Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits, Latin 3322

Go to viewer chevron_right
Source
Gallica (Bibliothèque nationale de France)
Library
Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits
Shelfmark
  • Latin 3322
Biblissima authority file
Date
  • XII e siècle
Language
  • Latin
Title
  • Gebeno Eberbacensis
  • Visio cujusdam monachi Cisterciensis ordinis
Agent
  • Preferred form
    • Gebeno de Eberbach (11..-122.?)
    Role
    • Author
    Original form
    • Gebeno Eberbacensis
    Other form
    • GEBENO EBERBACENSIS
    • Gebenon de Eberbach
    • Gebeno, von Eberbach, 12th-13th cent.
    • Gebeno Eberbacensis ca. 13. Jh.
    • Gebenon
    • Gebeno, von Eberbach (12th century-13th century)
    • see more
    Biblissima portal
    Biblissima authority file
  • Preferred form
    • Bernard de Clairvaux (saint, 1090?-1153)
    Role
    • Author
    Original form
    • BERNARDUS CLARAEVALLENSIS (s.)
    Other form
    • S. Bernardus
    • Bernardus Claraevallensis (saint ; 1090?-1153)
    • Bernardus Claraevallensis
    • Bernardus Claraevallensis,
    • Bernard
    • Bernard de Clairvaux (saint ; 1090?-1153)
    • S. Bernardus Clarevallensis
    • Bernard de Clairvaux
    • Bernard, de Clairvaux (S.)
    • Bernardus beatus
    • BERNARDUS CLARAEVALLENSIS
    • Bernardi Claraevallensis
    • Beati Bernardi
    • S. Bernardus [Claravallensis]
    • Bernardus
    • S. Bernardus Claraevallensis
    • Bernair
    • S. Bernardi
    • Bernardi
    • Sancti Bernardi [BERNARDUS CLARAEVALLENSIS]
    • BERNARDI abbati |BERNARDUS CLARAEVALLENSIS]
    • Bernard (Saint), abbé de Clairvaux
    • Bernard de Clairvaux, saint, 1090?-1153
    • Bernhard von Clairvaux
    • Bernardo de Claraval
    • Bernat de Claravall
    • Author: Bernardus, Claraevallensis
    • Bernard, of Clairvaux, Saint, 1090 or 1091-1153
    • Bernard of Clairvaux
    • St. Bernard of Clairvaux
    • Bernard of Clairvaux, Saint, 1090 or 1091-1153
    • Bernard of Clairvaux, ?1090-1153, Abbot of Clairvaux
    • Bernard of Clairvaux OCist
    • St Bernard
    • Bernardus Claraevallensis, 1090-1153
    • Bernard (saint)
    • Bernhard von Clairvaux, Heiliger, 1090-1153
    • Bernardus<Claraevallensis>
    • Bernhard <von Clairvaux, Heiliger> (1090-1153)
    • Sant Bernhart
    • Bernard of Clairvaux, Saint (1090 or 1091-1153)
    • Bernard, of Clairvaux, Saint (1090 or 1091-1153)
    • Bernardus (ca. 1090/91-1153)
    • Bernardo, Santo, 1090-1153
    • Bernardus <Claraevallensis>
    • Bernardo, Santo, 1090-1153 > , co-autor
    • Bernardus Claraevallensis - 1090 - 1153 - auteur
    • Bernardus Claraevallensis - 1090 - 1153 - auteur (dubium)
    • Bernardus Claraevallensis - 1090 - 1153 - oorspronkelijke auteur
    • Bernardus Claraevallensis - auteur
    • Bernardus - auteur
    • see more
    Biblissima portal
    Biblissima authority file
  • Role
    • Author
    Original form
    • EBERHARDUS EBERBACENSIS, abbas
  • Preferred form
    • Hildegarde (sainte, 1098-1179)
    Role
    • Author
    Original form
    • HILDEGARDIS (s.)
    Other form
    • Hildegarde, Sainte
    • Hildegardis (sainte ; 1098-1179)
    • Hildegardis
    • Hildegarde (Ste)
    • Hildegard, Saint, 1098-1179
    • Hildegard of Bingen OSB
    • Hildegardis Bingensis, 1098-1179
    • Hildegard von Bingen, Heilige, 1098-1179
    • Hildegard, von Bingen
    • Hildegardis Bingensis - 1098 - 1179 - auteur
    • see more
    Biblissima portal
    Biblissima authority file
Description
  • Contents:

    F. I, 1-115 GEBENO EBERBACENSIS, Compilation de prophéties de s. Hildegarde, en deux livres avec épître dédicatoire et prologue. Titre du XVII e s. « Speculum futurorum temporum s. Hildegardis virginis, quae claruit anno Domini M C, tempore domini Eugenii papae tertii » (1), reproduisant un titre du XV e s. dont il ne reste que des traces, lisibles au miroir, sur le f. de garde numéroté « 2 » ; — Épître dédicatoire. « Incipit epistola Gebenonis prioris in Eberbach. Honorabilibus viris... Sancta virgo Hildegardis fundatrix... — ... publicetur. Explicit epistola » (Pitra, Analecta sacra , VIII (1882), 483, début seul) (1-2v) ; — « Incipit prologus. De Antichristo nostris temporibus diversi... — ... gloria in secula seculorum. Amen » ( ibid ., 484) (2v-4) ; — « De eo quod s. Hildegardis obscure et inusitato stilo loquitur in libris suis. Libros s. Hildegardis plerique legere fastidiunt... — ... loquebatur in illis » ( ibid ., 484-485, début seul) (4-4v) ; — « Prologus Scivias simplicis hominis. Et ecce quadragesimo tercio temporalis cursus... — ... et scribe sic » ( P. L. , CXCVII, 383-386) (4v-7v) ; — « Finis decime visionis. Hoc modo opus meum dicit Dominus... — ... componat », extr. de Scivias , L. III, vis. X ( ibid ., 708) (8) ; — L. I : « Incipit prophecia s. Hildegardis de quinque futuris temporibus que ceperunt anno Domini M C, secundum quod ipsa dicit in quodam loco. Post incarnationem Christi, inquit... — ... vertebatur » (Pitra, op. cit ., 485) (8-8v) ; « Vidi ad Aquilonem... — ... ille moritur » ( P. L. , CXCVII, 709-711) (8v-10) ; « Item de eisdem quinque temporibus exscerptum de alio libro s. Hildegardis qui vocatur Liber divinorum operum. Hic diffusius quasi exponendo... Dies istos qui in justicia torpent... — ... edita sunt. Amen. Explicit liber divinorum operum s. Hildegardis » ( ibid ., 1017-1037) (10-40) ; «Vicesimum quintum capitulum XI visionis libri Scivias. Insanus homicida... — ... dejecti sunt velut scriptum est. Explicit liber primus » ( ibid ., 716-722) (40-50v) ; — « Incipit prologus in librum secundum. Precedentem libellum qui tractat... — ... Antichristi. Explicit prologus » ; cf. avec variantes, Pitra, op. cit ., 485 (50v) ; — « Incipit liber secundus. Verba s. Hildegardis de primo tempore. Post incarnationem Christi... » ; cf. f. 8-8v (50v-51) ; « Ex libro divinorum operum de primo tempore. Spiritus sanctus uterum Virginis fecundavit... — ... penitenciam agant » ( P. L. , CXCVII, 1006-1007, 1012-1013, 1013-1015) (51-55) ; « Item verba s. Hildegardis ex vita s. R°uperti de primo tempore. Tempus pressure et destructionis... — ... viderit » (Pitra, op. cit ., 356-357) (55-55v) ; « Ex epistola s. Hildegardis ad Colonienses de futura tribulatione clericorum. De vivente luce... — ... persistent » ( P. L. , CXCVII, 249-252) (55v-60) ; « Ex epistola s. Hildegardis ad Treverenses de eo tempore. Magistri et prelati... — ... discuciat » ( ibid ., 256-257) (60-61v) ; « Ex epistola s. Hildegardis ad Cunradum regem... de futuris temporibus. Tu in quadam parte... — ... non erubescas » ( ibid ., 185-186) (61v-62v) ; « Ex hac visione scire poteris quare tribulationes iste eveniant. In lecto egritudinis... — ... infundat » ( ibid ., 269-271) (62v-66) ; « Ex epistola s. Hildegardis. He, he, hoc tempus... — ... effundunt » (Pitra, op. cit ., 486) (66) ; « Item epistolis ejus planete clericos et claustrales significant. Prefati autem planete... — ... veniet » ( ibid ., 355) (66-66v) ; « Item ex epistolis ejus. O filie mee audite... — ... excribrabit » ( ibid ., 362-363) (66v-67) ; « Ex epistola s. Hildegardis ad Eugenium papam... Nunc iterum dicit tibi... — ... apparet » ( P. L. , CXCVII, 146) (67) ; « Ex epistola s. Hildegardis ad Anastasium papam. Omnis terra turbabitur... — ... diversarum iniquitatum » ( ibid ., 152) (67-68) ; « Item ex quadam epistola. Nunc enim sunt tempora... — ... vives » ( ibid ., 283) (68) ; « Item visio ejusdem. Mense Julio presentis anni... — ... deludere cepit » (Pitra, op. cit ., 348-349) (68-69) ; « Per vitulum et leonem monachi et clerici designati sunt. Hec duo predicta genera... — ... corruerunt » ( P. L. , CXCVII, 263-266, avec lacune) (69-71v) ; « Ex libro Scivias item de conversis. Sicut in tribus personis... — ... temere rapuisti » ( ibid ., 490-493) (71v-76) ; « Epistola prioris de Eberbach ad filias s. Hildegardis. Venerabili Domine N. priorisse de Sancto Rupperto... Gebeno... Nuper cum essem apud vos... — ... redigentur » (Pitra, op. cit ., 486-487, édit. partielle) (76-81) ; « Item de eisdem hereticis ex Apocalipsi et de septem temporibus a predicatione Christi usque in finem seculi. Sanctus Johannes in Apocalipsi de lacrimabili tempore... — ... per inmortalia secula seculorum. Amen » ( ibid ., 487-488, éd. partielle correspondant aux ff. 89-90v) (81-98) ; « Ista dabuntur judicia ante scisma illud sub quo episcopi et clerici de locis suis expellentur. Ex libro divinorum operum capitulo nono secunde partis. Cum peccata hec in populis... — ... variabunt » ( P. L. , CXCVII, 910) (98-98v) ; « Item quando magnum scisma futurum sit ex epistola s. Hildegardis ad Treverenses. Hoc, inquit, muliebre tempus... — ... ire sue » ; cf. ms. Latin 3519, f. 87-88 plus long et Mazarine, ms. 1646, f. 62 b (98v-99v) ; « Epistola Cisterciensium ad s. Hildegardim. Hildegardi honorande... Locorum intersticio... — ... ambigatis. Valete » ( P. L. , CXCVII, 380) (99v-100) ; « Epistola s. Hildegardis ad Cistercienses. Ego fons vivus... — ... in estimatione sua » (Pitra, op. cit ., 334-336) (100-104v) ; « Epistola s. Bernardi ad s. Hildegardim. Dilecte in Christo Hildegardi... Quod de nostra exiguitate... — ... proficiant » ( P. L. , CXCVII, 189) (104v-105v) ; « Epistola s. Hildegardis ad s. Bernardum. In spiritu mysteriorum Dei... — ... in certamine in Deo. Amen » ( ibid ., 189-190) (105v-107) ; « Epistola Eberhardi abbatis ad s. Hildegardim. Dilecte Deo... Magnificamus et glorificamus pro vobis... — ... parati sumus » ( ibid ., 194-195) (107-108) ; « Epistola s. Hildegardis ad Eberhardum abbatem de Eberbach. Qui est, dicit serena lux... — ... Spiritus sancti » ( ibid ., 195) (108-108v) ; « Ad quendam episcopum de indiscreta objurgatione subditorum. Tu qui lucida stella... — ... audient te » ( ibid ., 184) (108v-109) ; « Epistola s. Hildegardis ad quendam de discretione spirituum. Animam tuam in duabus partibus... — ... misceri » ( ibid ., 354-355, avec lacune) (109-110v) ; « Ad quendam quod nimia et indiscreta abstinencia utilis non sit. Vivens lux dicit... — ... amat » ( ibid ., 319-320) (110v-111v) ; « Ad quandam quod discreta abstinencia bona sit. Quicumque agrum corporis sui... — ... templum vite » (111v-112) ; « Ex quadam epistola s. Hildegardis de conversis. Per leonem... », cf. même extr. au f. 69-71v (112-115). Cf. recueil identique dans le ms. 1646 de la Bibl. Mazarine, f. 1-73, et avec variantes les mss. Latin 3519, f. 41-95v, 2592, f. 1-53, 13581, f. 22-55, 16089, f. 16-36v, 16607, f. 108-158 ; on trouve des extraits dans les mss. Latin 2599, f. 253-263, 4895A, f. 141-150, 14726, f. 126-129 ; cf. également le dépouillement d'un recueil analogue dans Pitra, op. cit ., 483-488 et, sur l'auteur, Hauréau, dans Hist. litt ., XXX, 616-619.

    F. 115-131 S. HILDEGARDIS, Rescriptum de regula s. Benedicti abbatis. « A quibusdam monachis rogata est ut aliqua eis de regula s. Benedicti rescriberet, quibus hec rescripsit. Et ego paupercula feminea forma... — ... suscipiant. Explicit rescriptum s. Hildegardis de regula s. Benedicti abbatis » ( P. L. , CXCVII, 1055-1066) ; cf. Mazarine, ms. 1646, f. 73-85.

    F. 131v-139v « Visio cujusdam monachi ». Prologue « [V]isionem quam monachus quidam Cisterciensis ordinis... dum sacra missarum ageret sacramenta, vidit... — ... accedamus » (131v-132) ; — Texte : « In regno romani Imperii in Suevie provincia, in territorio Augustensis ecclesie... — ... quod ipse prestare dignetur qui se ipsum panem vite eterne nobis edendum exhibuit, Jhesus Christus... » (132v-139v). Ce miracle est postérieur à 1202, date de la mort d'Odescalc, évêque d'Augsbourg, nommé comme défunt dans le texte ; cf. Mazarine, ms. 1646, f. 85 et Molinier, dans Cat. des mss. de la bibl. Mazarine , II, 146.

    Pour le titre calligraphié au XVII e s. du f. I ; cf. add . du ms. Latin 2897 ; ms. Moreau 849, f. 153.

    Physical Description:

    F. 142, ancienne garde collée du contreplat inférieur, ex-libris du XIII e s. de l'abbaye de Clairvaux, lisible à la lumière ultra-violette : « Liber Sancte Marie Clarevall. » ; au même f., mention partiellement effacée en cursive hébraïque du XIII e -XIV e s. signifiant : gage, deux florins. — Ex-libris du couvent des Célestins d'Avignon au f. 142v : « Fratrum Celestinorum de Avinione est liber iste » (XV e s.) ; autres ex-libris de ce couvent, du XV e et du XVI e s. lisibles à la lumière ultra-violette, f. 1, 2 et 139v. — Aux ff. 1-4 et 134-139, croix perforées à l'emporte-pièce dans le parchemin. — Le titre du f. I, du XVII e s., est d'une main que l'on retrouve dans plusieurs mss. ayant appartenu à la Bibliothèque des Célestins d'Avignon ; cf. ms. Latin 3290.
    Écriture méridionale. Initiales rouges et bleues. Rubriques. — Quelques additions et corrections contemporaines ; quelques notes au crayon du XIV e s., notamment au f. 9v : « Nota quia modo videntur esse anno currente M° CCC° XXIII° ista tempora » ; quelques notes du XV e et du XVI e s. : au f. 59 on a inscrit en regard du texte le millésime : « 1567 », avec rappel au f. 139v : « Nota pro anno 1567 fo. 60° ». — Foliotation ancienne de 1 à 135, contenant deux erreurs ; foliotation moderne rectifiant la précédente à partir du f. 55. Parchemin.II-142 ff.260 × 170 mm.Reliure maroquin rouge aux armes et chiffre de J.-B. Colbert. Titre au dos : « Sanctae Hildegardis opera ».

    Custodial History:

    Donné à Colbert par Charles-Armand de La Porte, duc de Mazarin ; cf. ms. Latin 9363, f. 32 et Delisle, Cab. des mss. , I, 444.


    A quibusdam monachis rogata est ut aliqua eis de regula...

    f. 115

    Animam tuam in duabus partibus video scilicet in altera ut ascendat...

    f. 109

    Cum peccata haec in populis se invicem conjunxerint, scilicet odium, homicidium...

    f. 98

    De Antichristo nostris temporibus diversi diversa proponentes frivola quaedam...

    f. 2v

    De vivente luce iterum audivi vocem dicentem : O filia Sion...

    f. 55v

    Dies istos qui in justitia torpent canis igneus...

    f. 10

    Ego fons vivus, dico ad illos qui propter nomen meum tunica mea...

    f. 100

    Et ecce quadragesimo tertio temporalis cursus mei anno, cum caelesti visioni...

    f. 4v

    Et ego paupercula feminea forma et humano magisterio indocta ad verum lumen...

    f. 115

    Haec duo praedicta genera hominum...

    f. 69 et 112

    Heu ! Heu ! Hoc tempus nec frigidum nec calidum...

    f. 66

    Hoc, inquit, muliebre tempus non tam diu durabit...

    f. 98v

    Hoc modo opus meum, dicit Dominus, ad gloriam meam et ad tuam confusionem...

    f. 8

    In lecto aegritudinis diu jacens, anno dominicae incarnationis millesimo centesimo septuagesimo vidi...

    f. 62v

    In regno Romani imperii, in Sueviae provincia, in territorio Augustensis ecclesiae, monasterium...

    f. 132v

    In spiritu mysteriorum Dei tibi dico, o venerabilis pater...

    f. 105v

    Insanus homicida filius scilicet perditionis in brevissimo tempore veniet...

    f. 40

    [...] Istis paucissimis verbis perpenditur quod cito finem accipiet...

    f. 98v

    Locorum interstitio sejuncti, quia...

    f. 99v

    Magistri et praelati relicta justitia dormiunt, unde vocem hanc de caelo audivi...

    f. 60

    Magnificamus et glorificamus pro vobis Christum Salvatorem nostrum qui respicit...

    f. 107

    Mense Julio praesentis anni qui est millesimus centesimus sexagesimus tertius dominicae incarnationis...

    f. 68

    Nunc enim sunt tempora, quasi in oblivione Dei et lassa in certamine...

    f. 68

    Nunc iterum dicit tibi qui est lux vivens in supernis et in abysso lucens...

    f. 67

    Nuper cum essem apud vos et libellum illum in manibus haberemus...

    f. 76

    O filiae meae, audite et haec verba a vivente luce, percipite...

    f. 66v

    Omnis terra turbabitur per magnam vicissitudinem errorum quia...

    f. 67

    Post incarnationem Christi anno millesimo centesimo doctrina apostolorum et ardens justitia...

    f. 50v

    Praecedentem libellum qui tractat de quinque temporibus de duobus libris sanctae Hildegardis...

    f. 50v

    Praefati autem planetae in significationibus suis cum magno honore...

    f. 66

    Qui est, dicit serena lux, videt stabulum et statutum prandium...

    f. 108

    Quicumque agrum corporis sui per discretionem lacerat...

    f. 111v

    Quod de nostra exiguitate longe aliter quam nostra sese conscientia habeat...

    f. 104v

    Sancta virgo Hildegardis, fundatrix et magistra monasterii Roberti quod situm est apud Pinguiam...

    f. 1

    Sanctus Johannes, in Apocalypsi de lacrimabili tempore istorum et de nefandissima vita eorum...

    f. 81v

    Sicut in tribus personis unus est Deus, ita etiam in his tribus...

    f. 71v

    Spiritus sanctus uterum Virginis fecundavit atque in igneis linguis...

    f. 51

    Tempus pressurae et destructionis videlicet ponderis illius quo una in torculari...

    f. 55

    Tu in quadam parte a Deo te avertis et tempora in quibus es...

    f. 61v

    Tu qui lucida stella per episcopale officium appellaris...

    f. 108v

    Vidi ad aquilonem et ecce ibi quinque bestiae stabant, quorum una erat ut canis igneus...

    f. 8v

    Visionem quam monachus quidam Cisterciensis ordinis divinae dignationis gratia...

    f. 131v

    Vivens lux dicit : Aridum inutile est, et terra quae per aratrum nimis frangitur...

    f. 110v

    ANASTASIUS IV, papa • Lettre à lui adressée (extrait)
    BERNARDUS CLARAEVALLENSIS (s.) • Lettres à lui adressées
    BERNARDUS CLARAEVALLENSIS (s.) • Epistolae
    Caractères hébraïques
    CISTERCIENS (Ordre des). Chapitres généraux (1321-1325) • Lettre à eux adressée
    CLAIRVAUX (abbaye de), dioc. de Langres. Moines • Possesseur
    COLBERT (Jean-Baptiste) • Possesseur
    COLOGNE (Allemagne) • Epistola s. Hildegardis ad Colonienses. Excerptum
    CONRAD III HOHENSTAUFEN, empereur • Lettre à lui adressée (extrait)
    Croix à l'emporte-pièce
    DÉCORATION • Initiales de couleur (XII e s.)
    DÉCORATION • Initiales filigranées (fin XII e et début XIII e s.)
    EBERHARDUS EBERBACENSIS, abbas • Lettre à lui adressée
    EBERHARDUS EBERBACENSIS, abbas • Epistola ad s. Hildegardim
    Écriture • méridionale (XII e s.)
    EUGENIUS III (s.), papa • Lettre à lui adressée (extrait)
    GEBENO EBERBACENSIS • Compilator : Speculum futurorum temporum ex scriptis s. Hildegardis
    GEBENO EBERBACENSIS • Epistolae
    GUIDI DI BAGNO (Giovanni Francesco), card. • Possesseur
    HILDEGARDIS (s.) • Lettres à elle adressées
    HILDEGARDIS (s.) • Flores : Speculum futurorum temporum compilavit Gebeno Eberbacensis
    HILDEGARDIS (s.) • Epistolae
    HILDEGARDIS (s.) • Epistolae. Excerpta
    HILDEGARDIS (s.) • Rescriptum de regula s. Benedicti
    MAZARIN (Ch.-A. de La Porte, marquis de La Meilleraye, duc de) • Possesseur
    RELIURE • Reliures aux armes de Colbert (Jean-Baptiste)
    Titres • Pages de titre ajoutées au XVII e s. d'une main que l'on trouve sur plusieurs manuscrits ayant appartenu au cardinal Giovanni Francesco Guidi di Bagno
    TREVES (Allemagne). Habitants • Lettre à eux adressée (excerpta)
    UDASCALCUS, ep. Augustensis • Mention
    VISIO CUJUSDAM MONACHI CISTERCIENSIS ORDINIS
Rights
  • Bibliothèque nationale de France. Département des Manuscrits
License
Digitisation
Manifest URL
Related
Biblissima portal
Library logo