifesto] sicut optavimus ... » (Hinschius, 720-725); cf. JW, n° 1051 (215-217); — « ... Benigno archiepiscopo ... Lectis litteris fraternitatis tu e vigorem ... » (Hinschius, 725-730); cf. JW, n° 1049 (217-219); — « ... his qui per Campani e et Italiae provincias degunt episcopis ... Sollicitudinem omnium e cclesiarum ... » (Hinschius, 730-732); cf. JW, n° 1050 (219-220).

    F. 220-224 S. GELASIUS I, papa. « Tituli ... numero XXVIII » (220-220v); « ... generale decretum ... Necessaria rerum disputatione constringimur et ...-... supprimenda. Data », avec rubriques (Hinschius, 650-654; Thiel, I, 362-379, ep. 14); cf. JW, n° 636; C.P.L. , n° 1667 (220v-224).

    F. 225-231 . S. SYMMACHUS, papa. [Synodus Romana, 1 mart. 499], avec table et souscriptions; cf. supr a, f. 180-180v (225-226v); — [Synodus Romana, 6 nov. 502] « Exemplar constituti ... »; cf. supr a, f. 180v-182 (226v-229); — « ... Quarta synodus [habita Romae Palmaris a. 501] ... Cum ex diversis provinciis ad urbem Romam convenire ... », avec souscriptions (Thiel I, 657-670; P.L., LXVII, 333-338); cf. JW, p.98 (229-231).

    F. 231v-232 [POLEMIUS SILVIUS, Laterculus provinciarum], début : « In Italia provinti e sunt numero XVII. Campania ...-... In Illirico ... Thessalia » (éd. Mommsen, dans M.G.H., Auct. ant. , IX, 535-539); cf. C.P.L. , n° 2256 (231v). — [Notitia provinciarum Galliarum] « Hic continentur provinti e gallican e cum metropolitanis ceterisque civitatibus suis. Provincia Lugdunensis prima. Metropolis civitas Lugdunensium ...-... Provinti e novempopulana ... civitas Elusatium » ( M.G.H., éd. cit. , p. 572, ms. 84, et p. 584-612; C.C.S.L. , CLXXV, p. 383, ms. F 11 et p. 386-406, §§ I-IV, IX, V-VIII, XI, XV-XVII, X, XIII-XIV); cf. C.P.L. , n° 2342 (231v-232). — [POLEMIUS SILVIUS, Laterculus provinciarum], fin : « Pannonia II. Valeria ... In Tracia provinti e VI. Tracia I ...-... In Britannia provinti e V ... Valentia. Summa provintiarum ... » ( M.G.H., éd. cit. , 540-542) (232)

    F. 232v-234 S. GELASIUS I, papa; cf. C.P.L. , n° 1667. « De Damnatione Acatii. Gelasius Fausto magistro ... Ego quoque mente percepi ... » (Hinschius, 637-639; Thiel, I, 341-348, ep. 10); cf. JW, n° 622; C.P.G ., IV, n° 9152 (232v-233v); — « ... De Facultatibus Ecclesi e Gelasius ... Quoniam presulum nostrorum auctoritas ... » (Hinschius, 654; Thiel, I, 381, ep. 17); cf. JW, n° 637 (233v-234).

    F. 234-234v « ... Ex libro qui dicitur Ordo romanus. ... Ordo qualiter episcopus excommunicare debet infideles. Episcopus cum excommunicare vel anathematisare aliquem infidelem ... Noverit caritas vestra, fratres mei quod quidam vir nomine ...-... inficiantur » ( P.L., LXXXVII, 944-945; CXXXVIII, 1123-1124); « Igitur quia monita nostra et crebras exhortationes ...-... lesit, satisfaciat », incomplet ( P.L., LXXXVII, 945; CXXXVIII, 1124-1125); cf. M. Andrieu, Les Ordines romani du haut Moyen-âge , Louvain, I, 1931, 197 (éditions). — Additions XII e s.

    Physical Description:

    France (Angers ?)

    Écriture minuscule caroline de plusieurs mains.
    Grande initiale à entrelacs bruns et rouges au f. 1ra (Isidorus, 10 lignes) ; initiales à entrelacs et terminaisons à tête animale au f. 3ra (Beatissimo, 8 lignes). Initiales rouges ou brunes, ou ornées à la plume. Titre et incipit en capitales à lignes rouges et brunes au f. 1r, incipit en capitales rustiques et onciales brunes au f. 70r. Petits titres en capitales rustiques rubriquées. Quelques titres courants à l’encre brune. Numérotation des canons en chiffres romains rubriqués en marge, passim.

    Parchemin.
    238 ff. (numérotés 1-236 plus ff. 6bis et 6ter), précédés de quatres gardes en papier et une en parchemin et suivis de trois gardes en papier.
    355 x 265 mm (justif. 300 x 205 mm).

    31 cahiers s’ouvrant sur le côté poil : 1 (f. 1-8, un quaternion - 1-6ter - et deux feuillets ajoutés, 7-8), 2-8 (f. 9-64, 7 quaternions réguliers), 9 (f. 65-68, un binion), 10-13 (f. 69-100, 4 quaternions réguliers), 14 (f. 101-104, un binion), 13 (f. 105-112, un quaternion), 16 (f. 113-118, un quaternion manquant des deux derniers feuillets), 17 (f. 119-126, un quaternion), 18 (f. 127-133, un quaternion manquant du quatrième feuillet), 19 (f. 134-142, un quaternion plus un feuillet ajouté, f. 135), 20-21 (f. 143-158, deux quaternions), 22 (f. 159-167, un quaternion plus un billet numéroté 160), 23 (f. 168-178, un quaternion auquel le f. 175 et le bifeuillet 172-173 ont été ajoutés), 24-26 (f. 179-202, trois quaternions), 27 (f. 203-209, un quaternion manquant du dernier feuillet), 28 (f. 210-217, un quaternion), 29 (f. 218-224, un quaternion manquant du dernier feuillet), 30 (f. 225-232, un quaternion), 31 (f. 233-236, un binion).
    Signature des cahiers en chiffres romains dans la marge inférieure de la dernière page des cahiers 1-8 (I-VIII), 10-28 (XI-XXVIIII) et 30 (XXXI). Foliotation moderne en chiffres arabes à l’encre noire dans la marge supérieure externe du recto.
    Réglure à la pointe sèche sur le côté poil, Rand « new style » (Muzerelle 2-2-3/0/2-2/JJ) ; 44 lignes sur deux colonnes.

    Reliure du XIXe siècle sur ais de carton couverts en veau fauve à encadrement de filets dorés. Dos au chiffre de Louis-Philippe. Pièce de titre noire : « ISIDORI MERCATORIS COLLECTIO CANONUM ». Contre-gardes en papier marbré ; gardes en papier marbré (I et IV’) en papier (II-IV et I’-III’) et en parchemin (V, numérotée I).
    Aux f. 1r et 234v, estampille de la « Bibliotheca Regia » identique au modèle Josserand-Bruno n° 5 (avant 1735).

    Custodial History:

    Le manuscrit, produit probablement à Angers, a fait partie de la bibliothèque de Jacques-Auguste de Thou ; il correspond au n° 8 du catalogue de sa bibliothèque (cf. ms. Dupuy 653, f. 8). Il a été ensuite acheté par Étienne Baluze pour la bibliothèque de Jean-Baptiste Colbert (cf. J. Rambaud-Buhot, dans Etudes d'histoire du droit canonique dédiées à Gabriel Le Bras, Paris, 1965, I, 330, n. 31). Estimé 6 livres lors de la prisée de la Bibliothèque de Colbert, en novembre 1683 (cf. Delisle, Cabinet des manuscrits, I, 478), il a été acquis par la Bibliothèque du Roi en 1732 avec l'ensemble de la collection colbertine.
    Au f. 1, note du début du XVIIe siècle : « Non est hic liber Isidori Hispalensis episcopi sed Isidori Mercato[r]is multo recentioris ut probat Baronius in suo martyrologio, sub die quarta Aprilis. Qui et hunc canonum librum nuper impressum fuisse scribit, mutato Mercatoris in Peccatoris nomine ».


Place
Rights
  • Bibliothèque nationale de France. Département des Manuscrits
  • Mécénat : Ce manuscrit a été numérisé dans le cadre de « France-Angleterre, 700-1200 : manuscrits médiévaux de la Bibliothèque nationale de France et de la British Library, un programme de la Fondation Polonsky ».
License
Digitisation
Manifest URL
Related
Biblissima portal
Library logo