Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits, NAL 3078

Go to viewer chevron_right
Source
Gallica (Bibliothèque nationale de France)
Library
Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits
Shelfmark
  • NAL 3078
Biblissima authority file
Date
  • XVIe siècle
Language
  • Latin
Title
  • Livre liturgique noté pour la messe comportant des extraits du commun des saints, des propres de la Sainte Vierge, des kyriales et des séquences.
Description
  • Contents:

    1) F. [21]-67 v°. Propre de messes pour le commun des saints.

    « In Nativitate apostolorum » : (f. [21]) « Introitus » (Mihi autem nimis honorati) ; « Alleluia Ego vos elegi de mundo » ; (f. 22) « Alleluia Nimis honorati sunt amici » ; « Alleluia Te gloriosus apostolorum » ; (f. 22 v°) [offertorium] « Mihi autem nimis honorati… » ; (f. 23) « Offertorium » (Constitues eos principes) ; (f. 23 v°) « Offertorium » (In omnem terram exivit) ; « communio » (Ego sum vitis vera) ; (f. 24) « communio » (Ego vos elegi) ; « Communio » (Vos qui beati estis).

    In Nativitate unius martiris non pontificis : (f. 24 v°) « Introitus. In virtute tua Domine… » ; (f. 25) « alius introitus » (Letabitur in justus in Domino) ; « alius introitus » (Justus non conturbabitur quia Dominus) ; (f. 25 v°) « alius introitus » (Gloria et honore coronasti eum) ; (f. 26) « Alleluia Beatus vir qui timet » ; (f. 26 v°) « Alleluia Posuisti Domine super caput » ; (f. 27) « Alleluia Justus non conturbabitur » ; « Alleluia Qui sequitur me non ambulat » ; (f. 27 v°) « Alleluia Letabitur in justus in Domino » ; (f. 28) « Alleluia Gloria et honore coronasti eum » ; « Offertorium » (In virtute tua Domine letabitur) ; (f. 28 v°) « Offertorium » (Gloria et honore coronasti eum) ; (f. 29) « Offertorium » (Desiderium animae ejus tribuisti) ; « Offertorium » (Posuisti Domine in capite) ; (f. 29 v°) « communio » (Qui vult venire post me) ; « Communio » (Magna est gloria ejus in salutare tuo) ; (f. 30) « Communio » (Qui mihi ministrat me sequatur) ; « Communio » (Posuisti Domine in capite).

    In Nativitate unius sancti a Pasca usque Pent. ubi alius specialiter non assignatur : (f. 30 v°) « Introitus » (Protexisti me Deus a conventu) ; (f. 31) « Alleluia Confitebuntur caeli mirabilia tua » ; (f. 31 v°) « Offertorium » (Confitebuntur caeli mirabilia tua) ; « Communio » (Letabitur justus in Domino).

    In Nativitate plurimorum martirum a Pascha usque Pent. ubi alius specialiter non assignatur : (f. 32) « introitus » (Sancti tui Domine benedicite) ; (f. 32 v°) « Alleluia Sancti tui Domine florebunt » ; (f. 33) « Alleluia Stabunt justi in magna constantia adversus ».

    In Nativitate plurimorum martirum : (f. 33 v°) « introitus » (Interet in conspectu tuo Domine) ; (f. 34) « alius introitus » (Sapientiam sanctorum narrent populi) ; (f. 34 v°) « alius introitus » (Salus autem justorum a Domino) ; « alius introitus » (Clamaverunt justi et Dominus exaudivit eos) ; (f. 35) « alius introitus » (Multae tribulationes justorum) ; (f. 35 v°) « alius introitus » (Ecce oculi Domini super timentes) ; (f. 36) « alius introitus » (Loquetur Domine pacem) ; (f. 36 v°) « alius introitus » (Judicant sancti gentes) ; « alius introitus » (Laudate pueri Dominum) ; (f. 37) « alius introitus » (Timete Dominum omnes sancti ejus) ; (f. 37 v°) « alius introitus » (Justi epulentur et exultent in conspectu) ; (f. 38) « Alleluia Sancti tui Domine » ; « Alleluia Laudate pueri Dominum » ; (f. 38 v°) « Alleluia Gaudete justi in Domino » ; « Alleluia Mirabilis Dominus » ; (f. 39) « Alleluia Exultabunt sancti in gloria » ; « Alleluia Corpora sanctorum in pace » ; (f. 39 v°) « Alleluia Justi epulentur et exultent » ; (f. 40) « Alleluia Fulgebunt justi et tanquam » ; (f. 40 v°) « Alleluia Te martirum candidatur laudet » ; « Alleluia Preciosa in conspectu Domini » ; (f. 41) « Alleluia Laetamini in Domino » ; (f. 41 v°) « Alleluia Haec est vera fraternitas » ; « Alleluia Judicabunt sancti nationes » ; (f. 42) « Alleluia Justorum animae me in manu » ; (f. 42 v°) « Alleluia Tradiderunt corpora tua propter Deum » ; (f. 43) « Alleluia Laudate Dominum in sanctis » ; « Offertorium » (Anima nostra sicut passer) ; (f. 43 v°) « Offertorium » (Repleti sumus mane misericordia) ; « Offertorium » (Mirabilis Deus in sanctis) ; (f. 44) « Offertorium » (Exultabunt sancti in gloria laetabuntur) ; (f. 44 v°) « Offertorium » (Gloriabuntur in te omnes) ; (f. 45) « Offertorium » (Justorum animae me in manu) ; (f. 45 v°) « Offertorium » (Laetamini in Domino) ; « Communio » (Multitudo languentium et qui verabantur) ; (f. 46) « Communio » (Justorum animae in manu) ; « Communio » (Beati mundo corde quoniam) ; (f. 46 v°) « Communio » (Gaudete justi in Domino) ; (f. 47) « Communio » (Posuerunt mortalia servorum tuorum) ; « Communio » (Quicumque fecerit voluntatem) ; (f. 47 v° ) « Communio » (Et si coram homnibus tormenta) ; « Communio » (Anima nostra sicut passer) ; (f. 48) « communio » (Signa eos qui in me credunt) ; « Communio » (Dico autem vobis amicis) ; « communio » (Quod dico vobis in tenebris).

    In Nativitate unius confessoris pontificis : (f. 48 v°) « Introitus » (Sacerdotes tui Domine) ; (f. 49) « alius introitus » (Statuit ei Dominus) ; (f. 49 v°) « alius introitus » (Sacerdotes ejus induant salutari) ; « alius introitus » (Sacerdotes Dei benedicte Dominum) ; (f. 50) « alius introitus » (Justus ut palma florebit) ; (f. 50 V°) « Alleluia Tu es sacerdos me ternum » ; « Alleluia Hic est sacerdos quem Dominus » ; (f. 51) « Alleluia Justus ut palma florebit » ; « Alleluia Inveni David servum » ; (f. 51 v°) « Alleluia Disposuit testamentum electis meis » ; (f. 52) « Alleluia Memento Domine David » ; « Alleluia Justus germinabit sicut lilium » ; (f. 52 v°) « Alleluia Domine quinque talenta tradidisti » ; (f. 53) « Alleluia Juravit Dominus et non poenitebit » ; « Alleluia Amavit eum Dominus » ; (f. 53 v°) « Offertorium » (Inveni David servum meum) ; (f. 54) « Offertorium » (Veritas mea et misericordia) ; « Offertorium » (Justus ut palma florebit) ; (f. 54 v°) « Communio » (Beatus servus quem cum venerit) ; « Communio » (Domine quinque talenta tradidisti), (f. 55) ; « Communio » (Fidelis servus et prudens) ; « Communio » (Semel juravi in sancto meo).

    In nativitate unius confessoris non pontificis (f. 55 v°) [Introitus] (Os justi meditabitur sapientiam) ; (f. 56) « Alleluia Beatus vir qui suffert tentationem ».

    2) (ff. 56 v°-69) Propres pour la Nativité de la Vierge et en son honneur.

    In Nativitate Virginum : (f. 56 v°) « introitus » (Dilexisti justitiam et odisti iniquitatem) ; (f. 57) « alius introitus » (Loquebar de testimoniis tuis) ; « alius introitus » (Me expectaverunt peccatores ut perderent) ; (f. 57 v°) « alius introitus » (Vultum tuum deprecabuntur omnes) ; (f. 58) « alius introitus » (Cognoni Domine quia equitas) ; (f. 58 v°) « Alleluia Diffusa est gratia » ; « Alleluia Loquebar Domine de testimoniis tuis » ; (f. 59) « Alleluia Quinque prudentis virgines » ; (f. 59 v°) « Alleluia Adducentur regi virginis » ; (f. 60) « Alleluia Spetie tua et pulchritudine » ; « Alleluia Haec est virgo sapiens » ; (f. 60 v°) « Alleluia O quam pulchra est » ; (f. 61) « Offertorium » (Offerentur regi Virgines) ; « Offertorium » (Diffusa est gratia in labiis tuis) ; (f. 61 v°) « Off » (Filiae regum in honore tuo) ; « Offertorium » (Offerentur regi virgines) ; (f. 62) « Co » (Diffusa est gratia in labiis tuis) ; « Communio » (Feci judicum et justiciam Domine) ; (f. 62 v°) « Communio » (Quinque prudentes virgines acceperunt) ; « Communio » (Simile est regnum caelo) ; (f. 63) « Communio » (Confundatur superbi quia injuste) ; « Communio » (Dilexisti justitiam et odisti iniquitatem) ; (f. 63 v°) « Communio » (Principes persecuti sunt me).

    In honore Beatae Mariae Virginis ab adventu usque ad Nativitatem Domini : (f. 64) [Introitus] (Rorate coeli de super) ; « Alleluia Ave Maria gracia plena » ; (f. 64 v°) « Offertorium » (Ave Maria gracia plena) ; (f. 65) [Communion] (Ecce Virgo concipiet).

    [In honore Beatae Mariae Virginis] ab Nativitate Domini usque ad Purificationem dicitur istud offertorium [sic] [Introït] « Vultum tuum 57 [f. v°] » ; « Alleluia Post partum Virgo inviolata » ; (f. 65 v°) « Offertorium » (Felix namque es sacra Virgo Maria) ; « Communio » (Beata viscera Mariae Virginis).

    [In honore Beatae Mariae Virginis] ab Purificatione usque ad Pascam dicitur istud offertorium : (f. 66) [Introït] (Salve sancta parens) ; (f. 66 v°) « Alleluia Virga Jesse florit ».

    Post septuagesimam : (f. 67) « tractus » (Gaude Maria Virgo).

    A Pasca usque Pentechostes : (f. 67 v°) « offertorium » (Beata es Virgo Maria).

    3) (ff. 69-93) Ordinaires de la messe pour le temporal et le sanctoral.

    Ordinaires de la messe : (f. 69) « In Epiphania Domini. Copie du Kyrie fons bonitatis » ; (f. 71 v°) « In festis duplicibus. Copie de l'ordinaire Cunctipotens genior Deus » ; (f. 73 v°) « Semi-duplicibus in festis. Copie du Kyrie rex genitor suivi du Gloria du IIe ordinaire » ; (f. 75) « Item aliud in semi-duplicibus festis » ; (f. 76) « In die Nativitatis Domini. Kyrie et incipit du Gloria » ; (f. 76 v°) « In die Pasca. Copie du Kyrie magnae Deus potentiae » ; (f. 78 v°) « In festivitate Corporis Christi » ; (f. 81) « In festis Beatae Mariae Virginis » ; (f. 83 v°) « De virginibus ut de Beata Virgine. Kyrie et incipit du Gloria » ; « Aliud de Beata Virgine » ; (f. 86) « In dominicis diebus. Copie de Orbis factor : Kyrie B, incipit du Gloria, Sanctus et Benedictus » ; (f. 87) « Aliud dominicale. Kyrie et Gloria » ; (f. 88) « In quadragesima et in adventu Domini. Kyrie, Sanctus et Agnus Dei » ; (f. 89) « De martyribus. Copie du Kyrie et du Sanctus de l'ordinaire Pater cuncta » ; (f. 90 v°) « In festis duplicibus majoribus. Sanctus et Agnus Dei » ; (f. 91) « De virginibus ut de Beata Virgine. Kyrie et incipit du Gloria » ; (f. 91 v°) « De confessoribus. Kyrie et incipit du Gloria » ; (f. 92) « De virginibus. Kyrie et incipit du Gloria » ; « De martiribus. Sanctus, Agnus Dei » ; (f. 93) « De confessoribus ut Virginibus. Copie du Kyrie de l'ordinaire Pater cuncta ».

    4) (ff. 94-137 v°) Séquences pour le temporal et le sanctoral.

    Séquences pour les trois messes du jour de Noël : (f. 94) « In galli cantu » (Grates nunc omnes reddam) ; « In aurora » (Eia recolamus laudibus piis digna) ; (f. 96 v°) « Ad missam majore » (Natus ante secula Dei).

    Séquences : (f. 98) « De sancto Stephano » (Hanc concordi famulatu) ; (f. 99 v°) « De sancto Johanne » (Joannes Jesu Christo multùm dilecte virgo) ; (f. 100 v°) « De innocentibus » (Laus tibi Christe Patris) ; (f. 102) « In Epiphania Domini » (Festa Christi omnis christianitas celebret) ; (f. 103 v°) « De Conversione sancti Pauli » (Dixit Dominus ex basan) ; (f. 105) « In die Purificationis Mariae » (Concentu parili hic te Maria veneratur) ; (f. 107 v°) « In festo Pascae » (Laudes salvatori voce modulens) ; (f. 110 v°) « Sancta die » (Pangamus creatoris atque Redemptoris gloriam) ; (f. 212) « Tertia die » (Agni Pascalis esu potuque dignas) ; (f. 113) « Quarta feria » (Grates salvatori ac regi Christo) ; (f. 114 v°) « Quinta feria » (Hec est sancta solemnitas solemnitatum) ; (f. 115) « In die Pascae » (Victimae pascali laudes) ; (f. 116) « In die Ascensionnis Domini » (Summi triumphi regis) ; (f. 118) « De Sancto Spiritu » (Veni Sancte Spiritus) ; (f. 119) « Alia de Sancte Spiritus » (Sancti Spiritus assit nobis) ; (f. 121 v°) « De S. Trinitate » (Benedicta sit semper Sancta Trinitas) ; (f. 123 v°) « In festo Corporis Christi » (Lauda Sion Salvatorem) ; (f. 128) « …Quam splendida polo stella maris rutilat ».

    Séquences en notation Hufnagel : (f. 129 v°) « De gloriosa Virgine Maria sequentia » (Ave praeclara maris stella) ; (f. 132) « Sequentia de Compassione gloriose Dei genitricis Mariae » (Stabat Mater dolorosa) ; (f. 134 v°) « In s[anctam] Catarinam » (Ave praesignis martyr dignis colenda) ; (f. 137) « In Dedicatione ecclesiae sequentia » (Psallat ecclesia matre illibata).

    5) (ff. 140-143 v°) Fragments de séquence et de litanies.

    (f. 140) « Lapso contulisti vitam et imperium » ; (f. 140 v°) « Cum sit omnis caro » ; (f. 142 v°) « Cum sit omnis caro » ; (f. 144 v°) « Sancta Maria ora pro nobis », (f. 145) ; « Sancta Maria ora pro nobis » ; (f. 146 v°) ; « Sancta Maria ora pro nobis ».

    6) Notes :

    - Sauf indication contraire, chaque ordinaire comprend pour le propre du temps et le propre des saints les chants du kyrie, du Gloria, du Sanctus et de l'Agnus Dei.

    - Précisions sur certaines séquences et sur des fragments de litanies.

    (F. 128) la séquence « Congaudent angelorum chori gloriosae » début au verset « Quam splendida polo stella maris rutilat ». (F. 140) le verset « Lapso contulisti vitam et imperium… » est extrait de la séquence « Verbum bonum et suave ». (F. 140 v°) la copie de la mélodie « Cum sit omnis caro » comporte la mélodie intégrale avec seulement un incipit textuel. (F. 143 et 146 v°) l'extrait des litanies « Sancta Maria ora pro nobis » est en notation mesurée et quatre voix avec au départ les indications : « cantus », « altus » et « tenor »...

    Physical Description:

    Papier. - 125 f. numérotés de 21 à 146, précédés et suivis respectivement par deux et trois pages de garde. - 212 x 255 mm (justif. 160 x 150 mm). - Foliotation en chiffre arabe sur la marge supérieure à gauche. - Manuscrit de format oblong en deux parties. Du f. [21] au f. 129, chaque recto et verso comporte cinq portées de cinq lignes à l'encre noire avec une notation carrée à l'encre noire. Du f. 129 v° au f. 137 v°, chaque recto et verso comporte cinq portées de cinq lignes à l'encre noire avec une notation Hufnagel à l'encre noire et des barres de mesure à l'encre rouge.
    Titre des fêtes, des différentes parties de la messe et des initiales des versets de chaque mélodie à l'encre rouge.
    F. 32 indications à l'encre rouge et à l'encre noire des incipits textuels des différentes parties de la messe pour : « In Nativitate unius martiris pontificis » et « In Nativitate plurimorum martirum a Pascha usque Pentecost… ». F. 56 indication à l'encre rouge et à l'encre noire des incipits textuels de versets alleluiatiques, d'offertoires et de communions pour la fête « In Nativitate unius confessoris non pontificis ». F. 67 v° : indications à l'encre rouge et à l'encre noire des incipits textuels de différentes parties de la messe pour « A Pasca usque Pentechostes introitus... ». F. 68 indication « A Pentechostes usque ad adventum dicitur istud offertorium… ».
    La première portée du f. 68 v° comporte une mélodie en notation Hufnagel dépourvue de texte.
    Sur le f. 149 copie à l'encre marron de fragments de textes et de termes italiens ou latins : « spirit gentili ch per virtu qui veniti », « La musicia amata dali signori Venetiani », « quibus »…
    Les feuillets 138 et 139 sont vierges.
    Les incipit des différentes parties de la messe sont entre paranthèses.

    Custodial History:

    Historique : La présence de plusieurs mélodies liturgiques, en notation Hufnagel, permet semble-t-il de supposer que ce manuscrit a été copié en Allemagne. Ensuite, étant donné les inscriptions (f. 21) « Antonio Piatti … » et (f. 146 v°) « Pridie nonas novembris me' dono recepisse factor a Bartholomeo Calvo habitanti in Vermilio Valis Solis hunc musaicum : milessimo quingentesimo quadragentesima », cet ouvrage est vraisemblablement passé de l'Allemagne à l'Italie par l'intermédiaire d'un don à Bartholomeo Calvo, musicien italien. Don n° 7203 effectué par l'École nationale des chartes le 6 juin 1943.


Rights
  • Bibliothèque nationale de France. Département des Manuscrits
License
Digitisation
Manifest URL
Related
Biblissima portal
Library logo