Contents:
F. 1r-2v : blancs, avec annotations.
F. 2v (addit.) : Benedictiones ; « Omnipotens Deus sua vos
benedictione confirmet… – …dignetur ».
F. 3r (addit.) : Capituli […] ; « Presbiteri per vilias et
vicos… – …sua voluntate optulerint ».
F. 3r (addit.) : De diaconibus ex Concilio Ancyrano ; « Diaconi
quicumque ordinantur… – …cessare debebunt » ; Ut levitae et
virgines ante XXV annos non consecrentur ex Concilio Cartaginis «
Ita placuit ut ante viginti quinque… – …consecrentur ».
F. 3v (addit.) : « …apud Hebreos Ys nominatur… – …Vuidonem
» (suivi d’un signum crucis portant les mots « vita - lumen
»).
F. 4r : Versus Gothascalci ; « O veneranda Dei suboles… –
…His Deus obsecro, me socies » (éd. L. Traube, 1896, MGH PLAC
III, p. 728).
F. 4r-v : Benedictiones ; « Omnipotens… – …mandatur ».
F. 4v : Vicesimo VIII capitulo Caroli et filii eius Ludovici : «
Si quis hominem in iuditio iniuste contra alium… – …per
preceptum regis libertatem su[am conquirat]… » (éd. G. Schmitz,
MGH Capit. N.S. 1, p. 585-586).
F. 5r-58v : Isaac Lingonensis, Capitula : inc. « Cum oportunitas
ecclesiastica exigit… », expl. « …in exilio deputetur »
(éd. R. Pokorny - M. Stratmann, Hannover, 1995, MGH Capit. episc.
2, p. 180-241).
F. 58v-66v : Isidorus mercator, Collectio decretalium (excerpta) ;
inc. « Qualis autem condempnatio… », expl. « …hominibus
arguantur vel arceantur » (PL 130, 42-141).
F. 66v-68r : Canones de monasteriis ; inc. « Que semel dedicata
sunt monasteria consilio episcoporum… », expl. « … non
regulari adversione distrinxerit ».
F. 68r-69v : De Iudaeis ; inc. « Iudaicis superstitionibus… »,
expl. « …facultatibus capite puniantur ».
F. 70r-71v : De rebus ecclesiae ; inc. « Sancitum est ut unicuique
ecclesiae… », expl. « …venerabilium locorum adiutorium
faciant ».
F. 71v-79r : De modis accusatorum vel accusationum ; inc. « Ut
episcopus nullius accusationis causam… », expl. «
…accusatione episcoporum subditus submovemus » (suit une
addition peu lisible).
F. 79v-83v : Incipiunt capitula de epistolis apostolicis deflorata
; inc. « Deus ad hoc preordinavit apostolicos et omnes qui summo
sacerdotio… », expl. « …prohibetur audiri ».
F. 83v (addition) : Cap. LXXI ; « De rebus ecclesiarum quae per
XXX annorum spatium sine ulla interpretatione possesse sunt… »,
expl. « … subtrahere liceat ».
F. 84r-94v (addit.) : Excerpta varia : f. 84r Oratio contra
fulgura. Primo spargatur aqua benedicta « Exorcizo te, creatura
salis et aque… – …iudicare vivos et mortuos et seculum » ;
f. 84r Et postea dicatur ista oratio « Omnipotens sempiterne Deus,
parce… – …comminatio potestatis » (suivi d’un texte biffé
et d’une addition écrite en partie en notes tironiennes) ; f.
84v […] Concilio Calcidonense « De conspiratione… – …gradu
» ; f. 84v In Laodicense Concilio… « Quod non oporteat
sacerdotem… Ut nullus laicus res ecclesie absque carta presumat
possidere… – …reprobi iudicentur » ; f. 85r « Non liceat
presbiteris res tituli… – …sine ulla necessitate » ; f. 85r
Ex Concilio Toletano « Iudeorum filios vel filias… –
…salutarem curam impendat » ; f. 89r Ex Concilio Laodicensi «
Nulla potestas laicalis… – …cum suis omnibus » ; f. 89v Ex
Concilio Anchirano « Si quis episcopum in aliquo dehonestaverit…
– …penitudinis tanti sceleris » ; f. 90r Ex Concilio Toletano
« Si quis potentium aliquem episcopum quod… – …scelus
diffiniatur » ; f. 90r Ex Concilio Cartaginensi « Si quis de
potentibus quemlibet episcopum iunxerit… – …eius examine
iudicandus » ; f. 90v Ex Concilio Cartaginensi « Item placuit ut
quicumque clerici vel diaconi… – …successione cognationis
obvenerit » ; f. 91r Ex Concilio Laodicensi « Nulla potestas
laicalis diaconum… – …cum suis omnibus » ; f. 91v Ex
Concilio Anchirano « Si quis episcopum in aliquo dehonestaverit…
– …penitudinis tanti sceleris » ; f. 92r Ex Concilio Toletano
« Si quis potentium aliquem episcopum quod… – …scelus
diffiniatur » ; f. 92r « Si quis de potentibus quemlibet
episcopum iunxerit… – …eius examine iudicandus » ; f. 92r
Hoc capitulum est de expositione sancti Gregorii pape « Accipite
itaque incipientes usque ad quartum altaris ministrum… –
…redimere venit » ; f. 93r Benedictio « [Domine Iesu Christe
qui es iudex…] comprobet ac manifestet… – …pervenit… » ;
f. 93r (addition) « Contra paralisi… de plantana c folias… »
; f. 93v De falsis testibus… « [Si quis cum altero de qua]libet
[causa]… – …testes habere » (suivent des essais de
plume).
F. 94v : blanc.
Physical Description:
France (Bourgogne ?)
Écriture minuscule caroline d’une main principale.
Initiales à l’encre rouge ; rubriques en capitale mixte à
l’encre rouge.
Parchemin.
94 ff., précédés et suivis de trois gardes en parchemin.
250 x 195 mm (justif. 170 x 110 mm).
13 cahiers s’ouvrant sur le côté poil : 1 (f. 1-4, un ternion
manquant du quatrième et du dernier feuillet), 2 (f. 5-12, un
quaternion), 3 (f. 13-22, un quaternion précédé de deux
feuillets isolés), 4-10 (f. 23-78, sept quaternions), 11 (f.
79-84, un quaternion manquant des deux derniers feuillets), 12 (f.
85-88, un binion), 13 (f. 89-94, un binion suivi de deux feuillets
isolés). Signature des cahiers en chiffres romains à l’encre
brune, inscrite au centre de la marge inférieure du premier
feuillet (cahiers 5, 7, 8, signés IIII, VI, VII) ou du dernier
(cahiers 6, 10, 11, signés V, VIIII, X). Foliotation moderne en
chiffres arabes à l’encre noire dans la marge supérieure
externe du recto.
Réglure à la pointe sèche sur le côté poil, Rand « new style
» (Muzerelle 1-1/0/2-2/J) ; 19 longues lignes.
Reliure du XVIIIe siècle sur ais de carton couverts en
maroquin rouge aux armes royales ; dos à cinq nerfs au chiffre
royal ; titre au dos en lettres dorées : « Canones collecti. ab
Isaaco Lingon. ». Contre-gardes et gardes en parchemin.
Aux f. 1r et 94v, estampille de la « Bibliotheca Regia »
identique au modèle Josserand-Bruno n° 1 (XVIIe siècle).
Custodial History:
Le manuscrit a appartenu au monastère de Saint-Germain
d’Auxerre : cf. l’ex-libris au f. 5r (XIe siècle), «
Hic est liber sancti Germani Autissiodorensis » ; il est passé
ensuite dans la collection du cardinal Mazarin (cf. Omont,
Anciens Inventaires, IV, p. 293 n° 298 : « Excerpta de
corpore Canonum ») et il a été acquis en 1668 par la
Bibliothèque Royale (cf. ancienne cote au f. 1r, « 4242 »), au
moment de la vente de la bibliothèque du cardinal (cf. Delisle,
Cabinet des manuscrits, I, p. 281-282).