Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits, Latin 8318

Go to viewer chevron_right
Source
Gallica (Bibliothèque nationale de France)
Library
Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits
Shelfmark
  • Latin 8318
Biblissima authority file
Date
  • IXe s.
Language
  • Latin
Title
    • Recueil factice composé de 4 manuscrits ou fragments de manuscrits différents: I. Arator Subdiaconus, Historia apostolica (f. 3-48). — II. Aurelius Clementis Prudentius, Psychomachia (f. 49-64). — III. Venantius Fortunatus, Carmina (f. 65-71). — IV. Aldhelmus, Carmina ecclesiastica (f. 73-80).
    • Arator Subdiaconus, Historia apostolica (3-48)
    • Anicius Manlius Severinus Boethius, Consolatio philosophiae (excerpta, 49va ; 56v). Aurelius Clementis Prudentius, Psychomachia (49vb-52v, 58r-63v) ; Peristephanon libri Hymnus III (56r). Auctor incertus, Tractatus de vitiis et virtutibus (53r-54v). Allegoriae et Hymni (55r-57v). Hilarius Pictaviensis, Hymnus (57r). Venantius Fortunatus, Hymnus Beatae Mariae (64r)
    • Pseudo-Cato, Disticha (65r-v). Eugenius Toletanus, Carmina (65v-68r). Venantius Fortunatus, Carmen (69r-72). Ausonius Decimus Magnus, Ecloga (68r-v). Godescalcus Orbacensis, Carmen (72v).
    • Pseudo-Cyprianus, Carmen (73r-74v). Aldhelmus, Carmina ecclesiastica (75r-80r) ; Carmen de virginitate (80v).
    • see more
Agent
  • Preferred form
    • Arator (0490?-0550?)
    Role
    • Author
    Original form
    • Arator Subdiaconus
    Other form
    • ARATOR
    • Arator (0490?-0550?)
    • Arator
    • Aratoris
    • Arator 0490?-0550?
    • Arator, Subdiaconus, fl. 513-544
    • Author: Arator, Diaconus
    • Arator, c 500-c 550, Subdeacon of Rome
    • Arator subdiaconus
    • see more
    Biblissima portal
    Biblissima authority file
  • Preferred form
    • Prudence (0348-0415?)
    Role
    • Author
    Original form
    • Aurelius Clementis Prudentius
    Other form
    • PRUDENTIUS Aurelius
    • Aurelius Prudentius Clemens
    • Prudence (0348-0415?)
    • Prudentius
    • AURELIUS PRUDENTUS CLEMENS
    • Prudentius Clemens, Aurelius (0348-0415?)
    • Aurelius Clemens Prudentius
    • Aurelii Prudentii Clementis
    • Prudence, 0348-0415?
    • Aurelio Prudencio‏
    • Aurelius Prudentius Clemens‏ ‎0348-0415?
    • Clemens, Aurelius Prudentius,‏ ‎b. 348‏
    • Prudentius Clemens, Aurelius‏
    • Prudenci, 348?-ca. 405
    • Prudencio Clemente, Aurelio
    • Prudentius, b. 348
    • Prudentius Clemens, Aurelius fl.348-405
    • Author: Prudentius Clemens, Aurelius
    • Prudentius (Aurelius Prudentius Clemens (348 - c. 413 A.D.))
    • Prudentius, Aurelius Clemens, 348-c 405
    • Prudence (0348-0415)
    • Prudentius, 348-
    • Prudentius Clemens, Aurelius
    • Aurelius Prudentius Clemens (348-405)
    • Prudence (348-413)
    • see more
    Biblissima portal
    Biblissima authority file
  • Preferred form
    • Venance Fortunat (saint, 0530-0601)
    Role
    • Author
    Original form
    • Venantius Fortunatus
    Other form
    • Venantius Fortunatus (saint ; 0530-0601)
    • FORTUNATUS
    • FORTUNATUS (s. Venantius), ep. Pictavensis
    • Venance Fortunat (0530-0601 ; saint)
    • Fortunatus
    • Venance Fortunat (saint ; 0530-0601)
    • Fortunati
    • VENANTIUS FORTUNATUS
    • FORTUNATUS (Venantius), ep. Pictavensis
    • Fortunato
    • Venantius Fortunatus (saint, 0530-0601)
    • Venantius Fortunatus (s.)
    • Venance Fortunat saint 0530-0601
    • Fortunato, Venancio Honorio Clemenciano
    • Fortunatus, Venantius Honorius Clementianus, ca. 540-ca. 600
    • Venanci Fortunat, sant, ca. 530-ca. 600
    • Venantius Fortunatus 530-600
    • Author: Venantius, Fortunatus
    • Fortunatus, Venantius Honorius Clementianus, approximately 540-approximately 600
    • Venantius Fortunatus, c 535-600, Bishop of Poitiers
    • Venance Fortunat (saint ; 0530?-0600?)
    • Venantius, Fortunatus, 530-600
    • Venantius <Fortunatus>
    • see more
    Biblissima portal
    Biblissima authority file
  • Preferred form
    • Aldhelm (saint, 0639?-0709)
    Role
    • Author
    Original form
    • Aldhelmus
    Other form
    • Aldhelm (0639?-0709 ; saint)
    • Aldhelmus Scireburnensis episcopus
    • Aldhelm 0639?-0709 saint
    • Aldhelm van Sherborne
    • Aldhelmus Schireburnensis
    • Aldhelm, saint, 640?-709
    • Aldhelm, sant, 640?-709
    • Aldhelmo, Santo, 640?-709
    • Aldhelmus Schireburnensis 640-709
    • Aldhelm van Malmesbury
    • Author: Aldhelmus, Schireburnensis
    • Aldhelm
    • Aldhelm of Sherborne, c 639-709, Saint, Bishop of Sherborne
    • St Aldhelm (640?-709)
    • Aldhelmus Schireburnensis, 640?-709
    • Adelmus, évêque
    • see more
    Biblissima portal
    Biblissima authority file
  • Preferred form
    • Boèce (0480?-0524)
    Role
    • Author
    Original form
    • Anicius Manlius Severinus Boethius
    Other form
    • BOECE
    • BOETIUS
    • Boethius, Anicius Manlius Severinus (0480?-0524)
    • Boèce
    • Boezio
    • Boèce (0480?-0524)
    • Anicius Manlius Boethius
    • Boethius
    • Boece
    • Boetius
    • Anicius Manlius Severinus Boetius
    • Boecius
    • Boecii
    • Anilius Manlius Severinus Boethius
    • Anicii Manlii Severini Boëtii
    • ANICUS MANLIUS BOETIUS
    • BOETHIUS
    • Boèce 0480?-0524
    • Boeci, ca. 480-524 o 5
    • Boecio, Anicio Manlio Torcuato Severino
    • Boethius, Anicius Manlius Severinus
    • Boethius, Anicius Manlius Severinus 480-524
    • Boethius, d. 524
    • Author: Boethius, Anicius Manlius Severinus
    • Translator: Boethius, Anicius Manlius Severinus
    • Boethius, Anicius Manlius Torquatus Severinus
    • Boethius, -524
    • Boethius (c.480-524)
    • Boethius, Anicius Manlius Torquatus Severinus, c 480-524/525
    • Boèce (480?-524)
    • Boethius, -524, translator
    • Boethius, Anicius Manlius Severinus &datl=480-524
    • Anicius Manlius Severinus Boethius (480-524)
    • Boethus <Tarsensis>
    • Boethius (-524)
    • Boèce (Boetius Anicius Mantius Severinus - 480-524) > Philosophe
    • Boèce (Boetius Anicius Mantius Severinus - 480-524)
    • Boethius, Anicius Manlius Severinus (ca. 480-524)
    • Boethius, Anicius Manlius Severinus, 480-524
    • Boécio, fl. 480-524
    • Boethius Anicius Manlius Severinus - ca. 480 - 524 - oorspronkelijke auteur
    • Boethius Anicius Manlius Severinus - ca. 480 - 524 - auteur
    • Boethius Anicius Manlius Severinus - ca. 480 - 524 - auteurvertaler
    • see more
    Biblissima portal
    Biblissima authority file
  • Preferred form
    • Hilaire (saint, 0315?-0367?)
    Role
    • Author
    Original form
    • Hilarius Pictaviensis
    Other form
    • S. Hilarius Pictavensis
    • HILARIUS PICTAVENSIS (s.)
    • Hilarius (saint ; 0315?-0367?)
    • Saint Hilaire
    • Hilarius Pictavensis
    • Hilarius
    • S. HILARIUS PICTAVENSIS
    • S. Hilarius
    • HILARIUS PICTAVENSIS ep. (s.)
    • Hilaire (saint ; 0315?-0367?)
    • S. Hilarius Pictaviensis
    • Sancti Hilarii, Pictaviensis Episcopi
    • HILARIUS PICTAVIENSIS ep. (s.)
    • Hylarius [Pictaviensis]
    • Hilaire saint 0315?-0367?
    • Hilari, de Poitiers, sant, ca. 315-ca. 367
    • Hilario de Poitiers, Santo
    • Hilarius Pictaviensis 315-367
    • Hilary, Saint, Bishop of Poitiers, d. 367?
    • Author: Hilarius, Pictaviensis
    • Hilary of Poitiers
    • Hilarius <Pictaviensis> (315-367)
    • Hilarius <Pictaviensis>
    • Hilário de Poitiers, Santo, ca 315-367 > , co-autor
    • Hilário de Poitiers, Santo, ca 315-367
    • Hilarius Pictaviensis - gest. 368 - auteur
    • see more
    Biblissima portal
    Biblissima authority file
  • Preferred form
    • Dionysius Cato (02..?-02..?)
    Role
    • Author
    Original form
    • Pseudo-Cato
    Other form
    • CATO (Dionysius)
    • CATON (PS.-)
    • Cato, Dionysius
    • Catonis
    • Cato
    • Cato, Dionysius (02..?-02..?)
    • Caton
    • Caton (Denis)
    • Cato, Dionysius, 3rd century-4th century
    • Cato, Dionysius.
    • Pseudo-Cato, Dionysius
    • see more
    Biblissima portal
    Biblissima authority file
  • Preferred form
    • Eugène de Tolède (saint, 06..?-0657)
    Role
    • Author
    Original form
    • Eugenius Toletanus
    Other form
    • Eugenius Toletanus (saint ; 06..?-0657)
    • S. Eugenius
    • Eugène de Tolède (saint ; 06..?-0657)
    • Eugenius Toletanus ep.
    • Eugène de Tolède (06..?-0657 ; saint)
    • Eugène de Tolède, saint, 06..?-0657
    • Eugene II, of Toledo, Saint, Archbishop of Toledo, d. 657
    • Eugenius Toletanus -657
    • Author: Eugenius, Toletanus
    • Eugenius of Toledo, d 657, Bishop of Toledo
    • Eugenius (-657)
    • Eugenio de Toledo, m. 657
    • Eugenius <Toletanus>
    • Eugenius, Toletanus
    • see more
    Biblissima portal
    Biblissima authority file
  • Preferred form
    • Ausone (0310?-0395?)
    Role
    • Author
    Original form
    • Ausonius Decimus Magnus
    Other form
    • Ausonius, Decimus Magnus (0310?-0395?)
    • Decimus Magnus Ausonius
    • AUSONIUS (Decimus Magnus Ausonius)
    • Ausonii
    • Ausone (0310?-0395?)
    • Ausonius
    • Ausone
    • Ausone 0310?-0395?
    • Ausoni, Dècim Magne
    • Ausonio, Decio Magno
    • Ausonius, Decimus Magnus
    • Ausonius, Decimus Magnus 310-395
    • Author: Ausonius, Decimus Magnus
    • Magnus Ausonius, Decimus, c 310-c 395
    • see more
    Biblissima portal
    Biblissima authority file
  • Preferred form
    • Godescalc d'Orbais (0807?-0867?)
    Role
    • Author
    Original form
    • Godescalcus Orbacensis
    Other form
    • Godescalc d'Orbais (0807?-0867?)
    • Godescalchus
    • GODESCALCUS ORBACENSIS
    • Godescalc d'Orbais 0807?-0867?
    • Godescalc, ca. 803-ca. 868
    • Godescalcus
    • Godescalcus Orbacensis 806-870
    • Godescalc van Orbais
    • Gottschalk, of Orbais, ca. 803-ca. 867
    • Gottschalk of Orbais (approximately 803-approximately 867)
    • see more
    Biblissima portal
    Biblissima authority file
  • Preferred form
    • Cyprien (auteur prétendu)
    Role
    • Author
    Original form
    • Pseudo-Cyprianus
    Other form
    • S. Cyprianus
    • Cyprianus (ps.)
    • Cyprianus
    • Cyprien, auteur prétendu
    • Pseudo-Cyprian, fl 3rd century
    • Pseudo-Cyprian of Carthage
    • Pseudo-Cyprian
    • Pseudo-Cyprian, active 3rd century
    • Pseudo-Cipriano, Santo > , co-autor
    • Cyprianus - auteur
    • see more
    Biblissima portal
    Biblissima authority file
  • Preferred form
    • Eugenia, copiste (08..?-09..?)
    Role
    • Scribe
    Original form
    • Eugenia
    Other form
    • Eugenia, copiste (08..?-09..?)
    Biblissima portal
    Biblissima authority file
Description
  • Physical Description:

    Parch., 82 f. à longues lignes (sauf les f. 49-55r et 58-64 à deux col.); les f. 1-2 et 81-82 sont des gardes de parch. récents; le ms. proprement dit occupe les f. 3-80 ; en fin de volume, un defet de reliure est monté sur onglet et non folioté.
    Reliure de maroquin rouge aux armes et chiffre de Colbert, restaurée ; titre au dos : « Carmina varior(um) ».
    Estampille de la Bibliothèque royale (Ancien régime, avant 1735), modèle identique à Josserand-Bruno, p. 268, type B n° 5.

    Custodial History:

    Trois des quatre frg. (I-III) viennent de la bibliothèque de Jacques-Auguste de Thou (1553-1617), acquise en 1680 par Jean-Baptiste Colbert, dont l'inventaire rédigé par Pierre Dupuy (†1651) en 1617 (Paris, Bnf, Dupuy 653; voir Delisle, Cab. des ms., I, p. 471 n. 7 et 472) montre que le recueil, dans sa forme actuelle, remonte au plus tôt à Etienne Baluze († 1718). En effet, 3 des frg. reliés ensemble ont appartenu à 3 recueils différents (identifiés par M.-P. Laffitte, les n° de l'inventaire Dupuy sont indiqués entre crochets) : I: [268-2§]. «Aratoris Acta apostolorum. 4°» ; correspondant à Rosanbo [14-II] ;
    II: [571-1§]. «Prudentii quaedam.» ; sans correspondance Rosanbo (?) ;
    III: [618-4§]. «Fortunati quaedam.» ; Rosanbo, dans la liste «theol.»
    On ne trouve pas trace dans cet inventaire du quatrième frg. Or, le recueil garde la trace du train de reliure de la colbertine sous la forme de signatures (XVIIe s.) apposées aux angles inférieurs droits des 1ers fol. de chaque cahier : I: sans signature
    II: «yy 9» (49r); «yy 10 » (53r); «yy 11» (58r)
    III: «yy 12» (65r)
    IV: «yy 13» (73r)
    Il apparaît que Baluze a souhaité réunir un ensemble cohérent de textes, à partir de frg. reliés auparavant indépendamment. Chez De Thou, le frg. I était associé à un commentaire exégétique d'Isidore de Séville provenant de l'abbaye Saint-Rémi de Reims (maintenant le Paris, Bnf, latin 2822, dont le dernier f. actuel semble provenir du frg. I en raison de la similitude des titres ajoutés à l'encre d'argent oxydé avec trace de vermillon), les deux frg. pourraient avoir la même origine (?) ; toujours est-il que l'absence des signatures du XVIIe s. semble signifier que son adjonction au recueil a été faite dans un second temps, après que le train de reliure initial a été établi (frg. signés «yy») ; — le frg. II, provient des mss. ayant transité de l'abbaye de Fleury à De Thou, par les mains de Pierre Daniel († 1562), puis de Pierre Pithou († 1596). Un bifeuillet extrait de ce frg. est entré en possession de Paul Petau (1568-1614) puis de la reine Christine de Suède (1626-1689), pour enfin arriver à la Vaticane (Vat. Reg. lat. 596, f. 26-27) ; — le frg. III quant à lui se trouvait inclus dans un recueil disparate comprenant des frg. d'oeuvres de Jérôme, de règles canoniques, de translations de reliques et des frg. de capitulaires ; certains de ces frg. ont aussi appartenu à Pithou et au moins un d'entre eux proviendrait de Fleury ; — enfin, le frg. IV n'est pas mentionné dans l'inventaire Dupuy, or, s'il ne vient pas de De Thou, il faisait toutefois partie du projet initial, du fait de sa signature «yy» ; le titre ajouté est d'une écriture plus récente.
    En dernier lieu, pour éclairer l'histoire de ce recueil factice, les titres ajoutés en tête de chaque frg. apportent un complément d'information : ils peuvent être attribués à deux mains d'époques différentes (peut-être trois), parmi lesquelles il est permis de reconnaitre la main d'Etienne Baluze († 1718) aux f. 3r, 65r et peut-être aussi f. 49r, bien que sur ce dernier, le titre ajouté en deux temps (voir infra frg. II) pourrait être plus ancien (De Thou?) ; le titre du f. 73r est plus récent ; la foliotation est de la même encre et écriture que la cote Colbert.
    La cohérence thématique du recueil prouve que le regroupement de ces frg. n'est pas le fruit du hasard, mais qu’à partir de frg. aux provenances diverses, Baluze a composé un recueil de poètes chrétiens pour le compte de la Bibliothèque colbertine qui lui a valu le titre de Carmina variorum. Le recueil a enfin été acquis par la Bibliothèque du roi en 1732 avec les mss. de Colbert.


Rights
  • Bibliothèque nationale de France. Département des Manuscrits
License
Digitisation
Manifest URL
Related
Biblissima portal
Library logo