Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits, Latin 5239

Go to viewer chevron_right
Source
Gallica (Bibliothèque nationale de France)
Library
Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits
Shelfmark
  • Latin 5239
Biblissima authority file
Date
  • Xe siècle
Language
  • Latin
  • Greek
Title
  • Varia de computo
Agent
  • Preferred form
    • Limoges. Abbaye Saint-Martial
    Role
    • Former owner
    Original form
    • Abbaye Saint-Martial (Limoges ; 0848-1062)
    • Abbaye de Saint-Martial de Limoges
    Other form
    • Saint-Martial de Limoges
    • Abbaye Saint-Martial. Limoges. 1535-1791
    • Abbaye Saint-Martial de Limoges
    • Abbaye Saint-Martial (Limoges ; 1062-1535)
    • Abbaye Saint-Martial
    • Abbaye de Saint-Martial (Limoges)
    • Abbey of Saint-Martial (Limoges)
    • see more
    Biblissima portal
    Biblissima authority file
  • Preferred form
    • Adémar de Chabannes (0988?-1034)
    Role
    • Annotator
    Original form
    • Adémar de Chabannes (0988?-1034)
    • Adémar de Chabannes
    Other form
    • Ademarus Cabannensis
    • ADEMARUS CABANNENSIS, O.S.B.
    • Ademarus Cabannensis (0988?-1034)
    • Ademar [Cabannensis]
    • see more
    Biblissima portal
    Biblissima authority file
  • Preferred form
    • Jean-Baptiste Colbert (1619-1683)
    Role
    • Former owner
    Original form
    • Colbert, Jean-Baptiste (1619-1683)
    • Jean-Baptiste Colbert
    Other form
    • Colbert, Jean Baptiste (1619-1683)
    • Colbert (J.-B.)
    • Colbert
    • J.-B. Colbert
    • J.B. Colbert
    • Colbert, Jean-Baptiste
    • Abbaye Saint-Martin-des-Champs
    • Colbert (Jean-Baptiste)
    • Jean Bapstiste Colbert
    • COLBERT, Jean-Baptiste
    • Colbert , Jean Baptiste (1619-1683)
    • Colbert, Jean Baptiste (1619-1683)
    • Colbert, Jean-Baptiste (1619-1683)
    • Colbert, J.-B.
    • Jean-Baptiste Colbert,
    • Jean-Baptiste Colbert (1619-1683)
    •  Jean-Baptiste Colbert
    • Jean Bapstiste Colbert (1619-1683)
    • Colbert, Jean Baptiste (1619-1683). Ancien possesseur
    • see more
    Biblissima portal
    Biblissima authority file
  • Preferred form
    • Isidore de Séville (saint, 0560?-0636)
    Role
    • Author
    Original form
    • Isidore de Séville (saint ; 0560?-0636)
    • Isidorus Hispalensis
    Other form
    • Isidorus Hispalensis (saint ; 0560?-0636)
    • S. Isidorus Hispalensis
    • ISIDORUS HISPALENSIS (s.)
    • ISIDORUS HISPALENSIS
    • Sancti Isidori Hispalensis
    • ISIDORE
    • Isidore de Séville (0560?-0636 ; saint)
    • Isidorus
    • Isidore de Séville
    • Isidori Hispalensis
    • Isidori
    • ISIDORUS HISPALENSIS (s)
    • Isidorus Hispalensis (?),
    • Isidore (Saint), de Séville
    • Isidore de Séville saint 0560?-0636
    • Isidor, de Sevilla, sant, ca. 560-636
    • Isidore, of Seville, Saint, d. 636
    • Isidoro, Santo, Arzobispo de Sevilla
    • Isidorus Hispalensis 560-636
    • Isidorus van Sevilla
    • Author: Isidorus, Hispalensis
    • Isidore
    • Isidore of Seville
    • Isodore of Seville
    • Isidore of Seville, c 560-636, Saint, Bishop of Seville
    • Isidore, of Seville, Saint, -636
    • Isidorus Hispalensis, 560?-636
    • Isidore de Séville (saint ; (0560?-0636)
    • Isidorus<Hispalensis>
    • Isidorus Hispalensis, 560-636
    • Isidorus, Hispalensis, 560-636
    • Isidore de Séville (saint)
    • Isidorus <Hispalensis> (560-636)
    • Isidore, of Seville, Saint, -636, author.
    • Isidore of Seville, Saint (-636)
    • Isidore de Séville (0560-0636)
    • Isidore de Séville (0560-0636) > Père de l'Eglise
    • Isidorus, Hispalensis (ca. 560-636)
    • Isidoro, Santo, Arzobispo de Sevilla, ca. 560-636
    • Isidorus <Hispalensis>
    • Isidoro de Sevilha, Santo, ca 560-636
    • Isidoro de Sevilha, Santo, ca 560-636 > , co-autor
    • Isidorus Hispalensis - ca. 570 - 636 - auteur
    • see more
    Biblissima portal
    Biblissima authority file
  • Preferred form
    • Bernard Itier (1163-1225)
    Role
    • Author
    Original form
    • Itier, Bernard (1163-1225)
    • Bernard Itier
    Other form
    • BERNARDUS ITERII
    • BERNARD ITIER
    • Bernardus Iterii
    • Bernardus Iterius
    • Bernardus Iterii, 1163-1225
    • Itier, Bernard, 1163-1225
    • see more
    Biblissima portal
    Biblissima authority file
  • Preferred form
    • Denys le Petit (0497?-0545?)
    Role
    • Author
    Original form
    • Denys le Petit (0497?-0545?)
    • Dionysius Exiguus
    Other form
    • DIONYSIUS EXIGUUS
    • Dionysius Exiguus (0497?-0545?)
    • Denis le Petit
    • Dionysii Exigui
    • Denys le Petit 0497?-0545?
    • Dionysius Exiguus, d. ca. 540
    • Dionysius Exiguus, m. ca. 540
    • Author: Dionysius, Exiguus
    • Dionysius, Exiguus, 470-540
    • Dionysius Exiguus, c 470-c 540
    • Denys Le Petit
    • Dionysius <Exiguus>
    • Dionysius Exiguus - 470 - 540 - auteur
    • see more
    Biblissima portal
    Biblissima authority file
  • Preferred form
    • Maurus Honoratus Servius (0363?-03..)
    Role
    • Author
    Original form
    • Servius, Maurus Honoratus (0363?-03..)
    • Maurus Honoratus Servius
    Other form
    • Servius
    • Servius Honoratus
    • SERVIUS HONORATUS
    • Servii Honorati
    • Servius grammaticus
    • Servius Maurus Honoratus
    • Marius Servius Honoratus
    • Servius (Maurus ou Marius Honoratus)
    • Servius, Maurus Honoratus 0363?-....
    • Servi
    • Servio, Mauro Honorato
    • Servius, 4th cent.
    • Servius fl.4./5. Jh.
    • Servius Honoratus, Maurus
    • Author: Servius
    • Commentator: Servius
    • Servius Honoratus, Maurus, c 363-400
    • Servius, active 4th century
    • Servius Honoratus, Maurus.
    • Tullius, Servius
    • Servius Honoratus, Marius, fl. ca 400 > , coment.
    • see more
    Biblissima portal
    Biblissima authority file
  • Preferred form
    • Bède le Vénérable (saint, 0673?-0735)
    Role
    • Author
    Original form
    • Bède le Vénérable (saint ; 0673?-0735)
    • Beda Venerabilis
    Other form
    • Beda Venerabilis (saint ; 0673?-0735)
    • BEDA VENERABILIS
    • BEDA
    • Beda
    • BEDA VENERABILIS (s.)
    • Bède
    • S. Beda venerabilis
    • Venerabilis Bedae
    • Bède le Vénérable (0673?-0735)
    • Beda Venerabilis (ps.)
    • S. Beda Venerabilis
    • Venerabilis BEDE
    • Bede
    • Bedae
    • Bedae venerabilis
    • Bède le Vénérable saint 0673?-0735
    • Beda, el Venerable, sant, 673-735
    • Beda el Venerable, Santo
    • Beda Venerabilis 672-735
    • Bede, the Venerable, Saint, 673-735
    • Author: Beda, Venerabilis
    • Commentator: Beda, Venerabilis
    • Bede (attributed to)
    • Bede the Venerable, c 673-735, Saint
    • Bede the Venerable
    • Bede the Venerable (attrib.)
    • Bede (673/4–735)
    • The Venerable Bede
    • Beda Venerabilis, 673-735
    • Beda<Venerabilis>
    • Bède le Vénérable
    • Beda <Venerabilis> (672-735)
    • Bede, the Venerable, Saint 673-735
    • Bede the Venerable (b. c. 673, d. 735), monk and theologian
    • Bede the Venerable, Saint (673-735)
    • Bede, the Venerable, Saint (673-735)
    • Bède le Vénérable, saint (0673?-0735)
    • Beda, Venerabilis, 672-735
    • Beda <Venerabilis>
    • Beda, O Venerável, 673-736
    • Beda, O Venerável, 673-736 > , co-autor
    • Beda Venerabilis - 673 - 735 - auteur
    • see more
    Biblissima portal
    Biblissima authority file
  • Preferred form
    • Abbon de Fleury (saint, 0940?-1004)
    Role
    • Author
    Original form
    • Abbon de Fleury (saint ; 0940?-1004)
    • Abbo Floriacensis
    Other form
    • Abbo Floriacensis (saint ; 0940?-1004)
    • Author: Abbo, Floriacensis
    • Abbo of Fleury
    • Abbo of Fleury, c 945-1004, Saint, Abbot of Ramsey Abbey and Fleury Abbey
    • Abbo of Fleury OSB
    • Abbo, of Fleury, Saint, approximately 945-1004
    • see more
    Biblissima portal
    Biblissima authority file
Description
  • Contents:

    F. 1r-2r (addition) : Isidorus Hispalensis, Etymologiarum siue Originum libri XX, liber 13, cap. 10-11 ; inc. « dictae a Graeco uocabulo quod ... », expl. « ... ut Alitis Austri ». — CPL 1186 ; Isidoro di Siviglia, De mundo et partibus, éd., trad. et comment. G. Gasparotto, Paris : Les Belles Lettres, 2004.
    F. 2v (addition) : Jours égyptiaques ; inc. « Nam sunt tres dies isti observandi per omnia ... », expl. « ... dies per omnia observandi sunt » ; deuxième inc. « Mense Ianuario die II et VI ...», expl. « ... studium declinare memento ». — Cf. R.M. Liuzza, Anglo-Saxon Prognostics. An Edition and Translation of Texts from London, British Library, MS Cotton Tiberius A.III, Woodbridge, 2011, p. 70 n° 265.
    F. 3r (addition) : Bernard Itier, Chronicon Sancti Martialis (excerptum), avec une note de Bernard Itier. — Cf. H. Duplès-Agier, Chroniques de Saint-Martial de Limoges, Paris, 1874.
    F. 3v (addition) : Donation à Saint-Martial.
    F. 4r-20r : Dionysius Exiguus, Cyclus paschalis ; inc. « Domino beatissimo et nimium desiderantissimo patri Petronio episcopo Dionisius Exiguus. Paschalis festi ratione quam multorum diu frequanter a nobis exposcit instantia ... ».
    F. 20v-21r :Chronicon Sancti Martialis (830-930, plus additions datées 1025 et 1530).
    F. 21v : blanc.
    F. 22r : Maurus Honoratus Servius, Commentarius in Vergilii Aeneidos libros, livre X, v. 272 ; inc. « Hanc stellam Electram dicunt ... », expl. « ... et cetera mala significat ». — Cf. Thordike-Kibre, n° 596. Pronostics d'après l'apparition des comètes, tirés du commentaire de Servius sur l'Enéide de Virgile.
    F. 22v-23v : blancs.
    F. 24r-32r : Beda Venerabilis, De natura rerum ; inc. « Naturas rerum varias labentis et aevi ... », expl. « ... ad occidentem extenditur ». — CPL 1343 ; Beda Venerabilis, Opera didascalica 1. De orthographia ; De arte metrica et de schematibus et tropis ; De natura rerum, éd. C.W. Jones et alii, Turnhout : Brepols, 1975 (CCSL 123A).
    F. 32r-38v : Beda Venerabilis, De temporibus ; inc. « Tempora momentis horis diebus ... », expl. « ... menses non impleant ». — CPL 2318 ; Beda Venerabilis, Opera didascalica 3. Magnus circulus seu tabula paschalis. Kalendarium sive Martyrologium. De temporibus liber. Epistolae (ad Pleguinam, ad Helmwaldum, ad Wicthedum), éd. C.W. Jones, Turnhout : Brepols, 1980 (CCSL 123C).
    F. 39r : Diagramme des orbites.
    F. 39v : blanc.
    F. 40r-95v : Beda Venerabilis, De temporum ratione ; inc. « De natura rerum et ratione temporum ... », expl. « ... propagaret genus humanum ». — CPL 2320 ; Beda Venerabilis, Opera didascalica 2. De temporum ratione, éd. C.W. Jones, Turnhout : Brepols, 1977 (CCSL 123B).
    F. 96r-125v : Ratio calculandi, sive computus ; inc. «Ratio calculandi primo de diebus mensium. Ianuarius Augustus et December ... », deuxième inc. « Si vis scire diem septimanae in XIIII luna ...», expl. « ... lineas coartari ad centrum necesse est sicut in rotis radios ut subiecta figura demonstrat ».
    F. 125v : Diagramme astronomique.
    F. 126r : blanc.
    F. 126v-127r : Tables de comput.
    F. 127v (addition) : Abbo Floriacensis, Computus. Cf. ms. Bern, Burgerbibliothek, 250 ; Abbo of Fleury and Ramsey, Commentary on the Calculus of Victorius of Aquitaine, éd. A. M. Peden, London : The British Academy, 2003 (Auctores Britannici Medii Aevi ; 15).
    F. 128r-v : Tables.
    F. 129r-134v : Calendrier de Saint-Martial.
    F. 135r-137v : Tables.
    F. 138r : Diagramme.
    F. 138v-139r : De nominibus ventorum ; inc. «Ventorum primum cardinalis septentrio frigidus et nivalis ... », expl. « ... si circuli similitudinem prudens lector inquirat ». Suivi par les vers sur les noms des vents, Versus de ventorum nominibus ac speris subpositis, inc. « Quattuor a quadro consurgunt limite venti ... », expl. « ... Argestemque graviocitant cognomine prisco ».
    F. 139r-144v : Diagrammes et tables.
    F. 145r-152v : Isidorus Hispalensis, Etymologiarum siue Originum libri XX (CPL 1186, liber 5, inc. « Chronica Graece dicitur quae Latine temporum series appellatur », expl. « Lucifer vesperus et reliqua »).
    F. 153r-158r : Isidorus Hispalensis, Etymologiarum siue Originum libri XX (CPL 1186, liber 3, inc. « Astronomia est astrorum lex », expl. « In superna contemplatione conlocaret »).
    F. 158r-162r : Isidorus Hispalensis, Etymologiarum siue Originum libri XX (CPL 1186, liber 13, inc. « Mundus est caelum et terra », expl. « ut Alitis Austri »).
    F. 162v-164v : Nonnulla de gradibus consanguinitatis et affinitatis (inc. « Mense ianuario intrante die primo », expl. « Germani Germanae »).
    F. 165r-166r : Diagrammes des parentés.
    F. 166v-167r : Petosiris, Epistola ad Nechepsonem regem de divinatione mortis et vitae, suivie du diagramme avec inscription en grec.
    F. 167v-168v : blancs.
    F. 169r-193r : Beda Venerabilis, De temporum ratione (CPL 2320, mutilé au début, inc. « Adam annorum cxxx genuit Sed », expl. « Mereamur accipere palmam »).
    F. 193v-196r : Breve chronicon ab orbe condito, ad Carolum Magnum.
    F. 196r-214r : Anonymi liber de temporum ratione.
    F. 214v : blanc.
    F. 215-225r : De sideribus, cum figuris (inc. « Fenix arcuturus maius », expl. « Eo quod contraria sit canis »).
    F. 225v-231v : Computistica (inc. « Duo sunt extremi vertices mundi », expl. « Virgo figuratur stellis »).
    F. 231v-232r (addition) : Donations pour Saint-Martial.
    F. 232v-233r : blancs.
    F. 232v-236r : Tables de comput.
    F. 236v (addition) : Question de comput.
    F. 237r : blanc.
    F. 237v (addition) : Institution d’un anniversaire.
    F. 238r-239v : De gradibus consanguinitatis et affinitatis (inc. « <...>tem ubi habuerit Ianuarius dies IIII et dies VI », expl. « Germani Germanae »).

    Physical Description:

    France (Limoges)

    Écriture minuscule caroline.

    Parchemin.
    239 ff., précédés et suivis par quatre gardes en parchemin et en papier.
    330 x 260 mm (justif. 240 x 165 mm).

    32 cahiers, tous quaternions sauf les cahiers 1 (f. 1-3, un binion manquant du dernier feuillet), 4 (f. 20-23, un binion), 19 (f. 136-144, un quaternion plus un feuillet ajouté 143), 26 (f. 193-199, un quaternion manquant du dernier feuillet), 28 (f. 208-214, un quaternion manquant du dernier feuillet), 31 (f. 231-235, un ternion manquant du quatrième feuillet), et 32 (f. 236-239, un binion).
    Numérotation des cahiers originale en chiffres romains au centre de la marge inférieure de la dernière page des cahiers 1-16 et 18-3 (numérotés I-XVI et XVIII-XXXII). Numérotation des cahiers ajoutée en lettres latines au centre de la marge inférieure de la première page des cahiers 1-32. Foliotation moderne à l’encre en chiffres arabes sur la marge supérieure externe du recto.
    Réglure à la pointe sèche sur deux bifeuillets à la fois avec incision primaire sur le côté poil (2 old style) : justification simple, quatre rectrices majeures (Muzerelle 1-1/0/2-2/J) ; 30 longues lignes.

    Reliure du XIXe s., sur ais de bois en chagrin rouge ; dos à cinq nerfs au chiffre de Louis-Philippe (1830-1848) ; titre au dos en lettres dorées : « Dionysii exigui Cyclus paschalis etc. ». Contregardes en papier marbré ; gardes en papier marbré (I et IV’), en papier (II et III’), et en parchemin (III-IV et I’-II’).
    Aux f. 2r et 239v, estampille de la « Bibliotheca regia » identique au modèle Josserand-Bruno n° 5 (premier quart du XVIIIe siècle).

    Custodial History:

    Le manuscrit a appartenu à l'abbaye de Saint-Martial de Limoges. Il a été annoté par Adémar de Chabannes, et porte des notes autographes du moine et bibliothécaire de cette abbaye, Bernard Itier, de la fin du XIIe s. (f. 3r). Ensuite, le ms. entra dans la collection de Jean-Baptiste Colbert (1619-1683), où il porte la cote 1020 (f. 2r). Il entra dans la Bibliothèque royale en 1732 avec les autres manuscrits colbertins.


Place
Rights
  • Bibliothèque nationale de France. Département des Manuscrits
  • Mécénat : Ce manuscrit a été numérisé dans le cadre de « France-Angleterre, 700-1200 : manuscrits médiévaux de la Bibliothèque nationale de France et de la British Library, un programme de la Fondation Polonsky ».
License
Digitisation
Manifest URL
Related
Biblissima portal
Library logo