Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits, Latin 8964

Go to viewer chevron_right
Source
Gallica (Bibliothèque nationale de France)
Library
Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits
Shelfmark
  • Latin 8964
Biblissima authority file
Title
  • Galliae concilia.
Agent
Description
  • Contents:

    F. 1-498. Notes d'H. Suarès sur les conciles de France. — À noter:
    F. 26. Hymne pour s. Quinidius, év. de Vaison, avec la date de 1683: "Vasio felicissima// Urbs fortunatissima//...-... // Agite nunc fratres". — La main n'est pas celle de Suarès. — 230 x 175 mm.

    F. 40-41v. Lettre autographe signée de Ch. Bouquin, O.P. († 1698), sur divers sujets d'histoire locale, à l'évêque de Vaison, sans doute Joseph-Marie Suarès (1633-1666); cf. P. Gauchat, Hierarchia catholica medii et recentioris aevi, IV, $$$$, Munster, 1935, 360. Sur Bouquin, cf. Quétif-Échard, Scriptores ordinis praedicatorum, II, 1721, 745-746. — 190 x 140 mm. Cachet de cire rouge.

    F. 88-88v. Un f. du XIVe s., intitulé "De imperatore Carolo", avec le sommaire de lettres adressées par Jean VIII à Charles le Chauve, numérotées de façon discontinue de 1 à 32. — Le filigrane, une étoile, proche de Mosin et Traljic, Filigranes des XIIIe et XIVe ss., II, Zagreb, 1957, n° 3756-7, datés de 1382-3, se trouve sur le talon du f., non folioté, placé entre les ff. 92 et 93. — 295 x 220 mm.

    F. 90-92. Copie par H. S. d'un ms. de l'abbaye S. Sauveur d'Aniane; cf. note du ms. 8971, f. 24: "amicissimus quondam gratae memoriae et eruditissimus domnus Odo a Motha... mihi vetus ms. de consecratione altaris S. Salvatoris Anianae in Gothia in ejusdem monasterii archivo asservatum contulit..." "Versus de consecratione altaris Anianensis. Annuus latomo titulus situs est quoniam trino// ...-... // Ut sit in exemplum Salvatoris respice templum" (90); "Haec sunt nomina archiepiscoporum et episcoporum qui fuerunt in consecratione altaris S. Salvatoris monasterii Anianensis diocesis Magalonensis qui sunt trescenti sexaginta sex tempore quo Karolus magnus rex Franciae, patricius Romanorum et imperator Germanorum et papa Leo...-... Theophilatus eps. Corasumpt..." (90-91v). Sermon pour la consécration de l'autel d'Aniane, attribué à Ardon-Smaragde: "Ad gloriam et honorem tui nominis...-... ad coelum emicuit" (P.L., 103, 389, d'après un ms. d'Aniane — le même?), incomplet de la fin par rapport à l'éd. (91v-92). — En marge du f. 91v, note sur Ardon: "De hoc s. Ardone legitur in breviario ms. Anianae: ii nonas martii in monasterio Anianae translatio b. Ardonis...-... ad Christum".

    F. 237-263. "Livre de touts les archevechés, eveschés et abbayes du royaulme de France, avec leur taxe, ès livres de la Chambre apostolique, ensemble ce que revient a Rome, l'espedition des bulles d'un chascun" (Tractatus universi juris, Venise 1584, t. 15/1, 377v-380, avec var.); cf. H. Hoberg, Taxae pro communibus servitiis ex libris obligationum ab anno 1295 usque ad annum 1455 confectis, Vatican, 1949 (Studi e testi, 144). — La main n'est pas celle de Suarès. — 300 x 195 mm.

    F. 276-337v. Copies par H. S. d'un ms. de l'abbaye d'Aniane, dans lequel Suarès voit la source de l'Histoire des comtes de Tolose de G. de Catel, et qui fut partiellement copié par Rignac vers 1646, cf. B. n. F., ms. lat. 8904-6. Serment prêté au légat Milon par les consuls d'Avignon en 1209: "... Nos consules Avenion. de consensu...-... in aliquo sortietur" (G. de Catel, Histoire des comtes de Tolose, Toulouse 1623, 247-248) (276); concile d'Avignon en 1209: "... Cum in provinciae partibus refrigescente...-... puniantur ferientur" (Mansi, XXII, 783-794); cf. Hefele et Leclercq, Histoire des conciles, V², 1283; lat. 8906, 29-37; Albanès et Chevalier, op. cit., VII, 113-114, n° 350 (276v-278v et 279-279v pour le dernier canon); serment prêté par les consuls de Montpellier au légat Milon en 1209: "... Nos consules Montispessuli juravimus...-... in aliquo sortietur" (Catel, op. cit., 248-249; P.L., 216, 133-134) (278v-279). — Copie faite par H. S. "in archivis dominii civilis Avinion." d'une charte passée en 1210 entre l'évêque Guillaume et les consuls d'Avignon, incomplète de la fin: "Notum sit omnibus quod anno Domini M CC X mense aprili dominus Willelmus Aven. episcopus et civitatis consules...-... bona fide" (J. H. Albanès et U. Chevalier, Gallia christiana novissima, VII, Paris, 1920, 115-116, n° 358) (279v). — Concile de Montpellier en 1215: "... Quoniam propter incompositum habitum...-... omnia confiscantes" (Mansi, XXII, 935-954); cf. Hefele-Leclercq, op. cit., V², 1298; lat. 8906, 22-29 (284v-286v). — Concile de Béziers en 1233: "... Quoniam statuta salubria per dominum Romanum...-... publice in ecclesia" (Mansi, XXIII, 269-278); Hefele-Leclercq, op. cit., V², 1556; lat. 8906, 50v-56 (294-295). — Concile de Toulouse en 1229: "... Licet a diversis apostolicae sedis legatis...-... temporum subsequuntur" (Mansi, XXIII, 191-204); Hefele-Leclercq, op. cit., V², 1494; lat. 8906, 36v-45 (297-298v). — Concile de Narbonne en 1227: "... Foelicis recordationis dominus Ludovicus...-... concilium celebretur" (Mansi, XXIII, 19-26); Hefele-Leclercq, op. cit., V², 1452; lat. 8906, 45-48v (299v-300). — Concile de Valence/Monteil en 1248: "... Noveritis quod cum dominus papa archiepiscopos...-... mense decembri" (Mansi, XXIII, 769-778); Hefele-Leclercq, op. cit., V², 1709; lat. 8906, 63-67v (307v-308v). — Concile d'Albi en 1254: "... Multis episcopis et praelatis Narbonensis, Bituricensis...-... solemniter publicari" (Mansi, XXIII, 829-852); Hefele-Leclercq, op. cit., VI1, 77; lat. 8906, 68-79v (310v-313v). — Concile de Montpellier en 1258: "Legem statuit dominus humano generi creaturae ut ministerio vitae rationabili edocta labe...-... habeat seneschallo. Collationé sur un vieux livre manuscrit a moy exhibé par R. p. Odo de Lamothe, religieux de l'ordre de St. Benoist et par luy retiré ou met (?) raporté. P. Savory not." (Mansi, XXIII, 989-994); Hefele-Leclercq, op. cit., VI1, 90; lat. 8906, 79v-82v (317-317v). — Concile de Bourges en 1276: "... Nuper in generali nostrae legationis concilio...-... ecclesia vacante" (Mansi, XXIV, 165-180); Hefele-Leclercq, op. cit., VI1, 231; lat. 8906, 82v-92v (334-337v).

    F. 356-366v. Copies d'extraits des registres de Jean XXII.

    F. 370-378v. Copie par H. S. des canons du concile d'Avignon de 1326: "... Noverint universi quod reverendi in Christo patres...-... in mandatis... haec statuta concilii provincialis extant in codice manuscripto abbatiae Sancti Petri Montismajoris secus Arelatem vulgo dicto le petit Mandagot, scripta in fine post statuta varia et refformationes ad praefatum coenobium spectantes" (Albanès et Chevalier, op. cit., III, 612-633, n° 1520); cf. Hefele-Leclercq, op. cit., VI², 801; B. n. F., ms. lat. 8906, 112-121v, copie par Rignac; Albanès et Chevalier, op. cit., VII, 325, n° 1106. (370-378v). — Épitaphe d'Oldradus de Ponte (ou de Laude), † 1335, inscrite à côté d'une fresque sous le porche de l'église des dominicains d'Avignon: "Oris opex opifex Oldradus opimis// [blanc] luce legum lucens lumen labiorum// ...-... // Die lune sancta mensis aprilis", restaurée par Cosimo de' Bardi en 1627; cf. Girard et Requin, "Le couvent des dominicains d'Avignon", Annales d'Avignon et du Comtat Venaissin, 1, 1912, 83-84; l'épitaphe est précédée d'une notice sur Oldradus éditée mot à mot d'après H. S. par J. Mahuet, Praedicatorium Avenionense seu historia conventus Avenionensis FF. Praedicatorum, Avignon 1678, 89-90 (378v); texte repris au ms. 8971, 113.

    F. 381-382v. Un bifeuillet du XIVe s. (après 1328), incomplet du début (et de la fin?) par suite de la perte des autres ff., tiré d'un registre (?) de l'inquisition, contenant les articles 5 à 13 de l'interrogation d'un "frater Franciscus", O. F. M., partisan du ministre déchu Michel de Césène, avec ses réponses, faisant référence à une lettre envoyée à Perpignan: "[...] ac Lazarum et Symonem leprosum et Dorcham qui...-... littera Perpinianum missa". — Filigrane: pot, proche de Mosin et Traljic, Filigranes des XIIIe et XIVe ss., II, Zagreb, 1957, n° 6837-8, datés de 1331-2. — 300 x 210 mm.

    F. 386v-389v. Copie par H. S. des statuts du concile d'Avignon de 1337: "... Antiqui patres sanctitatis gratia praedotati...-... testimonium veritatis. Ita in veteri codice manuscripto Statutorum ecclesie Avinion. in carthophylacio ipsius asservato" (Albanès et Chevalier, op. cit., III, 640-655, n° 1538); cf. Hefele-Leclercq, op. cit., VI², 840; B. n. F., ms. lat. 8906, 121v-126, copie par Rignac; Albanès et Chevalier, op. cit., VII, 342, n° 1199.

    F. 392, 398v. Extrait des registres d'Innocent VI.
    F. 399-402v. Extrait des registres d'Urbain V.
    F. 407-408v. Extrait des registres de Grégoire XI.

    F. 423. "Verso del Ludovico Dulce. Mentre nel duro pecto infuriato// L'ira, la fame et la pieta combate// ...-... // Cun corpo sia del corpo sepultura. Altre del l'Ariosto: Lascia il minore al bagno, jude al majore// Ciurre la mamma che nel fuocco mira// ...-... // L'aria, la terra, insieme l'aqua il fuoco". — La main n'est pas celle de Suarès. — 280 x 200 mm.

    F. 424-425. Copie par H. S. des statuts du concile d'Avignon de 1457: "... Quoniam olim a sanctis patribus noscitur...-... quinquagesimo septimo. Ita in veteri codice manuscripto Statutorum synodalium in carthophylacio ecclesie Avinion." (Mansi, XXXII, 183-192); cf. Hefele-Leclercq, op. cit., VII², 1287; Albanès et Chevalier, op. cit., 526, n° 1917.

    F. 440-443. [Imprimé]. Sanctiss. D. N. Sixti papae V. declaratio contra Henricum Borbonium assertum Regem Navarrae, et Henricum item Borbonium..., Romae, apud haeredes Antonii Bladii impressores camerales, M D LXXXV. Aucun ex. au département des Imprimés. — 295/285 x 215/205 mm.

    F. 446-493. [Imprimé]. Constitutiones et decreta provincialis concilii Avenionensis quod Franciscus Maria Taurusius archiepiscopus Avenionensis habuit anno salutis M D XCIV, Romae, ex typographia Aloysii Zannetti, 1597. Autre ex.: B. n. F., Impr., B 1981. — 200 x 140 mm.

    Physical Description:

    498 ff. — Nombreux ff. blancs. — Titre au dos "GALLIA CONCILIA GALLIÆ".
Rights
  • Bibliothèque nationale de France. Département des Manuscrits
License
Digitisation
Manifest URL
Related
Biblissima portal
Library logo