Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits, Géorgien 28
- Source
- Gallica (Bibliothèque nationale de France)
- Library
- Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits
- Shelfmark
-
- Géorgien 28
- Biblissima authority file
- Date
-
- XIIIe siècle
- Language
-
- Georgian
- Title
-
- ოთხთავი
- Otxtavi
- Tétraévangile (géorgien)
- Agent
-
-
- Role
-
- Scribe
- Original form
-
- Mal fils de David
-
- Role
-
- Scribe
- Original form
-
- Maïl fils de David
-
- Role
-
- Translator
- Original form
-
- Georges l'Hagiorite
-
- Role
-
- Scribe
- Original form
-
- მალ დავითის ძე
-
- Role
-
- Scribe
- Original form
-
- მაილ დავითის ძე
-
- Description
-
Contents:
Chaque évangile est précédé d'un index des chapitres et des versets.
F. 1r : Épître d'Eusèbe à Carpien
F. 2r-3v : Les canons (enluminés). Détail, f. 2r :
F. 4r-5r : Index des versets de l'évangile de Matthieu
F. 7r-69v : Matthieu
F. 70 : Index des versets de l'évangile de Marc.
F. 72r-107v : Marc
F. 108r-109v : Index des versets de l'évangile de Luc.
Détail, f. 110v :
F. 111r-177v : Luc
Détail, f. 156v :
F. 168 : index des versets de l'évangile de Jean
F. 180r-224v : Jean.
F. 225r-246r : Index des leçons évangéliques pour la liturgie de l'année à partir de la fête de Pâques.
Les colophons ont été publiés par თაყაიშვილი ე., პარიზის, n°28. Colophon en nusxuri (f. 224v) : copie réalisée par Mal fils de David. T̕aqaišvili lit ce nom : Maïl fils de David
ამისი დამწერი ცოდვილი მალ დავითს ძე ლოცვასა ღირს მყავთ, ვინცა ჰნახოთ
Colophon du copiste, en nusxuri à l'encre rouge, sur les lectures de l'année liturgique (f. 231r) :წმიდანო მამანო, ესე ვნების კჳრიაკისა სახარებანი ბერძულად არიან და ბერძულისაგან დაგჳწერიან, სხუაჲ კულა განგებაჲ არა გჳპოვნია, არცა დაგჳწერია თქუენ კულა ვითარცა აშენდებოდით, ეგრეცა ქმენით, გინდა სადა გინა ღირს-ყოფად სმენად ჩუენდა და თუ გინდა ქართულითა განგებითა კითხვაჲ, იგიცა კეთილ არს.
Colophons des expéditeurs du manuscrit à Jérusalem, en mxedruli (f. 5v-6r). Le début de ce colophon est effacé. Il s'agit de l'invocation des moines Basili et Dimitri qui ont envoyé le manuscrit avec sa reliure précieuse, au monastère Djvari, par le prêtre Svymeon....დაუსაბამოისა... ხოლო თქუენ, წნიდანო მამანო და ძმანო ჯუარელნო, მიითუალეთ მცირე ესე გულსმოდგინებაჲ ჩუენი... ლოცვა-ჰყოფდეთ მონაზონთა ბასილი და დიმიტრისთჳს... ესე წმიდაჲ სახაებაჲ სულიერისა შვილისა ჩემისა სჳმენ ხუცისა ჴელითა მიითუალეთ...
Invocation en nusxuri de l'archevêque Vlasé, son élève Ivantbeli et le moine Gabriel et note concernant la fabrication de la deuxième reliure (f. 247r) :დიდებაჲ ღმერთსა სრულმყოფელსა ყოვლისა კეთილისასა და ჯუარსა პატიოსანსა, ქრისტიანეთა სიქადულსა. შეიკაზმა წმიდაჲ ესე ოთხთავი ხელითა ფრიად ცოდვილისა ურბნელ მთავარეპისკოპოსისა ვლასესითა სააკაჰს ძისათა. ვლასეს და მისთა მიცვალებულთა ყოველთავე შეუნდოს ღმერთმან ...ჩემსა მოწაფეს ივანტბელსა შეუნდვნეს ღმერთმან.
Note du moine Andria en nusxuri, qui a financé la troisième reliure du manuscrit (f. 247v) , XVIIIe siècle. Le colophon consacre le manuscrit à la Croix du Saint Golgotha :წ. მე მონაზონმან ანდრია მოვაჭედინე წმიდაჲ ესე სახარებაჲ და შევსწირე პატიოსანსა ცხოველსმყოფელსა ჯუარსა წმიდასა გოლგოთას...
Physical Description:
[2]-247 feuillets. Parchemin blanc de bonne qualité de différentes épaisseurs.Dimension d'un feuillet : 24 x 18 cm. Cahiers composés de 4 feuillets. Encre noire décolorée par endroit. Écriture nusxuri . Les titres et les majuscules sont écrits en mtavruli à l'encre rouge. Contours dorés de certaines majuscules. Huit miniatures enluminées : quatre canons évangéliques (f. 2r-3v). Quatre miniatures représentant les apôtres : Matthieu (f. 6v), Marc (f. 71v), Luc (f. 110v), Jean (f. 179v). Les miniatures sont sur des feuillets séparés, au verso, le recto de ces feuillets sont blancs. Marginalia : Sur les marges des feuillets 7v, 230v, 245, 246, les inscriptions marginales sont effacées. Reliure du XIXe ou XXe siècle. Les marges ont été rognées au moment de la reliure.Custodial History:
Le livre a été relié à quatre reprises : une première fois au XIIIe siècle comme en témoigne la mention du relieur (f. 5v-6r), une deuxième fois au XVIe siècle (f. 247r), une troisième fois au XVIIIe siècle (247 v) et une quatrième fois au XIXe ou XXe siècle.
Le manuscrit est décrit et daté par Takaïchvili (cf. bibliographie). Le tétraévangile, copié au XIIIe siècle en Géorgie, a été orné d'un reliure précieuse d'or et d'argent (fermoirs et boulons) puis il a été envoyé à Jérusalem au grand monastère géorgien de Djvari (de la Croix). Ce monastère a été construit en 1025-1060 par le religieux géorgien du monastère de Saint Sabas, père Proxoré, et financé par le roi Bagrat IV de Géorgie (1018-1072). Djvari était un grand centre monastique de l'Église géorgienne. Il comprenait une vaste bibliothèque de traductions géorgiennes de la littérature chrétienne. La bibliothèque de Djvari fut enrichie de manuscrits copiés non seulement dans le scriptorium de ce couvent, mais aussi des livres traduits et copiés dans les autres couvents de la ville de Jérusalem, du Mont Sinaï, de la Montagne noire, du Mont Athos et même de Géorgie.Blake, R. P., "Catalogue des manuscrits géorgiens de la bibliothèque patriarcale grecque de Jérusalem", Oriens Christianus, tome XXVIII, Paris, 1930-1932. კეკელიძე კ., ქართული ლიტერატურის,გვ. 103-104;მენაბდე ლ., ძველი ქართული მწერლობის კერები,ტ. II, თბ., 1980; მეტრეველი ე., საზღვარგარეთის ქართული სამწეობო კერების უთიერთთანამშრომლობის ერთი ფაქტი : ძიებანი საქართველოსა და კავკასიის ისტორიიდან, თბ., 1976 .ibid, მასალები იერუსალიმის ქართული კოლონის ისტორიისათვის, თბ.,1962
La reliure du XVIe siècle a été commandée par l'archevêque d'Ourbnisi Vlasé (Evlassé) (f. 247r). Sur le voyage de l'archevêque Vlasé, voir Цагарели А. Памятники Грузинской старины в Святой земле и на Синае, Спб, 1883. cf. თაყაიშვილი ე., op. cit. , n°5, მეტრეველი ე., მასალები.
Le manuscrit Georgien 5 présente la traduction géorgienne de l'évangile dans la rédaction constantinopolitaine effectuée au XIe siècle par Georges l'Hagiorite (1009-1056). De même le colophon du copiste (f. 231r) affirme que même au XIIIe siècle le rite monastique de l'église géorgienne, parallèlement à la tradition constantinopolitaine, avait conservé les célébrations et les lectures de l'ancienne tradition de Jérusalem déjà rejetée par le rite constantinopolitain. On y avait ajouté les propres des saints géorgiens. Ces anciennes rédactions ont porté le nom de "géorgiennes".
Aux f. 230v, 245r, 246, : mentions des moines du monastère Djvari, de Chehan (sur ce couvent, voir. მეტრეველი ე., შეჰანის უდაბნო -XI საუკუნის უცნობი ქართული სკიპტორიუმი პალესტინაში, მრავალთავი, თბ., 1975), de Sikili et d'autres personnages : Ioane, Iacob, Alberd, Sissi, Iané, Petré, Guiorgui, Mariam, Ioseb, Otoskarion, Petré, Tsitsilia, Loberd, Phirangos Praga, Babik Vardisdze, Kontomié, Kostantiné.
Rois et souverains. Géorgie • Bagratides. Géorgie • ბაგრატ IV (1018-1072) • მალ დავითის ძე • მაილ დავითის ძე • ვლასე ურბნელ მთავარეპისკოპოსი • ივან ტბელი • გაბრიელ მოაზონი • ანდრია მონაზონი • ბასილი მონაზონი • დიმიტრი მონაზონი • სვიმეონ ხუცი
- Rights
-
- Bibliothèque nationale de France. Département des Manuscrits
- Digitisation
- Biblissima portal
