Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits, Latin 6405

Go to viewer chevron_right
Source
Gallica (Bibliothèque nationale de France)
Library
Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits
Shelfmark
  • Latin 6405
Biblissima authority file
Date
  • XVe siècle (1er quart)
Language
  • Latin
Title
  • Anicius Manlius Severinus Boetius,De consolatione Philisophiae
Agent
  • Preferred form
    • Boèce (0480?-0524)
    Role
    • Author
    Original form
    • Boethius, Anicius Manlius Severinus (0480?-0524)
    • Anicius Manlius Severinus Boetius
    Other form
    • BOECE
    • BOETIUS
    • Boèce
    • Boezio
    • Boèce (0480?-0524)
    • Anicius Manlius Boethius
    • Boethius
    • Boece
    • Boetius
    • Anicius Manlius Severinus Boethius
    • Boecius
    • Boecii
    • Anilius Manlius Severinus Boethius
    • Anicii Manlii Severini Boëtii
    • ANICUS MANLIUS BOETIUS
    • BOETHIUS
    • Boèce 0480?-0524
    • Boeci, ca. 480-524 o 5
    • Boecio, Anicio Manlio Torcuato Severino
    • Boethius, Anicius Manlius Severinus
    • Boethius, Anicius Manlius Severinus 480-524
    • Boethius, d. 524
    • Author: Boethius, Anicius Manlius Severinus
    • Translator: Boethius, Anicius Manlius Severinus
    • Boethius, Anicius Manlius Torquatus Severinus
    • Boethius, -524
    • Boethius (c.480-524)
    • Boethius, Anicius Manlius Torquatus Severinus, c 480-524/525
    • Boèce (480?-524)
    • Boethius, -524, translator
    • Boethius, Anicius Manlius Severinus &datl=480-524
    • Anicius Manlius Severinus Boethius (480-524)
    • Boethus <Tarsensis>
    • Boethius (-524)
    • Boèce (Boetius Anicius Mantius Severinus - 480-524) > Philosophe
    • Boèce (Boetius Anicius Mantius Severinus - 480-524)
    • Boethius, Anicius Manlius Severinus (ca. 480-524)
    • Boécio, fl. 480-524
    • Boethius Anicius Manlius Severinus - ca. 480 - 524 - oorspronkelijke auteur
    • Boethius Anicius Manlius Severinus - ca. 480 - 524 - auteur
    • Boethius Anicius Manlius Severinus - ca. 480 - 524 - auteurvertaler
    • see more
    Biblissima portal
    Biblissima authority file
  • Preferred form
    • Nicolas Garbet (13..?-14..)
    Role
    • Scribe
    Original form
    • Nicolas Garbet
    Other form
    • Nicole Garbet
    Biblissima portal
    Biblissima authority file
  • Preferred form
    • Louis Orléans (duc d', 1372-1407)
    Original form
    • Orléans, Louis (1372-1407 ; duc d')
    • Louis d’Orléans
    Other form
    • Louis, duc d'Orléans
    • Orleans, Louis duc d'
    • Louis d'Orléans
    • Orléans (Louis, duc d'), fils de Charles V.
    • Louis, duc d'Orléans (1372-1407)
    • Louis, duc d'Orléans (1372-1407) (?)
    • Louis, Duke of Orleans (1372-1407)
    • Louis, Duke of Orléans (1372-1407)
    • Louis, Duke of Orléans (1372-1407) (?)
    • Author: Louis d'Orléans
    • see more
    Biblissima portal
    Biblissima authority file
  • Preferred form
    • Henri II (roi de France, 1519-1559)
    Role
    • Former owner
    Original form
    • Henri II (roi de France ; 1519-1559)
    • Henri II
    Other form
    • Henri II (1519-1559 ; roi de France)
    • Henri II (1519-1559) roi de France
    • Henri 2 (roi de France ; 1519-1559)
    • Henry, deuxieme de ce nom
    • Henry second
    • Henri II, roi de France
    • Henri de France
    • Henry
    • Henri II de France
    • see more
    Biblissima portal
    Biblissima authority file
  • Preferred form
    • Jean d'Orléans Angoulême (comte d', 1400-1467)
    Role
    • Former owner
    Original form
    • Angoulême, Jean d'Orléans (1400-1467 ; comte d')
    • Jean d’Angoulême
    Other form
    • Jean d'Angoulême
    • Jean d'Orléans, comte d'Angoulême
    • Jean d'Orléans, comte d'Angoulême (1400-1467)
    • Jean d'Orléans, Count of Angoulême (1400-1467)
    • see more
    Biblissima portal
    Biblissima authority file
  • Preferred form
    • Charles d'Angoulême (comte, 1459-1496)
    Role
    • Former owner
    Original form
    • Charles (comte d'Angoulême ; 1459-1496)
    • Charles d'Angoulême
    Other form
    • Angoulême, Charles d' (1459-1496 ; comte)
    • Charles d’Angoulême
    • Charles (1459-1496 ; comte d'Angoulême)
    • Angoulême, Charles de Valois (1573-1650 ; duc d')
    • see more
    Biblissima portal
    Biblissima authority file
  • Preferred form
    • François Ier (roi de France, 1494-1547)
    Role
    • Former owner
    Original form
    • François Ier (roi de France ; 1494-1547)
    • François Ier
    Other form
    • François Ier (1494-1547 ; roi de France)
    • FRANCISCUS I rex
    • François Ier, Roi de France
    • François 1er
    • François de Valois
    • François d'Angoulême
    • François de Valois, comte d'Angoulême
    • Françoys premier
    • François I er
    • FRANÇOYS » Ier
    • FRANÇOYS [Ier
    • FRANÇOYS [Ier]
    • [FRANÇOIS Ier]
    • François Ier.
    • François Ier, roi de France
    • Françoys
    • Francis I, King of France (1494-1547)
    • François Ier, roi de France (1494-1547)
    • François Ier (1494-1547 ; roi de France). Ancien possesseur
    • François Ier (1494-1547 ; roi de France). Dédicataire
    • Franz <I., Frankreich, König> (1494-1547)
    • Francisci Regis Galliae
    • Francisci regis Gallie
    • François Ier de France
    • see more
    Biblissima portal
    Biblissima authority file
  • Preferred form
    • Fontainebleau. Librairie royale
    Role
    • Former owner
    Original form
    • Librairie royale de Fontainebleau
    • Librairirie royale de Fontainebleau
    Other form
    • Librairie royale de Fontainebleau
    • Bibliothèque royale de Fontainebleau
    • Bibliothèque de Fontainebleau
    • Fontainebleau
    • Bibliothèque du roi à Fontainebleau
    • Librairie de Fontainebleau
    • see more
    Biblissima portal
    Biblissima authority file
  • Preferred form
    • Paris. Bibliothèque royale (14..-1792)
    Role
    • Former owner
    Original form
    • Bibliothèque royale (France ; 14..-1792)
    • Bibliothèque royale
    Other form
    • Bibliothèque royale (France ; 15..-1792)
    • Bibliothèque du roi
    • Bibliothecae Regiae
    • Bibliothèque Royale
    • Bibliothèque royale
    • Librairie royale
    • Bibliothèque royale à Paris à la fin du XVIe siècle
    • Bibliothèque du roi
    • Bibliothèque Royale, Paris
    • Bibliothèque royale (France ; 15..-1792). Ancien possesseur
    • Bibliothèque royale (France) (15..-1792). Ancien possesseur
    • Bibliothèque royale, France (15..-1792). Ancien possesseur
    • see more
    Biblissima portal
    Biblissima authority file
Description
  • Contents:

    F. 1-68v. [Anicius Manlius Severinus Boetius, De consolatione Philisophiae]

    F. 1-10. Liber primus. « Carmina qui quondam studio florente pegeri (sic pro peregi) (en gros module) / Flebilis heu mestos cogor inire modos ...-... Nubila mens est / Vinctaque frenis, / Hec ubi regnant ». « Explicit Liber primus. Incipit .2. us (rubr.) ».

    F. 10-22. Liber secundus. « Prosa .I.a (rubr.) ». « Post hec paulisper (en gros module) opticuit atque ubi attencionem meam modesta taciturnitate collegit ...-... O felix hominum genus, / Si vestros animos amor / quo celum regitur regat ». « Explicit Liber .II.us (en gros module) ».

    F. 22-40v. Liber tertius. « Incipit liber .3.us (rubr.) ». « Prosa .I.a (rubr.) ». « Jam cantum (en gros module) illa finierat, cum me audiendi avidum stupentemque arrectis adhuc auribus carminis mulcedo defixerat ...-... Victus lumina flexerit, / Quicquid precipuum trahit / Perdit, dum videt inferos ».

    F. 40v-56v. Liber quartus. « Incipit liber .IIII.tus (en gros module) «. « Hic cum Philosophia dignitate vultus et oris gravitate (gravitate : répété, cancellé) servata, leniter suaviterque cecinisset ...-... Ite nunc fortes ubi celsa magni / Ducit exempli via, cur inhertes / Terga nudatis ? superata tellus sidera donat ».

    F. 56v-68v. Liber quintus. « Incipit Liber .V.tus (en gros module) ». « Dixerat oracionisque cursum (en gros module) ad alia quedam tractanda atque expedienda vertebat ...-... necessitas indicta probita [68v] probitatis, cum ante oculos agitis judicis cuncta cernentis ».
    F. 68v. « Explicit Liber Boetii Anicii Manlii de consolacione Philosophie. Deo Gracias. NG. (en gros module) ».

    Physical Description:

    France.

    Une main : Le copiste est Nicolas Garbet, précepteur des enfants de Louis d’Orléans. Signature : « NG » au f. 68v. L’écriture est semblable à celles des mss. Latin 5747, 6405, 7917, Carpentras 298.

    Décoration :
    Une peinture frontispice représentant Philosophie apparaissant à Boèce (f. 1).
    Lettre historiée au début du texte (f. 1). – Lettres (4 lignes) ornées de vignettes ou motifs végétaux sur fond or, à prolongements marginaux de vignettes au début des livres et des différents chapitres. – Pieds de mouche de couleur bleue et rouge à l’intérieur du texte.
    Encadrements « provinciaux » vignettés au début de chaque livre.

    Parchemin ; 68 ff. à longues lignes, précédés de 2 gardes papier et 1 garde parchemin ; suivis d’1 garde parchemin et de 2 gardes papier, 315 x 215 mm (just. 200 x 135 mm).

    8 cahiers: 18 (ff. 1-8) ; 28 (ff. 9-16), 38 (ff. 17-24), 48 (ff. 25-32), 58 (ff. 33-40), 68 (ff. 41-48), 78 (ff. 49-56), 812 (ff. 57-68).

    Réclame à la fin de chaque cahier. – Double numérotation des cahiers par ordre alphabétique, l’une contemporaine du manuscrit, l’autre postérieure. – Foliotation contemporaine du manuscrit. – Titres courants rubriqués indiquant les livres. – Indications rubriquées dans la marge indiquant les chapitres du texte en prose et en vers : « prosa prima », « metm 2m » etc.

    Mise en texte :
    L’alternance de la prose et des vers est marquée par des incipit en gros module, introduits par une initiale ornée sur fond or (3 lignes). À l’intérieur du texte en prose, les initiales « B. » [Boethius] et « P. » [Philosophia] précédés par un pied-de-mouche marquent le changement d’interlocuteur : elles sont ou de gros module (f. 3) ou d’un module identique à celui de l’écriture. – Indications rubriquées dans la marge indiquant les chapitres du texte en prose et en vers : « prosa prima », « metm 2m » etc. – Sur certains feuillets, les vers ont été transcrits à la suite, en longues lignes. IIs sont alors séparés par des pieds-de-mouche à l'encre brune (f. 10 etc.)
    Annotations marginales et interlinéaires que Gilbert Ouy a identifiées comme étant de la main de Jean d’Angoulême, fils de Louis d’Orléans : cf. Ouy, La librairie des frères captifs, p. 92, n° 6405.

    Réglure à la mine de plomb.

    Reliure mosaïquée en maroquin brun sur ais de bois, aux armes et au chiffre de Henri II sur les plats. Cf. M.-P. Laffitte, dans Henri II et les arts (XVe Rencontres de l’École du Louvre), 2003, p. 221-230, fig. 256b. Tranches dorées et ciselées.

    Aux ff. 1 et 68v, estampille de la « Bibliothecae Regiae » (avant 1735), correspondant au modèle Josserand-Bruno, type A, fig. 1.

    Custodial History:

    Le ms. Bnf, Latin 6405, qui porte au f. 68v la signature de Nicolas Garbet, précepteur des trois fils de Louis d’Orléans, a peut-être servi de livre d’étude aux jeunes princes, à l’exemple du ms. Bnf., Latin 5747 (Salluste, Jugurtha).
    Le volume fit partie des collections de Jean d’Angoulême. Il est répertorié dans l’inventaire après son décès, Cognac, 1er juin 1467 : « Le livre de Boece de Consolation en texte et parchemin, commançant ou second fueillet : ad superius elementum, et finissant ou derrain : Philosophie. Deo Gracias » (Arch. nat., P 1403, n° 38 et 39, d’après Ouy, p. 57, n° 29 ; Laffitte 2018-1, p. 17-18 [CO 2]). Le second feuillet commence, en effet, par les mots : « ad superius elementum [esset…] ». Le f. 68v s’achève ainsi : « … [De consolacione] Philosophie. Deo gracias ».
    Le ms. est mentionné dans l'inventaire établi après le décès de Charles d'Angoulême, Cognac, 20 novembre 1496, n° 55 (Laffitte 2018-1, p. 18)

    François Ier hérita des mss des comtes d'Angoulême. Restés entre les mains de sa mère Louise de Savoie jusqu'à sa mort en 1531, la bibliothèque rejoignit la Librairirie royale de Fontainebleau en 1544. Le volume est cité à partir de 1622 dans les différents inventaires de la Bibliothèque royale : 1° inv. de Nicolas Rigault, 1622, n° 680 ; inv. de Pierre et Jacques Dupuy, 1645, n° 735 ; inv. de Nicolas Clément, 1682, n° 5353.

    Inv. 1622 : « Boetii de Consolatione [Philosophiae] » (Omont, II, p. 80, n° 680).


Place
  • Preferred form
    • France
    Original form
    • France
    Other form
    • France (Paris ? Fontainebleau ?)
    • France.
    • France (?)
    • Lieu de copie : France ( ?) : cf. Hans-Collas ― Schandel, p. 327
    • France ?
    • France -- 16e siècle
    • Frankreich
    • França
    • Francia
    • Frankrijk
    • Abbaye de Fleury (Saint-Benoît-sur-Loire)
    • Abadia de Fleury (Saint-Benoît-sur-Loire)
    • Abtei Fleury (Saint-Benoît-sur-Loire)
    • Abbey of Fleury (Saint-Benoît-sur-Loire)
    • Abadía de Fleury (Saint-Benoît-sur-Loire)
    • Abdij van Fleury (Saint-Benoît-sur-Loire)
    • Région de la Loire (Abbaye de Fleury ?)
    • Loire Region (Abbey of Fleury?)
    • Regió del Loira (Abadia de Fleury ?)
    • Región del Loira (Abadía de Fleury ?)
    • France (Abbaye de Fleury ?)
    • França (Abadia de Fleury?)
    • Francia (Abadía de Fleury?)
    • France (Abbey of Fleury?)
    • Frankreich (Abtei Fleury?)
    • Frankrijk (Abdij van Fleury?)
    • France (est : Lorraine ?)
    • França (est: Lorena?)
    • Ostfrankreich (Lothringen?)
    • Eastern France (Lorraine?)
    • Francia (este: Lorena?)
    • Lothringen
    • Lorena
    • Lotharingen
    • Lorraine
    • França (Borgonya?)
    • France (Burgundy?)
    • Francia (Borgoña)
    • France (Bourgogne ?)
    • Frankrijk (Bourgondië?)
    • France (Bretagne ?)
    • França (Bretanya?)
    • Frankreich (Bretagne?)
    • France (Brittany?)
    • Francia (Bretaña)
    • Frankrijk (Bretagne?)
    • France (ouest : Bretagne ?)
    • Western France (Brittany?)
    • França (oest: Bretanya?)
    • Francia (oeste: Bretaña?)
    • Frankrijk (westen) (Bretagne?)
    • Westfrankreich: Bretagne?
    • Bretagne
    • Bretanya
    • Bretaña
    • Brittany
    • Probably the Loire region
    • France: Auxerre or Brittany
    • France: Fleury. vicinity of Paris (Saint-Denis?) (Bischoff)
    • France: Ile-de-France (Sens?)
    • France: Fleury; Reims?
    • France (Southern France?)
    • France: Fleury
    • France: probably Auxerre
    • France: evidently Eastern France
    • Central- or southern France
    • France, Vienne
    • [France]
    • Paris (?)
    • France (Paris?) or Flanders
    • France (3rd part)
    • Strassburg (probably)
    • Paris (?) or Tours (?)
    • France (Normandy?)
    • Rouen (?) or Paris (?)
    • France: Champagne, Burgundy or Centre
    • Lyon or Luxeuil (?)
    • France (Besançon?)
    • France (Paris?)
    • France, Northern (probably)
    • Probably Eastern France
    • St. Denis near Paris (monastery) (?)
    • Tours (?)
    • France (possibly near the court)
    • Italy and France (illumination)
    • [Provence?]
    • France, East (?)
    • France, Northeast?
    • France, Pontigny (or Paris?)
    • France, North?
    • France, Paris?
    • France, Diocese of Limoges?
    • France, Auxerre or area
    • France, Burgundy?
    • France, Brittany or Paris?
    • France, Angers?
    • France, Normandy?
    • France, East?
    • France, Bourges?
    • France, Anjou?
    • France, Northwest?
    • France, Tours?
    • France (probably Paris)
    • France, Europe
    • SW France?
    • FR
    • [FR]
    • Frankreich (Angers?)
    • Frankrijk (?)
    • Gallia
    • Gallia (Frankrijk)
    • Gallia? (Frankrijk?)
    • Frankreich (I.)
    • Frankreich (III.)
    • Frankreich (III)
    • Frankreich (II)
    • Frankreich (I)
    • I./III. Frankreich
    • II. Frankreich
    • Frankreich (Ergänzung)
    • [Frankrijk]
    • see more
    Biblissima portal
    Biblissima authority file
Rights
  • Bibliothèque nationale de France. Département des Manuscrits
License
Digitisation
Manifest URL
Related
Biblissima portal
Library logo