Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits, Latin 13428

Go to viewer chevron_right
Source
Gallica (Bibliothèque nationale de France)
Library
Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits
Shelfmark
  • Latin 13428
Biblissima authority file
Date
  • XVe siècle (1er quart).
Language
  • Latin
Title
  • Pseudo-Joachim Florensis [Pseudo-Joachim de Flore], Expositio super Jheremiam ; Liber de oneribus prophetarum ; Liber de oneribus provinciarum.
Agent
  • Preferred form
    • Pseudo-Joachim de Floris
    Role
    • Author
    Original form
    • Pseudo-Joachim Florensis
    Other form
    • Joachim de Flore, auteur prétendu
    • Gioacchino da Fiore
    • Joachim de Flore (Pseudo-)
    • Pseudo-Joachim of Fiore
    • Pseudo Joachimus, Abad de Floris
    • Pseudo Joaquim de Fiore
    • Pseudo-Joachim of Fiore
    • Joachim de Flore - ca. 1132 - 1202 - auteur (apocrief)
    • see more
    Biblissima portal
    Biblissima authority file
  • Preferred form
    • Charles d' Orléans (1394-1465)
    Role
    • Former owner
    Original form
    • Orléans, Charles d' (1394-1465)
    • Charles d'Orléans
    Other form
    • Charles d’Orléans
    • Orléans, Charles d' (1394- 1465)
    • Orleans, Charles duc d'
    • Charles duc d'Orléans
    • CHARLES, duc D'ORLEANS
    • Charles, duc d'Orleans
    • Orléans, Charles
    • Charles, duc d'Orléans
    • Charles, duc d'Orléans (1394-1465)
    • Charles, duc d'Orléans (1394-1465) (?)
    • Charles, Duke of Orléans(1394-1465)
    • Charles, Duke of Orleans (1394-1465)
    • Charles, Duke of Orléans (1394-1465)
    • Charles, Duke of Orléans (1394-1465) (?)
    • Charles d'Orléans, comte d'Angoulême (1394-1465)
    • Charles d'Orléans, Count of Angoulême(1394-1465)
    • Charles d'Orléans, Count of Angoulême (1394-1465)
    • Orléans, Charles d' 1394-1465
    • Carles, d'Orleans, 1394-1465
    • Charles, d'Orléans, 1394-1465
    • Charles Orléans, Duc 1394-1465
    • see more
    Biblissima portal
    Biblissima authority file
  • Preferred form
    • Jean Le Féron (1504-1570?)
    Role
    • Former owner
    Original form
    • Jean Le Féron
    Other form
    • Le Féron, Jean (1504-1570?)
    Biblissima portal
    Biblissima authority file
  • Preferred form
    • Paris. Abbaye de Saint-Germain-des-Prés
    Role
    • Former owner
    Original form
    • Abbaye de Saint-Germain-des-Prés (Paris)
    • Abbaye de Saint-Germain-des-Prés
    Other form
    • Abbaye de saint-Germain-des-Prés
    • Abbaye de Saint-Germain-des-Prés
    • Abbaye de Saint-Germain des Prés
    • Abbaye de St. Germain-des-Prés
    • Saint-Germain-des-Prés, abbaye
    • Saint-Geramin-des-Prés, abbaye
    • Abbaye de St. Germain-des-Prés
    • Abbaye deSaint-Germain-des-Prés
    • Saint-Germain-des-Prés (abbaye de), à Paris
    • Abbaye de Saint-Germain des Prés
    • Abbaye de Saint-Germain-des-Prés de Paris
    • Saint-Germain-des-Prés,
    • Abbaye de Saint-Germain
    • Saint-Germain-des-Prés
    • Abbaye Saint-Germain-des-Prés
    • Abbaye de Saint-Germain-de-Prés
    • Saint-Germain-des-Prés de Paris
    • Saint-Germain des Prés
    • Bibliothèque de Saint-Germain des Prés
    • Abbey of Saint-Germain-des-Prés (Paris)
    • Abbaye de Saint-Germain-des-Prés (Paris). Bibliothèque. Ancien possesseur
    • see more
    Biblissima portal
    Biblissima authority file
  • Preferred form
    • Paris. Bibliothèque nationale
    Role
    • Former owner
    Original form
    • Bibliothèque nationale (France)
    • Bibliothèque nationale
    Other form
    • Bibliothèque impériale
    • Bibliothèque royale
    • Bibliothèque Impériale
    • Bibliothèque impériale, Paris Bibliothèque Impériale, Parijs
    • Bibliothèque Nationale, Paris
    • Ouvrage entré par échange avec la Bibliothèque nationale en 1890
    • Bibliothèque nationale (France). Ancien possesseur
    • Paris, Bibliothèque nationale
    • Paris, Bibliothèque Nationale
    • see more
    Biblissima portal
    Biblissima authority file
Description
  • Contents:

    F. 1-54. [Pseudo-Joachim Florensis], Expositio abbatis super Jheremiam prophetam.
    F. 1. « Incipit Expositio abbatis super Jheremiam prophetam (rubr.) ». – F. 1.[Lettre supposée à l’empereur Henri VI]. « Henrico sexto inclito Romanorum Augusto, Joachim dictus abbas humiliari sub divine potentia majestatis …-… quis incursibus plenius eruditur ». – F. 1v-54. [Texte]. « Verba Jheremie filii Helchie de sacerdotibus (souligné à l’encre brune) …-… Sola suis civitas alienis plena describitur ».

    F. 55-79. [Pseudo-Joachim Florensis, Liber de oneribus prophetarum].
    F. 55. « Incipit Liber abbatis Joachim de oneribus prophetarum (rubr.) ». – F. 55. [Prologue]. « Incipit prohemium in libro qui pretitulatur : De oneribus prophetarum (souligné à l’encre rouge) ». F. 55-79. « Henrico sexto inclito Romanorum Augusto frater Joachim dictus abbas Floris humiliari …-… ad lucem te pertraham veritatis ». – F. 55-79. [Texte]. « Onus Egypti. Jeremie, 45 (souligné à l’encre rouge) ». « Quanta sub Egipti filia scilicet Francia sit futura confusio …-…ad illum referendum est dottorem veritatis qui unus describitur angelus ». « Explicit ».

    F. 79-104. [Pseudo-Joachim Florensis, Liber de oneribus provinciarum]. F. 79. « Incipit Liber abbatis Joachim de oneribus provinciarum (rubr.) ». « Ordinarium modernum non secutus et Joachim quoniam temporum successibus res mutantur (rubr.) ». « Regio Romana (rubr.) ». « « Ostiensis », « Portuensis », « Albanensis », « Penestrinensis », « Sabinensis », « Tusculanensis », « Tiburtinus » (rubr. et inscrits dans des cercles tracés à l’encre brune). « Principium Amaleth gentium …-… quo laboriosus in temporis hujus erumpnosi malicia fluctuarunt ». « Explicit Liber abbatis Joachim de oneribus provinciarum (rubr.) ».

    Physical Description:

    Paris.

    Écriture bâtarde. Même copiste et mêmes annotateurs que dans le ms. Latin 3319, qui faisait à l’origine partie du même volume .

    Décoration :
    La décoration du ms. Latin 13428 est identique à celle du ms. Latin 3319. Aucune peinture. – Initiales rouges et bleues à filigranes et à antennes, dont certaines champies (ff. 1, 55, 79). – Initiales rouges et bleues (2 à 3 lignes) filigranées. – Pieds-de-mouche rouges ou bleus.

    Parchemin ; 104 ff. à longues lignes, précédés d’1 garde papier et de 2 gardes parchemin (A, B), trace d'onglet avant le f. 1; suivis de 2 gardes parchemin (I, II) et d’1 garde papier , 250 x 170 mm (just. 165 x 125 mm).
    13 cahiers : 18 (ff. 1-8), 28 (ff. 9-16), 38 (ff. 17-24), 48 (ff. 25-32), 58 (ff. 33-40), 68 (ff. 41-48), 78 (ff. 49-56), 88 (ff. 57-64), 98 (ff. 65-72), 108 (ff. 73-80), 118 (ff. 81-88), 128 (ff. 89-96), 138 (ff. 97-104).

    Réclame à la fin de chaque cahier. – Rubriques. – Marque humaniste en forme de tige surmontée de trois points aux ff. 7, 9, 11, 11v, 13, etc. – Foliotation contemporaine : les deux manuscrits ont été foliotés au XVe s. de façon continue, le Latin 13428 comprenant les ff. 1-104, le Latin 3319 les ff. 105 à 209. – Foliotation moderne des 20 premiers feuillets dans le Latin 13428.
    Majuscules rehaussées à l’encre ocre. – Indication des chapitres rubriquée ou soulignée à l’encre rouge. Passages du texte soulignés à l’encre brune. – Noms des provinces rubriqués inscrits à l’intérieur de cercles tracés à l’encre dans la deuxième partie du volume : « De oneribus provinciarum » (ff. 79-104).
    Nombreuses gloses marginales soulignées à l’encre brune, contemporaines du ms. Annotations postérieures (XVIe s) dans la marge inférieure et au f. 104v. Les annotations sont de la même main que dans le ms. Latin 3319.
    Réutilisation, lors de la confection de la reliure, des gardes de parchemin (A, II), qui comportent un texte en français (XVe-XVIe s).

    Titre sur le recto de la garde papier : « Joachim abbatis Expostio in Jeremiam prophetam et prophetia de oneribus provinciarum ». – Titre sur le feuillet de garde B : « Expositio seu prophetiae abbatis Joachim ».

    Réglure à la mine de plomb.

    Reliure de parchemin moderne. Au dos, cote notée à l’encre : « 618 ». .

    Aux ff. 1 et IIv, estampille de la Bibliothèque nationale (Révolution, 1792-1802) correspondant au modèle Josserand-Bruno, type 17.

    Custodial History:

    Ainsi que l’indique une mention portée sur le recto de la garde II (XVe s.), le volume formait la première partie d’un recueil consacré aux Prophéties : « Ce présent volume a esté distrait d'un autre volume nommé Vaticinium Scibile Erithree prophetice. Et commance : Exquiritis a me, o illustrissima turba Danaum, etc. Lesquieulx deux volumes autreffoiz ont este tous en ung ». Le ms. Latin 3319 commence, en effet, ainsi: « Exquiritis a me, o illustrissima turba Danaum… ».
    Le volume originel a appartenu à Charles d'Orléans dont l'ex-libris autographe se trouve au f. 95v du Latin 3319 : « Karolus dux Aurelianen. etc.» ; cf. P. Champion, La Librairie de Charles d'Orléans, XLI et 63-64. Au-dessous de cette signature, addition d'une main de la seconde moitié du XVe-début XVIe s. : « filius Ludovici ducis fratris Karoli VIti regis, filiorum Karoli quinti, et patrui Karoli septimi, quorum et omnium nostr[or]um animas dominantium Dominus sublimet ad astra » ; cf. Champion, op. cit., 64. Au-dessous, inscription lavée, lisible aux rayons ultra-violets : « Ab eodem namque illustrissimo domino duce, dum, ultima vice, ante suum decessum, esset Aurelianis in curia regis, hunc librum postulavi michi liberaliter donari, in plurimorum presencia, pro cujusdam donacione [?] previo anno... cedulam manu mea scriptam... ».
    Il est répertorié dans l’inventaire des livres rapportés d’Angleterre par Charles d’Orléans : « Les prophecies de Joachin, en parchemin, avec plusieurs prophecies, sans les fermans, a quatre esguiletes (Ouy, La librairie des frères captifs…, 51, p. 154).

    Le recueil a été prêté en 1496 à Denis le Mercier : cf. Champion, op. cit., 63. C'est sans doute entre 1496 et 1518 qu'il a été scindé en deux parties. Seul le ms. Latin 3319 fut restitué aux Orléans et resta dans la librairie ducale conservée à Blois sous la responsabilité de la Chambre des comptes jusqu’en 1501. Il entra à cette date dans la Bibliothèque royale (Omont, I, 58, n° 405).
    On perdit la trace du Latin 13328. Un ex-libris noté sur le verso de la garde A indique que le manuscrit a appartenu à Jean Le Féron, bailli de Vincennes : « Pro magistro Johanne le Feron, Vincennarum ballivo ». – Autre ex-libris (garde I) : « Ex libris Jo[hannis] Feronei Carnopolitani ».

    Le manuscrit faisait partie au XVIIe siècle du fonds de l’abbaye de Saint-Germain-des-Prés, dont il porte l’ex-libris dans la marge supérieure du f. 1 : « Bibliotheca S. Germani a Pratis congregationis S. Mauri, 1657 ». Sur le même feuillet, ont été inscrites deux cotes du fonds : 618 et 836.

    En 1791, la bibliothèque de l'abbaye fut mise sous séquestres et confiée à D. Poirier. Ce dernier réussit à sauver les manuscrits d'un incendie en 1794 pour la remettre à la Bibliothèque nationale en 1795-1796.

    Anciennes cotes inscrites sur le volume (f. 1) : [Saint-Germain-des-Prés] « 618 », « N. 836 ».


Place
  • Preferred form
    • Paris (France)
    Original form
    • Paris
    Other form
    • Paris (France)
    • France (Paris)
    • Paris ( ?) : cf. Hans-Collas ― Schandel, p. 326
    • Paris ( ?).
    • France, Paris (?)
    • Lieu de copie : Paris
    • France, Paris ( ?)
    • France (Paris ?)
    • France, Paris
    • France (Paris )
    • Paris (?)
    • France : Paris?
    • Chaillot
    • France (Paris).
    • Paris,
    • Paris ( ?)
    • Paris (?) (Hervieux éd. 1970, t. III, p. 176).
    • Paris (?) : le ms. a été vraisemblablement copié sur le ms. BnF, Latin 347 C exécuté à Paris
    • Paris (1378-1380)
    • France (Paris ?),
    • France (Paris?)
    • Paris.
    • Paris (vers 1375)
    • Paris ( ?), peut-être avec influence méridionale
    • Paris (Fichier Avril)
    • France, Paris ?
    • France [Paris ?]
    • Nord de la France, Paris (?)
    • Paris ?
    • Paris?
    • Paris Region
    • París
    • Parijs
    • Paris (région)
    • Paris (regió)
    • Paris (región)
    • [Paris]
    • Paris (parts A and B)
    • Paris, for the Archdiocese of Bamberg
    • P. Mauritius Enk, OSB St. Gall in Paris
    • Paris, Jesuit Collège de Clermont
    • Paris, Collège des Cholets
    • Paris, Jesuit College de Clermont
    • Paris, Collège de Navarre
    • Paris Jesuit College de Clermont
    • Paris, Jesuit College de Cleremont
    • Paris, France
    • Paris (FR)
    • [Paris (FR)]
    • Paris (II)
    • [Paris,
    • [Paris],
    • [Paris
    • [Parijs]
    • see more
    Biblissima portal
    Biblissima authority file
Rights
  • Bibliothèque nationale de France. Département des Manuscrits
License
Digitisation
Manifest URL
Related
Biblissima portal
Library logo