Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits, NAL 3240

Go to viewer chevron_right
Source
Gallica (Bibliothèque nationale de France)
Library
Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits
Shelfmark
  • NAL 3240
Biblissima authority file
Date
  • milieu du XVe siècle.
Language
  • Latin
Title
  • SERVASANCTUS DE FAENZA, O.F.M., Libellus de prescientia Dei et de predestinatione contra curiosos.
Agent
Description
  • Contents:

    Le traité attribué par le manuscrit à Johannes de Turrecremata ne fait pas partie des oeuvres du cardinal répertoriées par Thomas Kaeppeli, Scriptores Ordinis Praedicatorum Medii Aevi, III, 1980, n° 2702-2740. Le même auteur, n° 2822, attribuait l’oeuvre à un certain Laurentius de Pratis gallicus, dominicain d’Arras attesté en 1451, sur la foi de l’attribution donnée par le colophon du ms Vatican Urb. lat. 564; cf. aussi Stegmüller, Repertorium, III, n° 4025, qui le rapproche d’un traité de Joachim de Flore au titre similaire : Dialogus de praescientia et praedestinatione Dei. Pour l’attribution à Servasanctus, voir : Marie-Françoise DAMONGEOT-BOURDAT, « Un nouveau traité du franciscain Servasanctus de Faenza, le Liber de prescientia Dei et predestinatione contra curiosos (ms BnF, nouvelle acquisition latine 3240) », Parva pro magnis munera. Etudes de littérature tardo-antique et médiévale offertes à François Dolbeau par ses élèves réunies par Monique Goullet, Turnhout, 2009, p. 179-193.

    F. 1-2v. « [T]abula libelli de prescientia Dei et predestinatione contra curiosos incipit feliciter : » Table des chapitres avec renvois aux feuillets numérotés en chiffres arabes.
    F. 3-4 réglés blancs.
    F. 5-114v. « Liber de prescientia et predestinatione Dei contra curiosos magistri Johannis de Turrecremata, ordinis Predicatorum, cardinalis Sancti Sixti incipit ». [Prologus :] « [D]uos esse procedendi modos contra illos qui de prescientia Dei querunt certissimum est... /... canem projectum si fuerit in os ejus. » (5-7).
    « Tractatus incipit et primo ponitur primus modus quo facile superbia prescitorum refellitur ».
    « [Q]uerentibus curiose divina secreta que sunt altissima, sunt profundissima, sunt a nostro sensu remota... habeas capacitatem ad minima » (7-11)
    « De hiis que sunt obicienda illis qui querunt de prescientia sive predestinatione divina ut questio pro questione reddatur » (11-27v)
    « Primus modus explicit quomodo sunt refellendi qui querunt de prescientia Dei et maxime illi qui sunt illitterati. Nunc secundus modus ponendus est quo refellendi sunt sapientes qui scientie verba intelligunt et primo de duplici opinione philosophorum » (27v-29v)
    « De argumentis quibus utunutr contra nos qui dicuntur predestinati cum sint potius reprobi. Et ponitur primo argumentum Tullii et responsio Augustini » (29v-30v)
    « Solutio Augustini » (30v-32)
    « Idem modus dicendi sed per verba leviora et planiora et per exempla que sunt rudibus magis intelligibilia quam verba subtilia » (32-33v)
    « Responsio » (33v-41)
    « Argumentum aliud ex primo deductum » (41)
    « Responsio » (41-44v)
    « Objectio gravis qua predestinati nos premunt [dum] dicunt non valere bona facere nec mala nocere » (44v-47)
    « Stulta responsio » (47-51v)
    « Rationes catholicorum contra predestinatos sumpte ex diversis causis » (51v-52)
    « Prima ratio sumpta ex parte futuri » (52-53)
    « Secunda ratio que sumitur ex parte Dei prescientis » (53-56v)
    « Tertia ratio sumpta ex parte perfectionis universi » (56v-58v)
    « Quarta ratio sumpta ex libertate liberi arbitrii et insuper certi experimenti » (58v-60)
    « Objectio contra predicta cum quadam additione argumentorum ad impossibile ducentium » (60-64v)
    « De predestinatione divina » (64v-69v)
    « Quare plures sunt reprobi quam electi et plures dampnandi quam salvandi » (69v-75v)
    « Quare Deus primum hominem fecit quem peccaturum esse prescivit » (75v-79)
    « Objectio » (79-81)
    « Objectio fortis de hominibus qui dampnantur » (81-88v)
    « Quare Deus parvulos baptizatos futuros si vixerint malos non statim post baptismum assumit sed diu vivere cum suo dampno sinit » (88v-93v)
    « Adjunctio » (93v-95v)
    « Quare pagani dampnantur et illi qui inter ydolatras nascuntur, nutriuntur et vivunt » (95v-98v)
    « Alia ratio communis ad omnia » (98v-99)
    « Quare infantuli filii paganorum dampnantur cum non sint divinorum preceptorum et verborum capaces » (99-100)
    « Questio fortis » (100-101)
    « Objectio » (101-102v)
    « Questio gravis. Rubrica » (102v-103v)
    « Questio fortis » (103v-107v)
    « Quare Deus parvulos non baptizatos mori sinit antequam baptizentur qui salvarentur si usque ad modicum tempus tenerentur in vita ut baptizari possent » (107v-112)
    « Ratio alia pro curiosis quibus magis quam vera [natura dans la table] satisfaciant curiosa » (112-114v)
    « Questio quare fecit Deus diabolum quem sciebat esse casurum ». [S]i autem de diabolo questio moveatur ... dyabolum bonum fecit[ut si vel réclame] », dernier chapitre incomplet par lacune matérielle (114v).

    Physical Description:

    France ou Italie. Ecriture humanistique française. Titres, titres courants et foliotation rubriqués. Espaces réservés pour les initiales laissés en blanc. 195 x 140 mm. Parchemin. ff . A-B, 1-114, C-D. Foliotation originale en chiffres arabes de 1 à 110, ne prenant pas en compte la table des chapitres. Cahiers : 1 f. de garde papier, un f. de garde parchemin, 14 (1-4), 210 (5-14), 310 (15-24), 410 (25-34), 510 (35-44), 610 (45-54), 710 (55-64), 810 (65-74), 910 (75-84), 1010 (85-94), 1110 (95-114), 2 ff. de garde papier. Réclames verticales. La réclame à la fin de l’actuel dernier cahier témoigne de la perte du cahier final. Réglure à l’encre brune à longues lignes (24 ll. par page).

    Demi-reliure, XVIIIe siècle, peau de chèvre fauve, sur ais de bois, à l’imitation des reliures médiévales italiennes. Pièce de titre au dos : CARD / TORQUE / DE / PRAED. Estampille de la BnF.

    Custodial History:

    Modalités d'entrée : Achat galerie "Les Enluminures", Paris, 2006, signalé dans Revue de la Bibliothèque nationale de France 26 (2007), p. 83.


    Le ms se trouvait en Italie dès le XVIIIe siècle : sur un feuillet de papier collé au recto de la première garde, note du XVIIIe siècle en italien concernant la vie et les oeuvres du cardinal « Giovanni de Torquemado », avec référence à la notice de l’Histoire ecclésiastique de l’abbé Claude Fleury [édition , t. XXIII, livre CXIII, p. ]. Il est fait également mention de la lacune de feuillets à la fin du volume. En dessous, mention au crayon du XIXe siècle : « per codice n° 1 ». Essais de plume à l’encre noire, f. B. — Le volume faisait partie de la collection du marquis Roberto Venturi Ginori à Florence en 1962 ; cf. P. O. Kristeller, Iter italicum, II, Italy, 519, d’après le Catalogo dei Manoscritti della Nobile Famiglia Venturi Ginori : « 1. mbr. XV. Joh. de Turrecremata, de prescientia et predestinatione Dei contra curiosos, fragm. at the end ». — Achat Paris, Galerie Les Enluminures, 2006 (Achat 2006-15).


    Achat 2006-15


Place
  • Preferred form
    • France (?)
    Original form
    • France (?)
    Other form
    • France
    • France (Paris ? Fontainebleau ?)
    • France.
    • Lieu de copie : France ( ?) : cf. Hans-Collas ― Schandel, p. 327
    • France ?
    • France -- 16e siècle
    • Frankreich
    • França
    • Francia
    • Frankrijk
    • Abbaye de Fleury (Saint-Benoît-sur-Loire)
    • Abadia de Fleury (Saint-Benoît-sur-Loire)
    • Abtei Fleury (Saint-Benoît-sur-Loire)
    • Abbey of Fleury (Saint-Benoît-sur-Loire)
    • Abadía de Fleury (Saint-Benoît-sur-Loire)
    • Abdij van Fleury (Saint-Benoît-sur-Loire)
    • Région de la Loire (Abbaye de Fleury ?)
    • Loire Region (Abbey of Fleury?)
    • Regió del Loira (Abadia de Fleury ?)
    • Región del Loira (Abadía de Fleury ?)
    • France (Abbaye de Fleury ?)
    • França (Abadia de Fleury?)
    • Francia (Abadía de Fleury?)
    • France (Abbey of Fleury?)
    • Frankreich (Abtei Fleury?)
    • Frankrijk (Abdij van Fleury?)
    • France (est : Lorraine ?)
    • França (est: Lorena?)
    • Ostfrankreich (Lothringen?)
    • Eastern France (Lorraine?)
    • Francia (este: Lorena?)
    • Lothringen
    • Lorena
    • Lotharingen
    • Lorraine
    • França (Borgonya?)
    • France (Burgundy?)
    • Francia (Borgoña)
    • France (Bourgogne ?)
    • Frankrijk (Bourgondië?)
    • France (Bretagne ?)
    • França (Bretanya?)
    • Frankreich (Bretagne?)
    • France (Brittany?)
    • Francia (Bretaña)
    • Frankrijk (Bretagne?)
    • France (ouest : Bretagne ?)
    • Western France (Brittany?)
    • França (oest: Bretanya?)
    • Francia (oeste: Bretaña?)
    • Frankrijk (westen) (Bretagne?)
    • Westfrankreich: Bretagne?
    • Bretagne
    • Bretanya
    • Bretaña
    • Brittany
    • Probably the Loire region
    • France: Auxerre or Brittany
    • France: Fleury. vicinity of Paris (Saint-Denis?) (Bischoff)
    • France: Ile-de-France (Sens?)
    • France: Fleury; Reims?
    • France (Southern France?)
    • France: Fleury
    • France: probably Auxerre
    • France: evidently Eastern France
    • Central- or southern France
    • France, Vienne
    • [France]
    • Paris (?)
    • France (Paris?) or Flanders
    • France (3rd part)
    • Strassburg (probably)
    • Paris (?) or Tours (?)
    • France (Normandy?)
    • Rouen (?) or Paris (?)
    • France: Champagne, Burgundy or Centre
    • Lyon or Luxeuil (?)
    • France (Besançon?)
    • France (Paris?)
    • France, Northern (probably)
    • Probably Eastern France
    • St. Denis near Paris (monastery) (?)
    • Tours (?)
    • France (possibly near the court)
    • Italy and France (illumination)
    • [Provence?]
    • France, East (?)
    • France, Northeast?
    • France, Pontigny (or Paris?)
    • France, North?
    • France, Paris?
    • France, Diocese of Limoges?
    • France, Auxerre or area
    • France, Burgundy?
    • France, Brittany or Paris?
    • France, Angers?
    • France, Normandy?
    • France, East?
    • France, Bourges?
    • France, Anjou?
    • France, Northwest?
    • France, Tours?
    • France (probably Paris)
    • France, Europe
    • SW France?
    • FR
    • [FR]
    • Frankreich (Angers?)
    • Frankrijk (?)
    • Gallia
    • Gallia (Frankrijk)
    • Gallia? (Frankrijk?)
    • Frankreich (I.)
    • Frankreich (III.)
    • Frankreich (III)
    • Frankreich (II)
    • Frankreich (I)
    • I./III. Frankreich
    • II. Frankreich
    • Frankreich (Ergänzung)
    • [Frankrijk]
    • see more
    Biblissima portal
    Biblissima authority file
  • Preferred form
    • Italy (?)
    Original form
    • Italie (?)
    Other form
    • Italie
    • Italie (Toscane?)
    • Italie (Venise ?).
    • Italie ?
    • Italie (région de Venise ?).
    • Italie (Florence ?)
    • Italie,
    • Italie.
    • Itàlia
    • Italien
    • Italy
    • Italia
    • Italië
    • Italie (Toscane ?)
    • Itàlia (Toscana?)
    • Italien (Toskana?)
    • Italy (Tuscany?)
    • Italia (Toscana?)
    • Italy (Verona)
    • Italy (Naples?)
    • Italy (Florence?)
    • Italy (Naples?)(
    • Italy (Rome?)
    • Italy (Florence)
    • Italy, Bologna (?)
    • Italy, probably Naples
    • Italy, Naples
    • Italy, possibly Naples
    • Italy (perhaps Bologna)
    • Italy (Nonantola)
    • Probably Northern Italy
    • Padua or Venice
    • Italy (Tuscany)
    • Italy, northern (?)
    • Italy and France (illumination)
    • Italy and France (?)
    • Most likely northern Italy
    • Probably northern Italy (Verona?)
    • [Italy]
    • Italy, copied by Leon ben Joshua de Rossi of Cesena
    • Italy [Ancona or Pesaro?], [copied by Joseph ben Nissim Fermi?]
    • [Italy] copied by Samson ben Elijah Halfan
    • Italy, Venice?
    • Fols. 2-4: [Italy]
    • Treviglio? (Italy)
    • Fols. 1-98: [Italy]; fols. 100-302: [Italy]
    • Rovere (della Luna, Trent?) (Italy)
    • Ff. 1-64: [Italy]
    • Italy, North?
    • Italy, Bologna?
    • Italy, Reggio-Emilia?
    • Italy, Padua?
    • Italy, Ferrara or Bologna
    • Italy, Padua or Rome
    • Italy, Ferrara?
    • Italy, Genoa?
    • Italy, Probably Padua
    • Italy, Parma or Cremona?
    • Italy, Padua or Venice
    • Italy, Lombardy or Bologna?
    • Italy, Umbria?
    • Italy, Rome?
    • Italy, Ferrara or Venice?
    • Italy, Northeast?
    • Italy, Bologna or Venice?
    • Italy, Veneto, Venice?
    • Italy, Rome or Naples
    • Italy, South?
    • Italy, Florence?
    • Italy, Verona?
    • Italy, Brescia or Padua?
    • Italy, Ferrara or Padua?
    • Italy, Venice or Padua
    • Italy, Cremona Brescia? and Bologna
    • Italy, Ferrara or Verona?
    • Italy, Urbino or Mantua(?)
    • Italy, Padua or Rome?
    • Italy, Naples?
    • Italy, North?, Siena?
    • Italy, Probably Venice
    • Italy, Venice or Treviso
    • Italy, North? or French, South?
    • Italy, Mantua or Ferrara?
    • Italy, Rimini?
    • Italy, Padua or Venice?
    • Italy, Florence or Rome
    • Italy, Northwest?
    • Italy, North, Genoa?
    • Italy, Lombardy or Verona
    • Italy, Emilia?
    • Italy, Venice or Verona
    • Italy, Veneto?
    • Italy, Emilia or Mantua?
    • Italy, Northeast, Ferrara?
    • Italy, Central?
    • Italy, Genoa (?)
    • Italy, Herculaneum(?)
    • IT
    • Italy.
    • Italië (?)
    • Italia (?)
    • [Italien (Teil 1)
    • [Italien ]
    • Italien (II)
    • Italien (II.)
    • Italien (I)
    • Italien (IV)
    • Itália
    • [Italië]
    • see more
    Biblissima portal
    Biblissima authority file
Rights
  • Bibliothèque nationale de France. Département des Manuscrits
License
Digitisation
Manifest URL
Related
Biblissima portal
Library logo