Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits, Latin 3696B
- Source
- Gallica (Bibliothèque nationale de France)
- Library
- Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits
- Shelfmark
-
- Latin 3696B
- Biblissima authority file
- Date
-
- 2e moitié du XIIe siècle
- Language
-
- Latin
- Title
-
- Miscellanea.
- Agent
-
-
- Preferred form
-
- Philibert de La Mare (16..-1687)
- Role
-
- Former owner
- Original form
-
- La Mare, Philibert de (16..-1687)
- Philibert de La Mare
- Other form
-
- Philibert De La Mare
- La Mare, Philibert de
- Philibert de la Mare
- La Marre, Philippe de (16..-17..)
- Philibert de La Mare (1615-1687)
- see more
- Biblissima portal
- Biblissima authority file
-
- Preferred form
-
- Hildebert de Lavardin (1056-1133)
- Role
-
- Author
- Original form
-
- Hildebert de Lavardin (1056-1133)
- HILDEBERTUS CENOMANENSIS
- Other form
-
- Hildebertus Lavardinensis (1056-1133)
- Hildebertus Cenomanensis
- HILDEBERTUS CENOMANENSIS ep.
- HILDEBERTUS CENOMANENSIS ep. Carmina
- Hildebert de Lavardin
- Hildebert du Mans
- Hildeberti
- HILDEBERTUS CENOMANENSIS (de Lavardin)
- Author: Hildebertus, Lavardinensis
- Hildebert of Lavardin, c 1056-1133/4, Bishop of Le Mans, Archbishop of Tours
- Hildebert of Lavardin
- Hildebert, Archbishop of Tours, 1056?-1133
- Hildebertus Cenomanensis, Archbishop of Tours, 1056?-1133
- Hildebert Archbishop of Tours (1056?-1133)
- Hildebert de Lavardin ou Hildebert de Tours (1056–1133), évêque du Mans entre 1097 et 1125, archevêque de Tours de 1125 à sa mort
- Hildebertus, Lavardinus, fl. 11-- > , co-autor
- Hildebertus Lavardinensis - ca. 1056 - 1133 - auteur
- Hildebertus Lavardinensis - ca. 1056 - 1133 - oorspronkelijke auteur
- see more
- Biblissima portal
- Biblissima authority file
-
- Preferred form
-
- Gilbert Foliot (1110?-1187)
- Role
-
- Author
- Original form
-
- GILBERTUS FOLIOT
- Other form
-
- Gilbert Foliot (1110?-1187)
- Gilbertus Foliot
- Biblissima portal
- Biblissima authority file
-
- Preferred form
-
- Florus de Lyon (07..-086.?)
- Original form
-
- Florus de Lyon (07..-086.?)
- FLORUS LUGDUNENSIS
- Other form
-
- Florus (07..-086. ?)
- Florus Lugdunensis
- Florus
- Florus de Lyon
- Florus de Lyon 07..-086.?
- Florus, of Lyons, d. 860
- Florus de Lió, m. 860
- Florus de Lión, m. 860
- Florus Lugdunensis fl.vor 800-860
- Florus van Lyon
- Author: Florus, Lugdunensis
- Annotator: Florus, Lugdunensis
- Florus, of Lyons, -860
- Florus Diaconus
- Floro
- Florus<Lugdunensis>
- Florus de Lyon (07..-086.?) > Diacre
- Florus Lugdunensis, ?-860, O.S.B.
- Florus Lugdunensis - gest. 860 - samensteller
- see more
- Biblissima portal
- Biblissima authority file
-
- Description
-
Contents:
F. 1-1v Fragment sur les trois Marie. « Ex testimoniis quatuor euvangelistarum [et e]pistola sancti Jheronimi ad Helvidium Maria [mater] Jacobi Alphei... — ... matrem elegit et consecravit » ; cf. mss. Latin 1772, f. 96 ; 3751A, f. 28 ; Hauréau, Notices, I, 239 ; M. Förster, dans Probleme der englischen Sprache, Festschrift Johannes Hoops, Heidelberg, 1925, 113 (1) ; — « His versibus quos maritos Anna habuit demonstratur. Tres tribus Anna viris legitur peperisse maritis [sic pro Marias] || Tresque... — ... Ergo due non tres Domini visere sepulchrum » ; cf. Walther, Initia carminum, n° 19420 (1-1v) ; — « [I]n matutino dampnatur tempore Cristus||... — ... custodia ponitur hora » (A. Brian Scott, sous le nom d'HILDEBERTUS CENOMANENSIS, Carmina minora, Leipzig, 1969, 54, n° 57) ; douteux d'après A. Wilmart, dans Rev. bénéd., XLVIII (1936), 160, n° 1 ; cf. Walther, op. cit., n° 8988 (1v).
F. 1v-5v « Tractatus de corpore et sanguine Christi. Quia de corpore Domini plenior hic tractatus occurrit breviter... — ... tercia viventes, hec est in sanguine tincta ».
F. 5v-20v [HILDEBERTUS CENOMANENSIS, De mysterio missae] « Scribere proposui quo mistica sacra priorum||... — ... Cum Pater ad dextram cedit et explet opus||Subdit et Ite quia vestra est devotio missa||Ethereis sedibus angelicis manibus » (P.L., CLXXI, 1177-1192) avec lacunes dues à la perte de 2 ff. entre les ff. 5 et 6, de « Est oblata semel hostia vera Deus|| » (ibid., 1177), à « Vel vinum fertur cui superaddis aquam|| » (ibid., 1180), et d'1 f. entre les ff. 7 et 8, de « His tribus huic uni sacrifex litat angelos offert|| » (ibid., 1182), à « Legis opusque crucis exprimat ara, canam|| » (ibid., 1183) (5v-16v) ; — 4 vers liés aux précédents. « Hic liber est parvus magnum tibi quid fore monstrans||... — ... Lectio quid recitet vel cur nunc presbiter adsit » (16v-17) ; — [HILDEBERTUS CENOMANENSIS, Carmina] « In natale sacrosancte sollempnia misse||... » (ibid., 1198 et 1423 ; A. Br. Scott, éd. cit., 10, n° 21) ; cf. A. Wilmart, dans Rev. bénéd., XLVIII (1936), 22, n° 27 et 180 ; Walther, op. cit., n° 9015 (17) ; — « Trina domus nobis lar, tumba polusque paratur||... » (P.L., CLXXI, 1427 ; Scott, éd. cit., 10, n° 20) ; cf. Wilmart, art. cit., 22, n° 31 et 180 ; Walther, op. cit., n° 19435 (17) ; — « Melchisedech Domino panem vinumque litavit||... » (P.L., CLXXI, 1193-1196 ; Scott, éd. cit., 30-32, n° 39 IV) ; cf. A. Wilmart, dans Rev. bénéd., XLIX (1937), 123-124 ; Walther, op. cit., n° 10865 (17-18) ; — « Tollimur e medio fatis urgentibus omnes||... » (P.L., CLXXI, 1192-1194 ; Scott, éd. cit., 35-36, n° 45) ; cf. Wilmart, art. cit., 125 (autres éditions) ; Walther, op. cit., n° 19311 (18-18v) ; — « Ade peccatum que conveniens aboleret||... » (P.L., CLXXI, 1406 ; Scott, éd. cit., 32, n° 40) ; cf. A. Wilmart, dans Rev. bénéd., XLVII (I1936), 22, n° 36 et 178 ; Walther, op. cit., n° 482 (18v-19) ; — « Hostia conjugium baptismo qualia primo||... » (Scott, éd. cit., 28-29, n° 39 II) ; cf. Walther, op. cit., n° 8479 (19-19v) ; — « Affines consanguineos conubia prima||... » (P.L., CLXXI, 1424-1425 ; Scott, éd. cit., 29-30, n° 39 III) ; cf. A. Wilmart, dans Rev. bénéd., XLIX (1937), 123-124 ; Walther, op. cit., n° 672 (19v-20) ; — « Sol, aqua, cristallus, dant qualemcumque figuram||... — ... Hoc animam carni reddet utrumque Deo », douteux (P.L., CLXXI, 1406 ; Scott, éd. cit., 54-55, suppl. I) ; cf. Wilmart dans Rev. bénéd., XLVIII (1936), 22, n° 32 ; Walther, op. cit., n° 18366 (20-20v).
F. 20v-26 Commentaire sur le symbole d'Athanase. « Quicumque vult salvus esse ante omnia opus est ut teneat catholicam fidem. Hic beatus Athanasius liberum arbitrium posuit sicut dicitur in Psalmo... — ... et si ita non crediderit salvus esse non poterit. Explicit » ; cf. ms. Latin 12020, f. 139v-141 ; Hauréau, Notices, II, 55 ; Stegmüller, Repertorium biblicum, n° 10394.
F. 26-27v « Tractatus de oratione dominica. Volumus, fratres carissimi, parvam ammonitionem de oratione dominica facere... — ... orationem rectam facere quia Dominus dicit in evangelio : si offers munus tuum ante altare et ibi recordatus fueris quia frater tuus... et tunc... », incomplet de la fin ; cf. Stegmüller, op. cit., n° 10395.
F. 28-30 Commentaire sur le symbole des Apôtres, incomplet du début. « ... nec alium docere aut ab alio discere... Ad hanc similitudinem sancti apostoli spirituale sacerdocium... — ... tota virtute perficiant prestante Domino nostro Jesu Christo... ».
F. 30-31v Commentaire sur le symbole des Apôtres. « Simbolum grece, collatio latine sive indicium quia ibi indicatur fides trinitatis... — ... temporale quod utrumque habet » ; cf. ms. Latin 3745, f. 32v-34 ; Stegmüller, op. cit., n° 10674.
F. 31v-36v Signification symbolique des parties du corps ou des actions prêtées à Dieu. « Si quis in Deo humana membra seu motus anime more humano inesse credit... Oculos dicitur Deus habere... — ... a Deo discordantem in quantum fit per eam » ; cf. Stegmüller, op. cit., n° 10396.
F. 36v-37v Sentences, extraits divers. « Nota quod invincibilis infirmitas et invincibilis ignorantia hominem reddit excusabilem » ; cf. ms. Latin 13442, f. 86 ; « Culpa est intus esse humilem... » ; « Super[s]ticio dicitur vere religioni superaddita falsa religio » (36v) ; — « Tria genera hominum sunt Deo servientium... » ; cf. ms. cit., f. 86 (36v-37) ; — « Nemo putet etc. Hic notandum est quod Christus erat XXVIIII annorum et XIIIcim dierum ultra quando baptizatus est... » (37) ; — « Titus filius Vespasiani qui in ultionem... — ... Juno et Vesta virgines » (37-37v).
F. 37v-42 [GILBERTUS FOLIOT, Londinensis episcopus, Epistola 287] « Filius regis superne civitatis... — ... cum hec sponsa patiatur » (P.L., CXC, 961-966).
F. 42v-43 De camera Christi. « Camera Christi est cum homine... — ... talem mansionem » (42v-43) ; — Exhortation à l'ascétisme. « Obsecro itaque te ut multitudines... — ... accipias » (43).
F. 43-45v Commentaire sur le Psaume XCIV. « Invitatio fidelium. Venite exultemus... Iste psalmus invitat ad magnas epulas exultandi... — ... et hereditatem non derelinquet ».
F. 45v-46v « Duo ordines sunt omnium electorum et malorum et in quatuor dividuntur... — ... ubi equalis manet » ; cf. ms. Latin 7562, f. 108-108v.
F. 46v-47v [HILDEBERTUS CENOMANENSIS] « Plurima cum soleant mores evertere sacros||... — ... Fraude carere dolis mens manus ora vacant » (P.L., CLXXI, 1491-1494, sous le nom de Marbode ; A. Br. Scott, éd. cit., 40-43, n° 50).
F. 48-111 [FLORUS LUGDUNENSIS diaconus] De expositione missae. « In nomine Domini nostri Jhesu Christi... incipit opusculum de actione missarum... in ordinem digestum ex verbis sanctorum patrum Cypriani, Ambrosii, Augustini, Jeronimi, Gregorii, Fulgentii, Severiani, Vigilii, Ysidori, Bede, Aviti,... In mysterio corporis et sanguinis Domini nostri Jhesu Christi, quod sancta Ecclesia... — ... et participationem eorumdem sacramentorum. Amen » (P.L., CXIX, 15-72) avec lacune due à la perte de 2 ff. entre les ff. 50 et 51, de « ... se illi offerre manibus... » (ibid., 19), à « ...nostra virtute sed divina miseratione... » (ibid., 21), une ligne sautée au f. 108.
F. 111 Epigrammes. « Serpens, femina, vir virgo Christus caro vita||... » (Hauréau, Notices, I, 385) ; cf. Walther, op. cit., n° 17573 ; « Si rogat addideris con, congregat, c. dat, ir. infert||... » ; cf. ms. Erfurt, Ampl. 4° 271, f. 129 ; « Plurima consoleant [sic] mores evertere sacros||... — ... femina res fragilis... » [HILDEBERTUS CENOMANENSIS], les 5 premiers vers seulement ; cf. supra, f. 46v.
F. 111v Fragment évoquant l'invention de la Sainte-Croix. « ... signum sancte crucis... ostensum et ipse feliciter... et ab Helena jam dicti principis matre... ». — Addition de la fin du XIIIe s., très effacée.
Voir t. VI, 821.
F. 28-30. [IVO CARNOTENSIS, Sermo XXIII, incomplet du début] (P.L., CLXII, 604-610).
Physical Description:
Initiales rubriquées. Rubriques. — 16 cahiers de 8 ff., sauf le 1er de 3 ff. (1-3), le 2e de 2 ff. (4-5), les 3e, 5e, 8e, 9e, de 7 ff. (6-12, 21-27, 44-57) et le 16e de 6 ff. (106-111). Plusieurs ff. renforcés de papier, sans doute lors de la reliure du ms. Il manque 2 ff. entre les ff. 5 et 6, 1 f. entre les ff. 7 et 8, 1 ou plusieurs ff. entre les ff. 27 et 28, 2 ff. entre les ff. 50 et 51, avec lacunes dans le texte. La marge supérieure des ff. est fortement rognée, parfois une ou deux lignes de texte ont disparu. — Quelques corrections marginales contemporaines.
Parchemin. — 111 ff. précédés et suivis de 3 ff. de garde papier. — 152 × 121 mm. (justification 125 × 90 mm.).. — Traces de réglure.
Reliure ancienne parchemin, traces de lanières. Titre manuscrit au dos : « Tract. theol. de Athansii simbolo etc. ».Custodial History:
Provient de Philibert de La Mare.
Adae peccatum, quae conveniens aboleret//...
f. 77
Adfines consanguineos conubia prima//...
f. 26
Camera Christi est cum homine Dei, hoc est correptum...
f. 42v
Culpa est intus esse humilem et foris simulare superbiam...
f. 36v
Duo ordines sunt omnium electorum et malorum et in quattuor dividuntur...
f. 45v
Ex testimoniis quattuor evangelistarum et epistola sancti Hieronymi ad Helvidium, Maria mater Jacobi...
f. 1
Filius regis supernae civitatis Jerusalem egressus est ut contemplaretur...
f. 37v
[...] Hic beatus Athanasius liberum arbitrium posuit, sicut dicitur in Psalmo...
f. 20v
Hic liber est parvus magnum tibi quid fore monstrans // Presbyter...
f. 16v
Hostia, conjugium, baptismo qualia primo//...
f. 19
In matutino damnatur tempore Christus //...
f. 1v
In mysterio corporis et sanguinis Domini nostri Jesu Christi quod sancta Ecclesia...
f. 48
In Natale sacrosanctae sollemnia missae //...
f. 17
[...] Iste psalmus invitat ad magnas epulas exsultandi non saeculo sed Domino...
f. 43
Melchisedech Domino panem vinumque litavit//...
f. 17
Nemo putet etc. Hic notandum est quod Christus erat viginti et octo annorum et duodecim dierum ultra...
f. 37
Nota quod invincibilis infirmitas et invincibilis ignorantia hominem reddit excusabilem...
f. 36v
Obsecro itaque te ut multitudines hominum et officia et salutationes et convivia...
f. 43
Plurima cum soleant mores evertere sacros // Altius...
f. 46v et 111
Quia de corpore et sanguine Domini plenior hic tractatus occurrit breviter...
f. 1v
Incipit du lemme bibliqueQuicumque vult salvus esse... [Symbolum Athanasii].
IncipitHic beatus Athanasius liberum arbitrium posuit...
f. 20v
ou : Scribere proposui quo...
f. 5v
Serpens, femina, vir, Virgo, Christus, caro, vita //...
f. 111
Si quis in Deo humana membra seu motus animae more humano inesse credit...
f. 31v
Si rogat addideris con congregat, c. dat,...
f. 111
Sol, aqua, cristallus dant qualemcumque figuram //...
f. 20
Superstitio dicitur verae religioni superaddita falsa religio...
f. 36v
Symbolum graece, collatio latine sive indicium, quia ibi indicatur fides...
f. 30
Titus, filius Vespasiani, qui in ultionem dominici sanguinis subversis Jerosolymis Romam ingressus...
f. 37
Tollimur e medio fatis urgentibus omnes //...
f. 18
Tres tribus Anna viris legitur peperisse Marias // Tresque viri Joachim...
f. 1
Tria genera hominum sunt Deo servientium, alii Deo serviunt pro quocumque timore...
f. 36v
Trina domus nobis : lar, tumba polusque paratur //...
f. 17
Incipit du lemme bibliqueVenite, exsultemus... (Ps. XCIV, 1).
IncipitIste psalmus invitat ad magnas epulas exsultandi non saeculo sed Domino...
f. 43
Volumus, fratres carissimi, parvam admonitionem de Oratione dominica facere...
f. 26
BIBLICA • Vetus Testamentum Psalmi. Commentarii vel expositionesDE CAMERA CHRISTIDE CORPORE ET SANGUINE CHRISTI tractatus variiÉpigrammesEucharistie • De Corpore et sanguine Christi tractatus variiHeures canoniques • Vers mnémoniquesJESUS CHRISTUS • Crux (sancta) Inventio. ExcerptumMARIAE (Tres) • Généalogie Versions en proseMARIAE (Tres) • Généalogie Versions en versPATER NOSTER • CommentairesSentences bibliques, patristiques ou théologiquesDE SIGNIFICATIONIBUS DEISYMBOLUM APOSTOLORUM • CommentariiSYMBOLUM ATHANASIANUM • Commentarius StabulensisVers anonymes latins • Divers
- Rights
-
- Bibliothèque nationale de France. Département des manuscrits
- Digitisation
- Biblissima portal
